İran Meclis Araştırma Merkezi: Gerçek Vaka Sayısı 8-10 Kat Fazla Olabilir

İran Meclisi Araştırma Merkezi’nin yayımladığı raporda, ülkedeki koronavirüs ilgili toplam vaka ve ölü sayılarının eksik hesaplandığı belirtilerek gerçek ölü sayısının 2 kat, vaka sayısının 8 ila 10 kat daha fazla olabileceği ifade edildi. Ayrıca vakaların yüzde 80’inin bakanlık tarafından yansıtılmadığı, test sayısını yeterli olmadığı, etkin izolasyon yapılmadığı ve sosyal mesafe kuralının dikkate alınmadığı da raporda yansıyan diğer hususlardır.

DMO Komutanı’ndan Korona Tanısı Yapan Yeni Cihaz Tanıtımı

Devrim Muhafızları Komutanı General Hüseyin Selami, korona ile ilgili noktaların tespitini beş saniyede yapabilen “Müstean” adlı yeni ürünün tanıtımını yaptı. Besic Örgütü’ne bağlı “bilim insanları” tarafından üretilen yeni cihazın tanıtım töreninde konuşan Selami, “Besic Örgütü’ne bağlı bilim insanlarımız tarafından yeni ve kendine özgü bilimsel ve teknolojik bir kazanım olarak koronavirüs ile mücadelede bu cihaz geliştirildi.” dedi. Cihazda toplu sağlık taraması yöntemi devreye sokularak virüs bulaşan kişi ve yüzeyleri tamamen tespit ettiğine dikkat çeken Selami, cihaz sayesinde akıllı dezenfekte işlemlerinin de yapılabildiğini söyledi.

General Selami tarafından tanıtılan bu cihazın iki sene önce “Elektronik Yakıt Tarayıcısı” adıyla tanıtıldığının ortaya çıkmasından sonra tartışmalara neden oldu.

Cumhurbaşkanı Ruhani Tahran’da Su ve Elektrik Projesinin Açılışını Yaptı

16 Nisan Perşembe günü Cumhurbaşkanı Ruhani, Tahran ilinde bulunan Perend, İslamşehr, Sefadeşt ve Melard’da 4 su ve elektrik projesinin açılışına video konferans ile katıldı. Perend’de enerji santrali buhar ünitesinin, İslamşehr, Sefadeşt ve Melard’da birer atık su arıtma tesisinin açılışı Ruhani’nin talimatıyla gerçekleşti. Bu projeler için yapılan yatırımın 2.8 trilyon tümen olduğu açıklandı. Ruhani, yıl sonuna kadar Enerji Bakanlığı’nın 50 trilyon tümenlik projeleri hayata geçireceğine belirtti. Ruhani, tüm kamu ve özel şirketler, işçiler ve mühendislerin koronavirüs ile mücadelede ön cephede savaşmalarına rağmen ekonomik faaliyet ve inşaat çalışmalarına da devam ettiklerini ifade ederek onları birer kahraman olarak nitelendirdi.

İran Genelinde “Ulusal Ordu Günü” İçin Hizmet Geçit Töreni Düzenlendi

İran’da 17 Nisan Cuma günü “Ulusal Ordu Günü” münasebetiyle başta Humeyni’nin başkent Tahran’daki türbesinin önü olmak üzere ülke genelinde askerî yetkililerin katılımıyla “Hizmet Geçit Töreni” yapıldı. Bu geçit töreninde, dezenfektanlar, mobil hastaneler, (virüs için) tasarlanmış ve optimize edilmiş araçların yanı sıra ordu personelinin koronavirüs ile mücadelede İran halkına yardımcı olması için tasarladıkları özel kıyafetler eşliğinde gerçekleştirildi. Geçit töreni 24 il merkezi ile eşzamanlı olarak yapıldı.

1979 yılında Humeyni, 17 Nisan’ı “Ordu Günü” olarak adlandırdığı bu tarihten beri İran İslam Cumhuriyeti Ordusu’nun özel birimleri ülke genelinde törenler düzenlemektedir. Ancak bu yıl korona salgını nedeniyle “İran Ordu Hizmet Geçit Töreni” adı altında gerçekleştirildi.

İran’da Askere Alınmalar Ertelenmeyecek

İran Silahlı Kuvvetleri Genel Hizmet Kurumu Başkanı Taki Mehri yaptığı açıklamada, askere alınma dönemi gelmiş olan bireylerin silah altına alınmalarının ertelenmeyeceğini ifade etti. Mehri’ye göre, Silahlı Kuvvetler ülkenin güvenliğini sağlamak için gerekli insan gücünün yanı sıra koronavirüs ile mücadelede sağlık uzmanı personele de ihtiyaç duyması sebebiyle alımlarına her zamanki seyrinde devam edecektir. Mehri, askere alımların Ordubehişt ayının başı (Nisan 20) itibarıyla başlayacağını ve takip eden ayların 1. ve 3. günlerinde de alımların aynı şekilde devam edeceğini belirtti.

