توافقنامه امنیت سایبری بین ایران و روسیه

توافقنامه امنیت سایبری بین ایران و روسیه
با فشار دادن دکمه های + و - می توانید اندازه فونت متن را تغییر دهید.

بر اساس اطلاعات منتشر شده در رسانه های روسی، روز سه شنبه ٧ بهمن ١٣٩٩، توافقنامه همکاری در زمینه «امنیت اطلاعات» توسط جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و همتای روس اش سرگئی لاوروف به امضا رسید. بر اساس این توافقنامه، ایران و روسیه در زمینه های گوناگون از جمله تقویت امنیت اطلاعات، مبارزه با جرائم ارتکاب یافته با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، کمکهای فنی و فناوری، همکاری بین المللی شامل شناسایی، هماهنگی و انجام همکاری لازم در مجامع منطقه ای و بین المللی برای تضمین امنیت ملی و بین المللی با یکدیگر همکاری خواهند کرد.

لاوروف در اظهاراتی پس از کنفرانس مطبوعاتی گفت: «ما توافق بین دولتی درباره همکاری در زمینه تضمین امنیت اطلاعاتی امضا کردیم. این سند امکان هماهنگی اقدامات ما در چارچوب اهمیت روزافزون مشکلاتی که در فضای مجازی وجود دارد و همچنین در زمینه تأثیر فزاینده آنها بر روابط بین الملل و هم بر اوضاع هر کشور می گشاید.» در ارزیابی های صورت گرفته درباره این توافقنامه، این همکاری بین ایران و روسیه به عنوان نقطه عطفی در برنامه های امنیت سایبری بین دولتی قلمداد می شود.

اهمیت و ماهیت توافقنامه 

اقدامات سایبری مانند استاکس نت و (DQ) که با هدف جاسوسی و آسیب رسانی در سالهای ٢٠١٠ و ٢٠١٢ برعلیه ایران صورت گرفتند، این کشور را به سمت یافتن راهکارهای مختلف از جمله «دریافت حمایت خارجی» سوق داد. بنابر این می توان گفت که ایده همکاری با روسیه در زمینه امنیت سایبری از سالها پیش شکل گرفت. به عنوان مثال، بر اساس اظهارات برخی مقامات ایرانی در سال ٢٠١٥ می توان گفت كه در آن زمان، یک «پیش توافق» انجام شده است.

سردار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل ایران در اظهاراتی در سال ٢٠١٥ گفته بود که «در مذاکرات اخیر میان وزرای دفاع ایران و روسیه، موضوع آغاز دیپلماسی همکاری در زمینه دفاع سایبری مطرح شد و طرفین در این زمینه، به توافقی دوجانبه دست یافتند.» جلالی همچنین تأکید کرده بود که منافع کشورهایی مانند ایران، روسیه، چین و هند در فضای سایبری تحت تهدیدی مشترک قرار دارد و باید تلاشهای مشترکی در این خصوص صورت گیرد. از اظهارات فوق اینگونه برمی آید که مذاکرات دوجانبه نه تنها دارای ماهیت فنی، بلکه ماهیت سیاسی نیز بوده اند. در حالی که مدتها تصور بر این بود که سازمانهای سایبری ایران از حمایتهای فنی سازمانهای سایبری وابسته به سرویسهای اطلاعاتی روسیه برخوردار هستند، پس از چنین اظهاراتی باید گفت که یک فرایند همکاری جامع از سوی کانالهای رسمی نیز آغاز شده است.

اهمیت آخرین توافقنامه منعقد شده میان ایران و روسیه و در زمینه همکاری های طولانی مدت این دو کشور در زمینه های مختلف نظامی و امنیتی این است که این مورد «اولین توافقنامه امنیت سایبری» است. اینگونه تصور می شود که در توسعه ظرفیتها و قابلیتهای سایبری عملیاتی ایران، این کشور از پشتیبانی های فنی غیرمستقیم کشورهایی مانند روسیه و چین برخوردار است. با امضای این توافقنامه، پشتیبانی و همکاری مورد بحث اکنون از طریق کانالهای رسمی نیز صورت خواهد گرفت.

همانطور که لاوروف در اظهارات خود نیز اشاره کرد، این توافقنامه در همکاری سایبری دو کشور و به ویژه در نقشه راه برنامه سایبری ایران عامل مهمی خواهد بود. اینکه ایران بتواند از ظرفیت و توانایی های پیشرفته سایبری روسیه بهره ببرد، به این کشور قدرت مضاعفی به ویژه در برابر کشورهایی که آنها را رقیب یا دشمن خود می پندارد، خواهد بخشید.

انتظارات احتمالی پس از همکاری سایبری

سهم روسیه در برنامه سایبری ایران با داشتن فناوری های پیشرفته سایبری و قابلیتهای فنی، هم بر دفاع و هم بر حمله متمرکز خواهد بود. با توسعه قدرت سایبری عملیاتی ایران به لطف قابلیتهای سایبری روسیه، ایران قادر خواهد بود عملیات سایبری خود در سطح ملی، منطقه ای و جهانی را تشدید کند.

در این زمینه، ایران در مبارزه با تهدیدات سایبری که به ویژه در دهه اخیر با آن مواجه بوده، ظرفیت دفاع سایبری خود را هم در موضوع زیرساختهای حیاتی و هم امنیت نهادهای عمومی توسعه خواهد داد. علاوه بر این، ایران خواهد توانست تا با استفاده از ابزارهای فناوری ارائه شده توسط بازیگران پیشرفته سایبری روسیه (APT)، ساختار امنیت سایبری خود را از نو شکل دهد و عملیاتهای مورد پشتیبانی حکومت را نیز در همین زمینه تقویت کند.
از نظر ظرفیت تهاجمی نیز، سهم گروه های APT عامل مهمی خواهد بود. گروه های APT (به ویژه گروه هایی که در حملات ماه های اخیر به آمریکا نقش داشته اند) که با سرویسهای اطلاعاتی روسیه مانند GRU و SVR مرتبط هستند، باعث پیشرفت جدی ظرفیت سایبری تهاجمی ایران خواهند گشت. این پیشرفت بر روند درگیری سایبری بین اسرائیل و ایران نیز تأثیرگذار خواهد بود. پس از حملات سایبری با منشأ ایرانی به اسرائیل در روزهای اخیر، به ویژه باید منتظر اقدامات احتمالی این کشور آن هم بعد از امضای توافقنامه مورد بحث بود.

مقالات دیگر