Sünnilerin Bakanlık Talebi

İran Parlamentosunun Sünni milletvekilleri Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye mektup yazarak kısa bir süre önce istifa eden üç bakanın yerine yapılacak olan mini kabine değişikliği sonucunda yeni kabineye Sünni bir bakanın da atanmasını talep etmişlerdir. Zira Ruhani’nin 2013 cumhurbaşkanlığı seçim kampanyalarında verdiği vaatlerden birisi anayasada yer alan unsurların dini, mezhepsel ve etnik haklarının hayata geçirileceğidir. Ne var ki şu ana kadar bu vaat yerine getirilmemiştir. Son birkaç ayda bu yönde atılan bazı adımların yaklaşan Cumhurbaşkanlığı seçimlerine bir yatırım olarak görülmektedir.

Türk Nüfuslu Bölgeler Fraksiyonu

İran Parlamentosundaki Türk kökenli milletvekilleri

“Türk Nüfuslu Bölgeler Fraksiyonu”

adı altında bir grup kurdular. Fraksiyonun sözcüsü Zehra Sai’nin açıklamalarına göre Fraksiyonun Başkanlığına Meclis Başkanı birinci yardımcısı Mesut Pezişkiyan, başkan yardımcılığına ise Urumiye milletvekili Nadir Kadıpur getirilmiştir. Fraksiyonun amacının Türklerin yoğun yaşadıkları bölgelerin sorunlarına çözüm bulmak ve ülke gelirlerinden bu bölgelere adil bir payın tahsis edilmesini sağlayarak ülkede birlik ve beraberliğin güçlendirilmesi olduğu belirtilmiştir. Söz konusu fraksiyonu büyük oranda muhafazakar milletvekilleri oluşturmaktadır. Bu nedenle fraksiyonun Türk milliyetçilerinin taleplerinin kontrollü bir şekilde parlamentoya taşınmasına katkıda bulunacağı söylenebilir.

ABD Vatandaşlığı Yüzünden Görevinden İstifa Etti

İran-ABD çifte vatandaşlığı bulunan Ruhullah Rahmani İletişim Bakanlığındaki görevinden istifa etti. İstihbarat Bakanlığı, sürdürmekte olduğu “sızmaları önleme” tedbirleri gereği çifte vatandaş olanların görevleri ile ikinci vatandaşlıkları arasında bir tercihte bulunmalarını istemişti. Rahmani’nin bir dönem Meclis Başkanlığı da yapmış olan Muhafazakâr politikacı Haddad Adil’in damadı olmasından dolayı istifası gündemde yer bulmuştur. Sızma tehlikesine ilişkin söylem ve iddiaları ortaya atan muhafazakârların yakın akrabalarının da ABD vatandaşlığına sahip olması bir başka tartışma konusudur.

Ruhani’nin Yeni Bakanları Meclisten Güvenoyu Aldılar

Kısa bir süre önce üç bakanın görevinden istifa etmesiyle Ruhani’nin Meclise önerdiği üç isim güvenoyu alarak görevlerine başlamış bulunmaktadırlar. Böylelikle Spor ve Gençlik Bakanlığına Mesut Sultanifer, Kültür ve İslami İrşat Bakanlığına Rıza Salihi Emiri ve Eğitim ve Öğretim Bakanlığına da Fahruddin Daniş Aştiyani getirilmiştir. Her üç bakan da önceki dönemde çoğunluğu muhafazakârlardan oluşan meclisten güvenoyu alamamışlardı. 2016 başlarında yapılan parlamento seçimleri sonucunda onuncu mecliste reformcu-ılımlı koalisyonunun lehine bir aritmetiğin oluşmuş olması söz konusu isimlerin güvenoyu almasında belirleyici olmuştur.

İran Milliyetçiliğinin Yükselişi

İran’daki milliyetçiler her yıl 29 Ekim’de (7 Aban) gayrı resmi olarak “Kiros Gününü” kutlamaktadırlar. Ancak bu yıl ki kutlamalar mesajlaşmanın ötesine geçerek sosyal medya üzerinden örgütlenen binlerce kişinin Şiraz yakınlarındaki Pasargad’da bulunan II. Kiros’un kabri başında bir araya gelmesiyle farklı bir boyut kazanmıştır. Törene katılanlar İran lehine sloganlar atmanın yanı sıra Gazze ve Lübnan’a verilen desteği eleştiren söylemlerde bulunmuşlardır. Bazı katılımcıların törene yerel kıyafetlerle katılması da dikkat çekmiştir. Tören ve atılan sloganlar İran’daki bazı din adamlarının sert eleştiri ve kınamalarına muhatap olmuştur. Şiraz Başsavcısı da programı örgütleyenlerin ve katılımcılardan bir kısmının tutuklandığını açıklamıştır.

