Haftalık Basın Özeti 15-21 Temmuz 2017

Haftalık Basın Özeti 15-21 Temmuz 2017
Haftalık Basın Özeti 15-21 Temmuz 2017 (24-30 Tir 1396)
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Ünlü Kadın Matematikçi Maryam Mirzakhani Yaşamını Yitirdi

Matematik dünyasının tanınan ismi Maryam Mirzakhani, uzun süredir mücadele ettiği meme kanserine yenik düşerek15 Temmuz 2017 Cumartesi günü yaşamını yitirdi. 40 yaşında hayata gözlerini yuman Mirzakhani, üç yıl önce matematik dünyasının nobeli olarak bilinen “Fields” ödülünü kazanan ilk kadın olarak da tarihe geçmişti. Üniversite eğitimini İran’da bitiren Mirzakhani, doktora eğitimini ABD’de tamamladı.

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani Mirzakhani’nin ölümüyle ilgili, "Dünyaca ünlü İranlı Matematikçi Maryam Mirzakhani'nin ölümü yürek parçalayıcı" ifadelerini kullandı.

Ayrıca Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, İranlı matematik dehasının vefatından dolayı Instagram hesabından bir taziye mesajı yayımladı. Zarif mesajında, Mirzakhani’nin vefat haberinin kendisini ve ülkenin bilim insanları ile onu seven herkesi derinden üzdüğünü ve vefatından dolayı merhumenin ailesine, ülkenin bilim camiasına ve tüm İran halkına başsağlığı temennisinde bulundu.

Hüseyin Feridun’a Tutuklama ve Özgürlük

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin kardeşi ve danışmanı Hüseyin Feridun yolsuzluk suçlamasıyla tutuklandı. Yargı Sözcüsü Muhsin Ejei 16 Temmuz Pazar günü düzenlediği basın toplantısında tutuklama kararının cumartesi günü verildiğini ancak Feridun'un adli kontrol şartıyla serbest bırakılmak için para teminatını sağlayamadığından dolayı bugün cezaevine gönderildiğini söyledi. Daha önce İran'ın BM temsilciliği ve Malezya Büyükelçiliği gibi görevlerde bulunan Feridun, Ruhani'nin birinci hükümeti döneminde cumhurbaşkanı danışmanlığı ve nükleer müzakereler sırasında da müzakere heyetinde yer almıştı. Sağlık sorunları nedeniyle 17 Temmuz Pazartesi günü hastaneye kaldırılan Hüseyin Feridun, 18 Temmuz Çarşamba günü yaklaşık 13 milyon dolar kefalet bedeliyle serbest bırakıldı. Bu konuya hükümetten ilk tepki ise Hükümet Sözcüsü Muhammet Bakır Nobaht’tan geldi. Bu olayın kabinenin belirlenmesinde etkisi olmayacağını belirten Nobaht, Laricani kardeşlere göndermede bulunarak Ruhani’nin herkesin adalet karşısında eşit olduğuna inandığını ve bu tavrın benzer suçlarla itham edilen yargı ve meclis başkanının kardeşlerine de sergileneceğinden emin olduklarını ifade etti.

Pakistan Sınırında Çatışma

Devrim Muhafızları Kara Kuvvetleri Komutanlığı Kudüs Karargâhı yaptığı açıklamada 15 Temmuz Cumartesi günü Sistan ve Belucistan Eyaleti'ndeki Seravan şehri sınırlarına Pakistan topraklarından silahlı bir grup tarafından ateş açılması sonucu bir örgüt mensubunun öldürüldüğünü ve ikisinin ise yaralandığı bildirdi. Yapılan açıklamada ayrıca açılan ateş sonucu iki işçinin hayatını kaybettiği bilgisi verildi.

Genelkurmay Başkanı Irak’taki Olası Referandumu Değerlendirdi

Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakırî Devrim Muhafızları Kara Kuvvetleri Komutanları konferansında konuştu. Bakırî, üç yıl süren savaştan sonra Irak’ta DEAŞ ve tekfirci grupların yenilmesinin hemen ardından Irak Bölgesel Kürt Yönetiminin Irak’tan ayrılmak için hemen referandum yapmak istemesinin normal bir olay olarak görülmediğini söyledi. Referandum tasarısının bölgede yeni sorunlar teşkil edeceğini belirten Bakırî, bu durumun Irak’ın komşuları için kabul edilebilir bir durum olmadığını ve Irak’ın istiklal ve toprak bütünlüğünün oradaki bütün etnik grupların, mezheplerin ve diğerlerinin lehine olduğunu vurguladı.