Zarif ile Lavrov’un Afganistan Görüşmesi

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif ile Rus mevkidaşı Sergey Lavrov, 13 Nisan Pazartesi akşamı güncel siyasi gelişmeler de dâhil olmak üzere bir dizi konu hakkında telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Görüşmeyle ilgili İran Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada Afganistan’da hâlihazırda devam eden barış görüşmeleri ve siyasi anlaşmazlıklar, Yemen’deki son gelişmeler, küresel ölçekte dünyayı etkisi altına alan covid-19 salgınına karşı mücadelenin ele alınan ana başlıklar olduğu ifade edildi.

Çavuşoğlu ile Zarif Arasında Afganistan Görüşmesi

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, İranlı mevkidaşı Cevad Zarif ile Afganistan’daki son gelişmeler hakkında 13 Nisan Pazartesi günü bir telefon görüşmesi yaptı. İki tarafın Afganistan ile ilgili fikir alışverişinde bulunduğu telefon görüşmesinde aynı zamanda bölgesel ve küresel ölçekte etkisini sürdüren salgın ve salgına karşı kolektif iş birliği imkânları konuşuldu.

Basra Körfezi’nde Gerilim Bitmiyor

15 Nisan Çarşamba günü Pentagon’dan yapılan açıklamada İran Devrim Muhafızları Ordusuna ait sürat botlarının Basra Körfezi’nde ABD Deniz Kuvvetleri ve Sahil Güvenlik gemilerini “tehlikeli ve kışkırtıcı” bir şekilde taciz ettikleri ifade edildi. Yaklaşık bir saat kadar süren gerilimde iki ülke gemilerinin birbirlerine 10 yarda (9,1 metre) kadar yaklaştığı vurgulandı. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise aynı gün yaptığı açıklamada İran’ın uluslararası hukuk kurallarını ihlal ettiği ve Savunma Bakanlığı ile birlikte ABD’nin mutlaka uygun ve kararlı bir cevap vereceğini söyledi.

İran ile Çin Arasında Afganistan Görüşmesi

İran ve Çin Dışişleri Bakanları 16 Nisan Perşembe günü Afganistan’da barış ve istikrarın sağlanması ile ilgili bir telefon görüşmesi yaptı. İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’in Afganistan ile ilgili hafta başından beri izlediği aktif politikalar çerçevesinde gerçekleşen görüşmede İran ve Çin arasındaki güçlü ilişkilerin de altı çizildi. İki devletin de ABD’nin yaptırımlarına maruz kaldığına dikkat çekilerek covid-19 salgınına karşı ortak mücadelenin önemi vurgulandı.

ABD Yaptırımlarının İran Petrol Sektörüne Verdiği Zarar

8 Mayıs 2018’de ABD’nin Nükleer Anlaşma’dan çekilmesiyle İran’a uyguladığı yeni yaptırımlardan bu yana, İran’ın toplam petrol ihracatında yaklaşık 800 milyon varil kayba yol açtı. Ekonomi uzmanı Ehsan Sultani, ABD yaptırımlarının İran’ın petrol gelirlerine 50 milyar dolar değerinde zarar verdiğini söyledi.

Koronavirüs Salgının İstihdam Üzerindeki Olumsuz Etkisi

İran Hükûmet Sözcüsü Ali Rebii, koronavirüs salgınının ülkedeki 7,3 milyon kayıtlı ve kayıt dışı çalışanın istihdam durumunu etkilediğini açıkladı. Rebii, koronavirüs nedeniyle ülkede 3,3 milyon resmî ve 4 milyon gayri resmî çalışanın işlerinin askıya alınması veya işten çıkarılma riski olduğunu belirtti. Sözcü ayrıca koronavirüs salgını nedeniyle yaklaşık 1,5 milyondan fazla resmî ve gayri resmî işyerlerini kapatmak zorunda kaldıklarını belirtti. Ancak salgının uzun vadeli sonuçları için hükûmet tarafından önlemler alındığını da sözlerine ekledi.

IMF: İran Ekonomisi %6 Küçülecek

IMF Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’nun Nisan 2020 sayısını yayımladı. 14 Nisan Salı günü yayımlanan IMF raporunda, 2019’da %7,6 küçülen İran ekonomisinin koronavirüs salgını nedeniyle 2020 yılında %6 küçüleceği öngörülmektedir. Raporda, İran için 2020 enflasyon tahmini %34,2 ve 2021 yılı için de %33,5 olarak tahmin edilmektedir. Ülkedeki işsizlik oranının ise bu yıl %16,3, 2021 yılında %16,7 seviyesinde gerçekleşeceği öngörülmüştür.

İşsizlik Ödeneğine Dair Soru İşaretleri

İran’da koronavirüs salgını nedeniyle işsiz kalan kişi sayısı gün geçtikçe artıyor. Şu ana kadar, 500 bin kişi işsizlik sigortası almak için İşsizlik Sigorta Sistemine başvurdu. Daha önce hükûmet, koronavirüsten etkilenen ekonomik birimlere, özellikle işçileri desteklemek için İşsizlik Sigorta Fonuna yaklaşık 1,2 milyar dolar ödenek tahsis etmişti. Ancak bu ödeneğin nasıl gerçekleştirileceği ve kimleri kapsayacağı henüz bilinmemektedir.

