معترضان عراقی به دنبال چه هستند؟

معترضان عراقی به دنبال چه هستند؟
با فشار دادن دکمه های + و - می توانید اندازه فونت متن را تغییر دهید.
کارشناس ارشد مشتاق الحلو

قیام جوانان عراق که در اکتبر ٢٠١٩ به راه افتاده و منجر به سرنگونی دولت وقت شده بود، به دلیل شیوع کرونا متوقف ماند. افزایش ترورها در ماه های اخیر به ویژه ترور ایهاب الوزنی از فعالان مدنی شهر کربلا باعث شد جوانان علیرغم همه گیری، روز ٢٥ ماه مه از شهرهای مختلف عراق عازم بغداد شوند و راهپیمایی بزرگی با شعار "چه کسی مرا کشت" راه بیندازند. پیام اینها در این مرحله روشن است "تا وقتی سلاح غیر قانونی جمع آوری نشود، انتخابات نباید برگزار شود".

تحقق نیافتن خواسته های جوانان

پس از سرنگونی دولت عادل عبدالمهدی در اواخر سال ٢٠١٩، جوانان با چند شرط دولت جدید مصطفی الکاظمی را پذیرفتند: انحصار اسلحه در دست دولت، محاکمه سرکوبگران اعتراضات، تدوین قانون جدید انتخابات، تشکیل یک کمیساریاي عالی جدید انتخابات برای برگزاری انتخابات زودهنگام سالم و شفاف.

علیرغم گذشت بیش از یک سال از تصدی نخست وزیری توسط الکاظمی، تنها موردی که تا حدودی تحقق یافته، تدوین قانون جدید انتخابات است. با اینکه یک کمیساریاي جدید انتخابات هم تشکیل شد، اما چندان با کمیساریاي سابق تفاوت ندارد و تضمینی برای برگزاری انتخابات سالم و شفاف وجود ندارد. جمع آوری اسلحه غیر قانونی نه تنها محقق نشد، بلکه شاهد گسترش حضور آن در خیابانها بوده ایم. قاتلان و سرکوبگران نه تنها محاکمه و دستگیر نشدند، بلکه می توان گفت با آزادی عمل بیشتری به ترور و قتل فعالان مدنی ادامه داده اند. و با وجود اینکه بیشتر جنایتها توسط دوربینهای مداربسته ضبط شده، اما یک نفر هم از عاملان آن دستگیر نشده است. شبه نظامیان وفادار به جمهوری اسلامی ایران، سخنان الکاظمی را در مورد اینکه حاضر است هزار سال گفتگو کند اما یک تیر شلیک نکند، به عنوان چراغ سبزی برای ادامه فعالیتهای غیر قانونی خود تلقی کرده و بر شدت فعالیت خود افزوده اند تا جایی که روحیه ارتش و پلیس در قبال آنها کاملا تضعیف شده است.

موضع جوانان درباره انتخابات

با این حال، جوانان مصمم بودند در انتخابات زودهنگام که قرار است در اکتبر آینده برگزار شود، شرکت نمایند. احزاب جدیدی برای مشارکت در انتخابات تأسیس کرده و نامزدهای آنان معلوم شده اند. اما گروه های شبه نظامی از ترس شکست در انتخابات، این افراد را رقیب نامزدهای خود فرض کرده و برای حذف افرادی که پیروزی شان قطعی به نظر می رسد، به هر طریق ممکن اقدام کرده اند. به این دلیل، نامزدهای جوانان مجبور به ترک خانه های خود شدند و برخی به استانبول و گروهی نیز به شمال عراق پناه برده اند. ترور دو هفته قبل الوزنی اما باعث شد جوانان موضعی جدید در قبال انتخابات اتخاذ کنند.

آنها با توجه به نفوذ بیش از حد جریانات وابسته به خارج و گروه های شبه نظامی در حکومت به این نتیجه رسیده اند که در این شرایط، امکان برگزاری انتخاباتی آزاد و شفاف و منصفانه وجود ندارد. هر چند که آنها در صورت شرکت در انتخابات، تعدادی از کرسی های پارلمان را به دست خواهند آورد، اما حضورشان تأثیرگذار نخواهد بود. آسیب بزرگتر این است که ورود عده ای از آنها به پارلمان، نوعی مشروعیت بخشی به سیستم فاسد خواهد بود. بعید هم نیست نمایندگان آنها در پارلمان خود آلوده به فساد و ذوب در سیستم شوند و جوانان، دیگر حق اعتراض را نخواهند داشت. به این دلیل، مخالفت خود را با برگزاری انتخابات زیر سایه سلاح گروه ¬های قانون گریز اعلام کرده اند.

آنها از تجربه انتخابات سال ٢٠١٨ آموخته اند که تحریم انتخابات هیچ کمکی به تغییر اوضاع نمی کند. به این دلیل، به جای تحریم انتخابات، اعلام کردند که زیر تهدید سلاح در انتخاباتی فرمایشی شرکت نخواهند کرد و اعتراضات خود را علیه نظام از سر خواهند گرفت. برخی از افراد و جریانات سیاسی مانند ایاد علاوی با آنها همسو شدند و اعلام کردند در چنین انتخاباتی شرکت نخواهند کرد. البته گروه هایی مانند ائتلاف نوری المالکی گفتند تحت هیچ شرایطی زیر بار تعویق انتخابات نخواهند رفت.

روز ٢٥ مه در بغداد چه گذشت؟

الوزنی پیش از ترور، برای برگزاری یک تجمع اعتراضی در ٢٥ مه هماهنگ می کرد. جوانان برای ادامه راه او، در همان روز در بغداد گرد هم آمدند و خواستار دستگیری عاملان ترور فعالان مدنی در ماه های اخیر شدند. حضور گسترده جوانان بار دیگر نشان داد که کمیته های هماهنگ کننده علیرغم تمامی سرکوب و تخریب در ٢٠ ماه گذشته، هنوز ابتکار عمل را در اختیار دارند و توانایی بسیج کردن معترضان را دارند.

حمله به معترضان در میدان آزادی بغداد منجر به کشته شدن چهار و زخمی شدن ده ها تن از آنها شده است. هرچند که حکومت اعلام کرد هیچ نقشی در سرکوب اعتراضات نداشته و به طور غیر مستقیم، نیروهای حشد ولایی را به این امر متهم کرد، اما جوانان این توجیه را نپذیرفتند زیرا مسئولیت را از حکومت سلب نمی کند. در حقیقت نگاه جوانان به کاظمی به شدت آسیب دیده است و چنانچه او اقدام مهمی برای جلب نظر آنها انجام ندهد، بعید نیست به سمت سرنگون کردن دولت او از راه های مسالمت آمیز همانند دولت عبدالمهدی بروند.