Ruhani’den Yeni Kabine Açıklaması

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 19 Temmuz Çarşamba günü Bakanlar Kurulu’nda yaptığı konuşmada yeni hükümetin ‘tarafsız’ kabineden oluşacağını söyledi. Kendilerine 24 milyon kişinin oy verdiğini hatırlatan Ruhani, demokrasinin gereği olarak hükümeti, çoğunluğun oyunu elde eden tarafın oluşturması gerektiğini ancak bunun diğer vatandaşların hak ve özgürlüklerinin korunmayacağı anlamına gelmediğini belirtti.

İrfan Halkası Üyesi 11 Kişi Tutuklandı

İsfahan Valiliği, İsfahan eyaletinin Necefâbâd şehrinde İran’da yeni tasavvuf hareketlerinden olan ve yasa dışı ilan edilen İrfan Halkası üyesi on bir kişinin tutuklandığını bildirdi. Psymentology’yi (Evrenlerarası İdrak-Psikolojisi) alternatif tıp yöntemi olarak kullanan ve bu hareketin önderi olan Muhammed Ali Tahiri, daha önce 2010 yılında “dini kutsallara saygısızlık” ve “yasadışı yollardan para elde etmek” suçlamalarıyla tutuklanmıştı. Bu suçlamalardan dolayı 5 yıl hapis cezasına çarptırılan Tahiri’nin, 2014 yılında cezası idam olan “irtidad” (dinden çıkma) suçlamasıyla tekrar yargılanacağı gündeme gelmişti.

Tahran Belediye Başkanlığına Yedi Aday Seçildi

19 Temmuz Çarşamba günü gerçekleşen Tahran 5. dönem belediye meclisine seçilenlerin toplantısında Tahran Belediye Başkanlığı adaylığı için 24 kişinin arasından 7 kişi seçildi. Seçilen adayların isimleri; Muhammed Ali Necefî, Hüseyin Maraşî, İlahe Kulayi, Muhammed Ali Efşânî, Habibullah Bîtaraf, Muhammed Şeriatmedarî, Muhsin Mihralizâde. İran’da belediye başkanları belediye meclisleri tarafından seçilmektedir. Tahran Belediye Meclisi bir sonraki aşamada bu yedi kişi arasında yapılacak seçimle, birini büyükşehir belediye başkanı olarak seçecektir.

Sivil Savunma Komutanından Siber Güvenlik Uyarısı

Sivil Savunma Kurumu Başkanı Komutan Gulam Rıza Celali 1. Milli Bio-Siber Savunma Konferansında yaptığı konuşmada siber alanın diğer alanları geride bıraktığını ve Amerika’nın siber teknolojisini kendi çıkarları için kullandığını söyledi. Cep telefonlarının da güvenlik tehditleri oluşturduğunu belirten Celali, bu tehditleri dikkate almadıkları için devlet yetkililerini uyardı.

Devrim Muhafızları ve Silahlı Bir Grup Arasında Çatışma

Devrim Muhafızları Kara Kuvvetleri Komutanlığı Hamza Seyyid’üş-Şüheda Karargâhı Halkla İlişkiler Bürosu yayımladığı bildiride 20 Temmuz Perşembe gecesi ülkenin kuzeybatı sınırında Hamza Seyyid’üş-Şüheda Karargâhı ile silahlı bir grup arasında çatışma çıktığını açıkladı. Bu çatışmada silahlı grup üyelerinden üç kişinin öldürüldüğü dört kişinin yaralandığı bir kişinin de yakalandığı bilgisi aktarıldı. Ayrıca bu çatışmada DMO Hamza Seyyid’üş-Şüheda Tümeninden Yasin Kanberi isminde bir yarbay hayatını kaybetti ve bir asker de yaralandı. Bu Karargâh İran’ın Batı Azerbaycan eyaletindeki Urumiye şehrinde bulunmaktadır.

