Artan Bölgesel Gerilimler Bağlamında Abdullahiyan’ın Moskova Ziyareti

Artan Bölgesel Gerilimler Bağlamında Abdullahiyan’ın Moskova Ziyareti
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, 5 Ekim Salı günü Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile görüşmek üzere Moskova’ya resmî bir ziyarette bulundu. İran Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, 6 Ekim Çarşamba günü bir araya gelen iki bakanın; Afganistan ve Yemen'deki durum, Kafkasya'daki gelişmeler, İran Nükleer Anlaşması’nın (KOEP) durumu ve diğer bölgesel ve uluslararası meseleler hakkında görüşmelerde bulunduğu belirtildi.

Görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında; ikili ticaret ve ekonomik iş birliğine odaklandıklarını belirten Lavrov, iki ülke arasındaki ticaret hacminin salgına ve ABD'nin yasa dışı yaptırımlarına rağmen bu yılın ilk yedi ayında %42 artarak 1,9 milyar dolara ulaştığını söyledi. Abdullahiyan ise uzun vadeli İran-Rusya stratejik iş birliğinin artırılmasına yönelik yeni bir yol haritası konusunda mutabık kaldıklarını belirtti. Bu durum, Çin-İran arasında Mart 2021’de imzalanan 25 Yıllık Kapsamlı İş Birliği Anlaşması’nı anımsatsa da yol haritası ile ilgili detaylı bilgilerin, salgın koşullarına göre önümüzdeki süreçte bir araya geleceği söylenen İbrahim Reisi ve Vladimir Putin’in görüşmesinden sonra açıklanması bekleniyor.

Öte yandan KOEP’in uygulanmasına yönelik Viyana görüşmelerinin devam ettirilmesi de görüşmede konuşuldu. Lavrov, İranlı mevkidaşı ile görüşmesinden birkaç saat önce ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile bu konuda bir telefon görüşmesi gerçekleştirerek müzakerelerin başlatılmasına ilişkin beklentiler hakkında görüş alışverişinde bulunduğunu açıkladı. Lavrov, Abdullahiyan ile görüşmesinden hemen sonra yaptığı açıklamada ise Viyana görüşmelerinin yakında devam edeceğini söyledi. Lavrov’un, Blinken ile görüşmesinin Tahran’ın bilgisi dâhilinde olması muhtemeldir. Zira 5 Ekim’de İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatipzade’nin “İran’ın ön şartsız müzakerelere hazır olduğunu” belirtmesi, tarafların görüşmelerin başlatılması konusunda mutabık olduklarını gösteriyor.

Beklenildiği üzere Afganistan ve Suriye’deki durum bağlamında ortaya çıkan gelişmeler de tarafların ele aldıkları konular arasındaydı. Taraflar, Afganistan'daki yetkilileri terörle mücadele için çaba göstermeye ve ülkede tüm etnik grupları içeren kapsayıcı bir Afgan hükûmetinin kurulmasının gerekliliğini dile getirerek bu konuda Rusya'nın ev sahipliğinde bir toplantı yapılacağını belirtti. Öte yandan Suriye konusunda da benzer bir zirvenin toplanması söz konusu. Görüşme sonrasında yaptığı açıklamalarda hem Tahran hem de Moskova'nın konuya siyasi bir çözüm aradığını belirten Abdullahiyan, "Suriye konusunda ortak görüşlere sahibiz." derken Lavrov, Suriye'de uzun vadeli barışa ulaşmak amacıyla Rusya, Türkiye ve İran arasında salgın koşullarının el verdiği ölçüde İran’da Astana Süreci formatında bir zirve gerçekleştireceklerini söyledi.

Diğer taraftan bu ziyaretin, İran ve Azerbaycan arasında artan gerilimlerin ortasında gerçekleştiğini ve görüşmelerin temel konusunun Güney Kafkasya’daki gelişmeler olduğunu belirtmek gerekiyor. Bu ziyaret, son 20 günde taraflar arasındaki New York, Duşanbe ve Tahran olmak üzere üçüncü görüşme oldu. Bu kapsamda Abdullahiyan, Ermeni mevkidaşı ile görüştüğü aynı gün Moskova’ya bir ziyarette bulunarak konuyu Rus mevkidaşı ile görüştü. İran ve Rusya'nın bölgesel gelişmeler konusunda aynı bakış açısına sahip olduklarını söyleyen Abdullahiyan, Kafkasya'da herhangi bir jeopolitik değişikliği kabul etmediklerini ve bölgede teröristlerin ve siyonistlerin varlığından ciddi şekilde endişe duyduklarını dile getirdi. Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Lavrov ise tarafların bölgede provokatif eylemlerden kaçınması gerektiğini belirtti. Lavrov ayrıca bölgede meydana gelen olaylara Rusya’nın sessiz kaldığı yönündeki bir soruya “Rusya’nın durumu takip ettiğini” belirterek Dağlık Karabağ Savaşı sonrasında imzalanan Üçlü Ortak Bildirge örneğini verdi. Dağlık Karabağ Savaşı’nı sona erdiren ortak bildirgenin bölgedeki ekonomik işleyiş ve transit geçiş önündeki engelleri ortadan kaldırdığını belirten Lavrov, “Üçlü Ortak Bildirge sadece Ermenistan ve Azerbaycan'a değil; bir başka Güney Kafkasya ülkesi olarak Gürcistan'a ve bu üç Güney Kafkasya cumhuriyetinin en yakın komşuları olan İran, Rusya ve Türkiye'ye de fayda sağlayacaktır.” dedi. Bu bağlamda Lavrov, “Üç Güney Kafkasya ülkesini ve üç ‘büyük’ komşuyu; yani Rusya, İran ve Türkiye'yi kapsayacak bir ‘3+3’ formatı oluşturma girişimini tartıştık.” diyerek Türkiye ve Rusya’nın, bölgede barış ortamının sağlanmasında etkili birer aktör olduğunu hatırlatmış oldu.