Lübnan Cumhurbaşkanlığı Seçimi ve Beyrut-Tahran İlişkilerine Yansımaları

Lübnan’da iki buçuk sene süren Cumhurbaşkanlığı krizinin ardından, siyasi partilerin uzlaşması sonucunda Lübnan’ın yeni Cumhurbaşkanı Michel Aoun oldu. İran basınında çıkan haberlere ve siyasilerin söylemlerine bakıldığında Aoun’un Lübnan Cumhurbaşkanı seçilmesinden İran’ın memnun olduğu söylenebilir. İran Dışişleri Bakanı Sözcüsü Behram Kasimi, Aoun’un Cumhurbaşkanı olmasıyla Lübnan’da demokrasinin kurumsallaşacağını, Lübnan’ın istikrara kavuşacağını ve İran-Lübnan ilişkilerinin daha da gelişeceğini ifade etmiştir. İran Dini Lideri Ali Hamaney’in Dış Politika Danışmanı Ali Ekber Velayeti, Tasnim Haber Ajansına verdiği demeçte, Lübnan’da Aoun’un seçilmesiyle İslami Direniş’in önemli halkası olan Lübnan’ın güç kazandığını söylemiştir.

KYB’den İran’a Ziyaret

Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Partisinin üst düzey üyeleri Mele Bahtiyari, Omar Fattah, Saadi Ahmed Pira, Husrev Gül, Bavel Talabani ve Yasin Sabir İran’a dört günlük kapsamlı bir ziyarette bulundular. Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ve İçişleri Bakanı Abdulreza Rahman Fazli ile görüşen heyet IŞID’le mücadele, IŞİD sonrası Irak’ta oluşacak yeni düzen, Irak Kürdistanı’ndaki ekonomik kriz, İran-Irak arasında ticari ilişkilerin geliştirilmesi konularını ele aldılar.

Laricani’nin Irak Temasları

İran Yargı Erki Başkanı Sadık Laricani Irak’ta bir dizi temaslarda bulundu. Irak Başbakanı, Cumhurbaşkanı, Dışişleri Bakanı ve Meclis Başkanı ile görüşmesinin ardından Iraklı Şiilerin taklit mercii Ayetullah Ali Sistani ile görüşen Laricani daha sonra Necef’te önemli Şii âlimlerle ve talebeleriyle bir araya geldi. Laricani dört günlük Irak ziyaretinde Hukuki İşbirliği Protokolü de dâhil olmak üzere dört anlaşma imzaladı.

İran’ın Taliban’a Silah Desteği Verdiği Tartışmaları

Şark-ül Awsat gazetesi Taliban sözcüsü Molla Zabihullah'a dayandırarak İran ile Taliban arasında işbirliğinin olduğunu ve silah yardımı yapıldığını iddia eden bir haber yayınladı. Ancak, Taliban Basın Ofisi bu iddiaları kesin bir dille yalandı. Bilindiği gibi Mayıs ayında Amerikan İnsansız Hava saldırısıyla Pakistan’da öldürülen Taliban lideri Molla Mansur’un sahte pasaportla İran’a çok sayıda giriş-çıkış yaptığına dair haberler yapılmıştı. İran’ın IŞİD tehdidi nedeniyle Afganistan sınırını güvence altına almak için Taliban ile arasındaki sorunları minimize etmeye çalıştığına dair iddialar ortaya atılmaktadır.

İran’ın Husiler’e Yardım Ettiği İddiası

Yemen’de İran ve Suudi Arabistan arasındaki vekâlet savaşı devam etmektedir. Bu hafta içerisinde, Suudilerin sivil yerleşkeleri hedef alması sonrasında Yemen’den ateşlenen Kabe’yi hedef alan füzenin koalisyon güçleri tarafından Mekke’ye 65 km kala imha edilmesiyle derin bir kriz engellenmiş oldu. Bu olay sonrası Yemen tarafından yapılan açıklamada İran’ın uluslararası hukuk kurallarını çiğneyerek gemici tekneleriyle Husiler’e silah yardımı yaptığına dair iddialar öne sürüldü. İran ise bu iddiaları yalanladı.