Ahmedinejad’dan Yargı Sözcüsüne İthamlar

Eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad 19 Temmuz Çarşamba günü “İran Halkına” hitaben yazdığı mektupta Yargı Sözcüsü Muhsin Ejei’ye birtakım suçlamalarda bulundu. Yargı Sözcüsü Ejei, 16 Temmuz Pazar günü verdiği bir röportajda Hamid Bekai’nin üzerinden hiçbir yerde resmi kaydı bulunmayan 2 milyon Euro çıktığını ifade etmişti. Tutuklu bulunan Hamid Bekai’ye kendini savunma hakkı tanınmadığını ileri süren Ahmedinejad, yargı sözcüsünün kullanmış olduğu ifadeleri suç olarak yorumladı ve Ejei’nin ‘yalan haber yaymak, Bekai’nin itibarını zedelemek ve kamuoyunu yanlış yönlendirmek’ suçlarından yargılanabileceği imasında bulundu. Ahmedinejad son olarak yargı makamlarını insan haklarına saygı duymaya davet etti.

İran, Asya Karate Şampiyonu Oldu

İran karate kafilesi Kazakistan’da düzenlenen Asya müsabakalarında birinci oldu. 27 Asya ülkesinden 660 sporcunun katılımı ile 4 gün süren ve çeşitli branşlarda düzenlenen müsabakalarda İran 20 altın, 12 gümüş ve 10 bronz ile birinci, Japonya 16 altın, 8 gümüş ve 14 bronz madalya ile ikinci ve Kazakistan ise 8 altın, 6 gümüş ve 13 bronz madalya ile üçüncü oldu.

Barzani, İran Büyükelçisi ile Görüştü

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başbakanı Neçirvan Barzani, İran’ın Irak Büyükelçisi İrec Mescidi ile yaptığı görüşmede Erbil ve Bağdat arasındaki ihtilaflarda İran’ın yapıcı rol oynayabileceğini söyledi. Ayrıca, Barzani İran’ın Kürt bölgesi ile ilişkilerinin çok iyi olduğunu sözlerine ekledi.

ABD’den İran’a Yeni Yaptırımlar

Washington yönetimi, İran'ın uluslararası suç faaliyetlerini ve balistik füze programını desteklediği gerekçesiyle 7 kişi ve 11 kuruluş hakkında yaptırım kararı aldı.

ABD Hazine ve Dışişleri bakanlıklarından yapılan açıklamalara göre, Washington yönetimi, İran'a karşı bir dizi yeni yaptırım kararı aldı. Dışişleri Bakanlığı da İran’ın balistik füze programını desteklediği gerekçesiyle iki ayrı kuruluşu kara listeye aldı. İlgili açıklamada, yaptırım uygulanacak kişi ve kuruluşların büyük bölümünün Devrim Muhafızları Ordusuna destek verdiği öne sürüldü. Bu uygulamayla ABD yaptırım listesine eklendiği şahıs ve kurumların, ülkedeki mal varlıklarını donduruyor ve Amerikalıların kara listedekilerle ticari ilişki kurmasını yasaklıyor.

BM Irak Temsilcisi Cevad Zarif’le Görüştü

BM Genel Sekreterinin Irak temsilcisi 18 Temmuz Salı günü New York’ta bulunan Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ile görüştü. İran Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, tarafların Irak’ta DEAŞ ve terörizme karşı etkili mücadeleden ötürü memnuniyetlerini dile getirildikleri ve Irak’ın toprak bütünlüğüne vurgu yaptıkları belirtildi.

Ensari, Şam’a Gitti

Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Cabiri Ensari temaslarda bulunmak üzere Suriye’nin başkenti Şam’a gitti. Ensari, ziyaretin amacının İran-Suriye 5. Ortak Siyasi Komitesi oturumuna katılmak, bölgedeki son gelişmeleri ele almak ve ikili ilişkileri değerlendirmek olduğunu belirtti. Ensari ayrıca Şam’da Suriyeli üst düzey yetkililerle de görüşecek.