İran’ın Petrol Üretimi Tarihin En Düşük Seviyesine Geriledi

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütünün (OPEC) 16 Nisan Perşembe günü yayımladığı aylık raporda, İran’ın Mart ayındaki ham petrol üretiminin Şubat ayına göre günlük 52 bin varil düşerek 2.18 milyon varil seviyesine gerilediği açıklandı. Bu üretim hacmi, İran-Irak savaşının ilk yıllarından bu yana mevcut üretimin en düşük seviyede olduğunu göstermektedir. ABD yaptırımlarından önce İran’ın günlük petrol üretimi 3,8 milyon varilin üzerindeydi.

Dış Ticarette Son Rakamlar

İran Gümrük İdaresi, koronavirüs salgınıyla mücadeleyi kapsayan 21 Ocak-3 Nisan dönemi dış ticaret rakamlarını 14,5 milyar dolar olarak açıkladı. Söz konusu dönemde, koronavirüs nedeniyle ülkenin ihracatı %27 düşerek 6,5 milyar dolara gerilerken, ithalatın %7,5 artış ile yaklaşık 8 milyar dolara ulaştığı görülmektedir.

İran Türbeleri Yeniden Açmaya Hazırlanıyor

İran’ın Horasan-ı Rezevi eyaleti türbeleri sorumlusu Ahmet Mervi sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada İran genelinde koronavirüs nedeniyle kapatılan türbelerin tekrar açılması için hazırlıklar yapıldığını açıkladı. Mervi, virüsten dolayı türbelerin kapalı olduğu dönemde Horasan-ı Rezevi eyaletinin merkezi Meşhed’de bulunan Hz. Rıza’nın türbesinde onarımların devam ettiğini dile getirerek bu süreç içerisinde de sosyal medya ve resmî TV kanalları aracılığıyla vatandaşlarının manevi ihtiyaçlarını gidermek adına programlar düzenlendiğini ifade etti. İran genelinde türbelerin açılmasıyla ilgili hazırlıkların yapıldığını söyleyen Mervi mümkün olan en yakın zamanda türbeleri açmayı planladığını, konuyla ilgili Hz. Masume türbesi, Cemkeran Camii ve Şah Aldülazim başta olmak üzere ülkenin diğer türbeleri ve kutsal mekânlarla koordineli hareket ettiğini vurguladı.

Taklit Mercilerinden Salgın Döneminde Oruçla İlgili Açıklamalar

Ramazan ayının koronavirüs salgının yayıldığı bir döneme denk gelmesi nedeniyle Şii taklit mercileri konuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Ayetullah Mekarim Şirazi, bağışıklık sisteminin güçlenmesi için sıkça meyve ve sıvı tüketilmesi gerektiğine değinerek sırf bu sebeple orucun terk edilemeyeceğini ancak oruç tutması sağlığı için zararlı olduğu bilinen kişilerin oruç tutmaması gerektiğini söyledi. Benzer şekilde Ayetullah Ali Sistani, bu dönemde fazla sıvı ve meyve tüketilmesi gerekçesiyle orucun terk edilmemesi gerektiğini fakat oruç tuttuğunda hastalığa yakalanma korkusuyla yaşayan kimselerin oruç tutmaması gerektiğini ifade etti. Bir diğer taklit mercii Ayetullah Şebiri Zencani doktorlar tavsiye ettiği takdirde oruç tutulmaması gerektiğini ancak bu hususun orucu terk etmek için bir vesileye dönüşmemesine dikkat edilmesi gerektiğini vurguladı.

Sistani Ona Hakaret Eden Kişinin Serbest Bırakılmasını İstedi

Sosyal medya ortamında Taklit Mercii Ayetullah Uzma Ali Sistani’ye hakaret eden Kazım Obeis Abid, Babil mahkemesi tarafından 2 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Bu olaydan sonra Sistani’nin ofisi 14 Nisan Salı günü bir bildiri yayımlayarak mahkemenin bu kararını doğru bulmadığını ve hakaret eden kişinin serbest bırakılmasını istedi. Sistani’nin bu kararına İran’dan da tepkiler geldi; örneğin hukukçu ve eski Tahran milletvekili Muhsin Rehami, Sistani’nin bu kararına tepki olarak benzer senaryoyu İran için düşünerek İran hukukundaki karşılığını kaleme aldı. Rehami kamu görevlerinde ve devletin önemli kademelerinde çalışanlara hakaretin sıradan insanlara hakaretle aynı olmadığını değinerek Devrim Rehberine hakaretin 6 ay ila 2 seneye kadar hapis, imamlar ve peygambere hakaretin cezası idam olduğunu ifade etti. Benzer şekilde Sistani’nin hakaret eden kişinin serbest bırakılması isteğine değinerek Humeyni’nin de zamanında benzer girişimlerde bulunduğunu söyledi.