İran-Hindistan Temasları 

Bişkek’te düzenlenen Şanghay İşbirliği Teşkilatı (ŞİT) zirvesinin kulisinde İran ve Hindistan temsilcileri bölgedeki son durumu görüştü. İran Dışişleri Bakanı Yardımcısı İbrahim Rahimpur ile Hindistan Dışişleri Bakanı Danışmanı Mübaşir Cevad Ekber bir araya geldi. Görüşmede iki ülke arasındaki ilişkilerin yanı sıra Yemen, Suriye, Irak ve Afganistan’daki son durumun ela alındığı bildirildi.

Yerli ve Yabancı Yatırımcılar Fuar'da Buluştu

İran da “Kish Invex 2016 ” adıyla “İran'ın Dünya Ekonomisine Yeniden Entegrasyonu”  başlığı altında 4 günlük bir fuar düzenlendi.  “8.Uluslararası İran'ın Yatırım İmkânlarının Tanıtılması” ile “3. Uluslararası Bankacılık, Sigortacılık ve Özelleştirme” sempozyumlarını tek çatı altında toplayan fuara İranlı üst düzey yetkililer ile 30’u yabancı  170’i tanesi yerli olmak üzere toplam 200 şirket katıldı. Toplantıda İran Özelleştirme Kuruluşu Başkanı Ali Eşref Abdullah İran’da özelleştirmenin istenilen seviyede olmadığını, devletin bu konuda adımlar atması gerektiğini söyleyerek istihdam yaratma konusunda özelleştirmenin önemini vurguladı. Bankacılık alanında ise Merkez Bankası sorumlularından Peyman Kurbani İran'ın reformlara ve yabancı yatırıma ihtiyacı olduğunu, finansal sistemin düzeltilebilmesi için gerekli adımların da hükümet tarafından atıldığını belirtti.  

İran Merkez Bankasından Yeni Hamle

İran Merkez Bankası kambiyo işlemlerine yönelik bir dizi tedbir aldı. Bu tedbirlerden ilki döviz bürolarının vadeli döviz alım/satım işlemlerinin yasaklanması. İkinci tedbir ise internet üzerinden döviz alım/satım işlemleri İran’da tamamıyla yasaklandı. Ayrıca yeni düzenleme ile döviz büfeleri bir seferde $10000 limitinin üstündeki  alım/satım işlemleri için  aynı gün   içerisinde Merkez Bankası'nı bilgilendirmek zorunda olacaklar.

Tahran'da Yabancı Banka Temsilcilikleri

İran'a uygulanan yaptırımların kalkmasının ardından ülkeye gelmesi beklenen bankalardan ilk gerçek adım Batı bankaları yerine Güney Kore, Hindistan ve Umman'dan geldi. Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamaya göre, Umman'dan Muscat Bankası, Güney Kore Woori Bankası ve Hindistan UCO Bankası Tahran da temsilcilik açmak için  görüşmelere devam ediyor.  

Türkiye’de 6 Bin İranlı Öğrenci Var

İran Sağlık ve Tıp Öğretimi Bakanlığı Öğretim Muavini Laricani, yabancı öğrencileri İran’a çekerek, İran’da okumalarını kolaylaştırıcı tedbirler almaya çalıştıklarını söyledi. Laricani bu anlamda Türkiye üniversitelerinde 6 bin İranlı öğrencinin yükseköğrenim gördüğünü ve yurt dışında okuyan öğrenciler sebebiyle İran’ın döviz kaybına uğradığını  iddia etti. Ayrıca anadili Farsça olan Afganistan ve Tacikistan gibi İran’a komşu ülkelerden Türkiye’de 10.000 öğrencinin bulunduğuna dikkat çekildi. İranlı yetkililer, komşu ve bölge ülkelerindeki öğrencileri İran’a çekmek için önceki dönemlere göre daha iyi çalışmaları gerektiğini düşünmekteler ve böylece Türkiye’ye gidecek öğrencileri İran’a davet ederek kazanç elde edebileceklerini ummaktalar.