İran ve Afganistan Sağlık Alanında 6 Anlaşma İmzaladı

İran Sağlık Bakanı Seyyid Hasan Haşimi ile Afganistan Sağlık Bakanı Firuzeddin Firuz, Kabil’de yapılan görüşmede Sağlık turizmi, eğitim, staj, kan ve kan ürünlerinde iş birliği gibi alanlarda 6 anlaşma imzaladı. Sağlık Bakanı Firuz, düzenlenen törende İran’ın ülkesine verdiği destekten dolayı teşekkür ederek, “Sağlık alanında İran Afganistan ile iş birliği yapan ülkelerin başında gelmekte ve biz bu iş birliğinin gelişmesini istiyoruz” açıklamasında bulundu.

İran-Kuveyt Arasında Diplomat Krizi

İran Dışişleri Bakanlığı, Kuveyt’in İranlı diplomat sayısını düşürme kararına tepki göstererek Kuveyt maslahatgüzarını dışişleri bakanlığına çağırdı. Kuveyt yönetimi İran Büyükelçisini çağırarak Kuveyt’te faaliyet yürüten İranlı diplomatların sayısını 19’dan 4’e düşürülmesini istemişti. Kuveyt yönetimi ayrıca 15 diplomata Kuveyt topraklarını terk etmek üzere 45 gün süre tanıdı.

Kargo Treninde İndirim

Türkiye (TCDD), İran (RAI) ve Pakistan Demiryolları`nın (PR), Ekonomik İş Birliği Teşkilatı (EİT) bünyesinde yürütülen çalışmaları neticesinde 2009 yılında İslamabad -Tahran- İstanbul arasında sefere konulan blok konteyner treni, deniz yoluna kıyasla daha kısa bir sürede sefer tamamlaması sebebiyle 3 ülke açısından önemli bir araç. Ancak 2009 yılında başlatılıp Pakistan’ın sorumluluklarını yerine getirmemesi üzerine 2011 yılında faaliyeti durdurulan tren seferlerinin, Pakistan’ın talebiyle tekrar başlatılması için çalışmalar devam etmekte. Bu doğrultuda tren seferlerinin yeniden başlaması ile ilgili teknik ve operasyonel sorunların halledilmesi, seferlerin düzenli olarak işletilmesi için temel konuların, takvimin, gümrük tarifelerinin ve koridorun ücretlerinin tartışıldığı “9. Yüksek Düzeyli Çalışma Grubu Toplantısı” Pakistan’da düzenlendi. Toplantı sonrası yapılan basın açıklamasında katılımcı ülkelerin anlaştığı ve Afganistan’ın bu tren hattında iş birliği yapma kararı belirtilmişti. Bu gelişmelerin ardından İran tarafı yaptığı açıklamada Pakistan’ın sorumluluklarını yerine getirme konusunda ikna olunduğu ve bu sebeple de Zahidan istasyonunda konteyner treninin aktarma maliyetini azaltarak yüklü ve boş konteynerlerin maliyetinin sırasıyla 30 € ve 10 € olacağına yer verildi. Bu demiryolu hattının tekrar faaliyete geçirilmesi, EİT ülkelerinin ticaret hacminin arttırılması açısından büyük önem taşımakta.

Çelik Sektörüne Vergi Gelecek mi?

Nükleer Anlaşmanın ardından Avrupa’ya pek çok üründe vergisiz ihracat yapan İran, çoğu sektörde ihracat açısından eski konumuna dönmüş durumda. Bu sektörlerin başında enerji fiyatlarının ucuzluğundan dolayı İran’ın avantaj sağladığı çelik sektörü gelmekte. İran'ın Avrupa’ya yaptığı çelik ihracatı, 2013-2016 yılları arasında yaklaşık sekiz kat artıp yıllık 1 milyon tonu aşarak İran'ı üçüncü sıraya yerleştirdi. Sektörde hakimiyeti sağlamaya çalışan İran, farklı üretim metotları içeren dört yeni çelik fabrikasını açılışa hazırlıyor. Ancak Avrupa Komisyonu aldığı son kararda İran’ın da aralarında bulunduğu 4 ülkeye çelik sektöründeki düşük fiyatlar sebebiyle anti damping vergisi uygulanacağı bilgisine yer verildi. %5,3 ila %33 arasında değişen vergi oranlarından İran Mobarakeh Çelik Şirketi’nden gelen çelik için %23’lük bir vergi önerildiği açıklandı. Ancak açıklamaya tepki gösteren Avrupa Çelik Birliği (Eurofer) bu uygulamanın fiyat artışı ile sonuçlanacağını ve kararın AB çelik üreticileri ve tüketicileri arasındaki dengeyi bozacağını belirtti. Komisyonun kesin kararı henüz belli değil.

İran’a Yeni Oteller

Yaptırımlar sonrası yabancı sermaye temkinli bir şekilde de olsa yavaş yavaş İran’a gelmeye devam ediyor. Sunduğu ucuz konaklama imkanlarıyla dünyanın çeşitli yerlerinde otelleri bulunan İngiliz easyHotel şirketi İran’a 500 oda kapasitesi bulunan bir yatırım yapmayı planladığını açıkladı. İran’da yapılacak otel için İngiliz şirketleri 3SV Limited ve MHA Hatfield Limited ile anlaşmalar imzaladığını açıklayan şirket, yatırımların yeni otel inşası ve devralmalar ile şekilleneceğini belirtti. Ancak İran’da yatırım yapmak için alınması gereken izinler ve devletin bu yatırımı onaylaması gerekmekte. Oysa bu yatırımla ilgili İran tarafından herhangi bir açıklama yapılmadı.

Azad-i İslami Üniversitesinde Rektör Değişikliği

Azad-i İslami Üniversitesi sözcüsü Dr. Ali Fazel, 16 Temmuz 2017 tarihinde yaptığı açıklamada Yüksek Devrim Kültür Konseyi’nin onayı ile Ferhat Rehber’in Azad Üniversitesi rektörlüğüne atandığını söyledi. İslam devriminden sonra Humeyni’nin katkılarıyla Haşimi Rafsancani’nin öncülüğünde kurulmuştur. Üniversitenin İran’ın her yerinde şubesi[*] ve 5 milyonun üzerinde öğrencisi vardır.

Tebriz Üniversitesinden Atatürk Üniversitesine Ziyaret

Tebriz Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden altı kişilik heyetin Atatürk Üniversitesine gerçekleştirdiği ziyaretle ilgili açıklamalarda bulunan Atatürk Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ömer Çomaklı, Atatürk Üniversitesi bünyesinde İran Araştırmaları Merkezi kurulacağını, İran ve Türkiye üniversitelerinin ortak projeler, konferanslar, paneller yapacağını söyledi. Tebriz ve Atatürk Üniversiteleri ilk ortak icraat olarak bu yıl kasım ayında Tebriz Üniversitesinde "İslam Medeniyetinin Canlanmasında İslam Ülkelerinin Rolü" adlı bir konferans düzenleyecek.

Kadınlar Kocalarının İzni Olmadan Yurt Dışına Çıkabilecekleri mi?

Meclis Kadın Grubu Komisyonu Başkanı Pervaneh Sialhşöri, İran’da kadınların kocasının izni olmadan yurtdışına çıkabilmeleri için yasa teklifinde bulunuyor.

İran’da bekar kızların ve dul kadınların babalarının, evli kadınların ise kocalarının yazılı izni almadan yurtdışına çıkmaları yasaktır.

Irak ve Suriye Üzerinden Su Savaşı

İran basını, İran Ticaret Odası Tarım ve Su Komisyonu eski başkanının, “Türkiye’nin suyun aşağısındaki ülkelerin, yani Irak ve Suriye’nin su hakkına tecavüz etmesi, İsrail’in Filistin’e tecavüz etmesi gibidir”, diye yaptığı açıklamaya yer vererek üçüncü ülkeler üzerinden Türkiye aleyhine kara propaganda yapmaktadır.

Bu ve benzeri haberlerle İran basını ve yetkilileri, kendi ülkesinin içindeki susuzluk ve kuraklık probleminin, barajlarındaki su sıkıntısının, Urumiye Gölündeki susuzluk yüzünden ekolojik dengedeki bozulma probleminin sorumlusunu kendi topraklarının dışına taşımaya çalışarak Türkiye’yi bölge ve dünya kamuoyu önünde suçlu göstermek istemektedir.


[*] Azad Üniversitesi İran’daki tek özel üniversitedir. Bu kurum kendisine bağlı başka üniversiteler açabilme yetkisine sahiptir.