İran’da Yaşlılar Çalışıyor, Gençler Yiyor

İran İstatistik Merkezi, 2015 yılı işgücü araştırması sonuçlarını açıkladı. Bu verilere göre 15-64 yaş arasındaki 24.127.143 faal nüfusun %88,7’si çalışmaktadır. Bu çalışanların %10,1’i 15-24 yaşları arasında, %62,1’i 24-45 yaş grubunda ve %27,8’i 45-60 yaş diliminde bulunmaktadır. Buna göre 2015 yılında 15-64 yaş aralığındaki faal nüfusun % 11,3’ünün işsiz olduğu görülmektedir. En yüksek işsizlik oranı, %27,7 ile 20-24 yaş aralığındaki nüfusta ve en düşük işsizlik oranı ise %0,9’la 65 yaşındaki nüfustadır. Erkelerde işsizlik oranının %9,3, kadınlarda %19,4 olduğu tespit edilmiştir. Her gün uyuşturucu, sağlık, gıda, eğitim, hava kirliliği ve benzeri problemlerin basına yansıdığı İran’da yaşlıların çalıştığı, gençlerin ise iş beğenmeme ve belirli bir meslek edinmemiş olmaları ve benzeri sebeplerle çalışmadıkları anlaşılmaktadır. 

İran’da Psikolojik Bunalım ve İntihar Vakalarında Artış

Yetkililer, yüksekten atlama, metro hatlarından atlama, kendini yakma, gaz ve petrolle zehirlenme ve benzeri girişimlerle intihar olaylarına rastlanan İran’da pirinç hapı kullanarak intihar teşebbüsünde bulunanların sayısının giderek arttığına dikkat çekmektedirler. Daha önceleri Attarlarda satılan pirinç hapı, bir süre önce yasaklanmasına rağmen halen satışına devam edilmekte ve intihar etmek isteyenler kolaylıkla bu pirinç hapına ulaşabilmektedir. İran’da ciddi boyutlarda olan intihar olgusunu azaltmak için ekonomi, toplum, kültür, sağlık alanlarında dikkatle çalışılmasının ve psikolojik tedavi ve danışmalık hizmetlerinin verilmesinin gerektiği gözlemlenmektedir. Ayrıca intihar yöntemlerinin ve yolarının da ortadan kaldırılmasının, intiharları azaltacağına inanılmaktadır.

İran’da 400 Bin Uyuşturucu Bağımlısı Tedavi Altında

İran Uyuşturucuyla Mücadele Merkezi’nden yapılan açıklamaya göre, yaklaşık 400 Bin İranlı uyuşturucu bağımlısı tedavi altında bulunmaktadır. Yetkililer, sokakta 40 Bin uyuşturucu bağımlısının bulunduğunu ve bunların toplumda güveni tehlikeye soktuğu ve eğer tedavi merkezleri olmasaydı durumun daha da kötüye gitmiş olacağını ifade etmektedirler. İran Uyuşturucu Maddelerle Mücadele Düşünce Kuruluşları Genel Sekreteri Hamid Sarami, bugüne kadar 3600 lise öğrencisinin uyuşturucu bağımlısı olarak tespit edildiğini ve bunlardan 250 tanesinin yoğun bakım altında olduğunu ifade etmektedir. Yapılan araştırmalar, İran’daki lise öğrencilerinin %61’nin uyuşturucunun kötü zararları hakkında bilgisinin bulunmadığını ve uyuşturucu bağımlısı öğrencilerin ailelerinin %55’inin çocuklarının uyuşturucuya başladıktan 3 yıl sonra ancak haberlerinin olduğunu göstermektedir. Problemli ailelerin çocuklarının, normal ailelerin çocuklarına göre %2,21 oranında daha fazla uyuşturucu bağımlısı olduğu, ailesine haber vermeden sokağa çıkan çocukların diğer çocuklara göre % 19,7 daha fazla uyuşturucu bağımlısı olduğu ve İran’da 9 eyaletin uyuşturucu bağımlığı konusunda riskli seviyede bulunduğu açıklanmaktadır.

Kitabı Olmayan Öğrenciler

İran’da da eğitim-öğretim yılı başlayalı bir aydan fazla olmuş, öğrenciler yeni derslerini ve ders materyallerini almış ve bazıları sınavlara hazırlanmaktadırlar. Fakat bazı okullarda öğrenciler yeni ders kitabı edinemediklerinden henüz derslerine başlayamamışlardır.  İlya Çalışan Çocuklar Enstitüsü bu okullardan birisidir. 2006 yılında kurulan bu okulda birinci sınıftan dokuzuncu sınıfa kadar yaklaşık 900 öğrenci bulunmaktadır. Genelde fakir ailelerin çocuklarının gittiği bu okulun öğrencilerin ders malzemesi bakımından sıkıntı içerisinde olduğu basına yansımıştır.