Haftalık Basın Özeti 16-22 Aralık 2017

Haftalık Basın Özeti 16-22 Aralık 2017
Haftalık Basın Özeti 16-22 Aralık 2017 (25 Azer-1 Dey 1396)
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Gelecek Yılın Bütçe Tasarısı Kabul Edildi

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin 10 Aralık Pazar günü Meclis Başkanı Ali Laricani’ye takdim ettiği 1397 (Mart 2018-Mart 2019) bütçe tasarısı Meclis Planlama, Bütçe ve Muhasebe Komisyonu tarafından 18 Aralık Pazartesi günü oybirliğiyle kabul edildi. Genel olarak kabul edilen bütçe tasarısının ayrıntıları komisyon tarafından incelenecek.

Başsavcı’dan Kaçakçılık Açıklaması

Ülke Başsavcısı Muhammed Cafer Muntazıri 18 Aralık Pazartesi günü yaptığı açıklamada sınırlardan resmî ve gayriresmî yollardan kaçak mal girdiğine işaret etti. Kaçakçılıkla mücadele etmesi gereken bazı kişi ve yetkililerin kendileri, çocukları veya onlara yakın kişilerin bu kaçakçılıkta pay sahibi olduklarını ileri süren Muntazıri, o zaman mücadelenin neticeye ulaşmasını nasıl bekleyelim sorusunu yöneltti. Bir yetkiliden kaçakçılıkla ciddi şekilde mücadele etmek istemediklerini işittiğini dile getiren Muntazıri, ‘Mal ve Döviz Kaçakçılığı ile Mücadele Kurumunun çalışmadığını görünce ne söylenebilir’ şeklinde tepki gösterdi. Muntazıri son olarak hava, deniz ve kara yollarının her birinin sorunları olduğunu ve bunların düzeltilerek kontrol edilip edilemeyeceğini sordu.

Eğitim ve Öğretim Bakanından Eleştiri

Eğitim ve Öğretim Bakanı Muhammed Bathâyi 16 Aralık Cumartesi günü Huzistan Eğitim ve Öğretim Konseyi’nde yaptığı konuşmada eğitim sistemlerinin elli yıl önceki yöntemle yönetildiğini söyledi. Bu döngünün kırılması gerektiğine işaret eden Bathâyi, bunun içerik ve yöntemi değiştirmekle mümkün olduğunu belirtti. Bathâyi ayrıca bu dönüşümü gerçekleştirmek için Eğitim ve Öğretim Bakanlığının bu alandaki merkezi yetkilerinden bazılarının vilayet eğitim ve öğretim müdürlüklerine bırakılması gerektiğini vurguladı.

MGYK Genel Sekreterinden Irak ve Suriye Açıklamaları

Milli Güvenlik Yüksek Konseyi (MGYK) Genel Sekreteri Ali Şemhani, Irak ve Suriye pazarlarının gelecek yıllarda İran için iyi birer yatırım fırsat olacağını, Irak ve Suriye’deki harcamaların İran’ın iç güvenliğini sağlamaya yönelik olduğunu söyledi. Şemhani, İran’ın DEAŞ ve terörizme karşı mücadelede iki ülkeye yardımı olmasaydı bugün bu ülkelerin geleceği ile ilgili karar vericilerin terörist gruplar olacağını ileri sürdü.

Devrim Muhafızları Ordusu’nun Tahran Komutanı Atandı

Devrim Muhafızları Ordusu Genel Komutanı Muhammed Ali Caferi’nin talimatıyla Muhammed Taki Şahçeraği Tahran Seyyid-üş Şüheda Devrim Muhafızları Garnizon Komutanı olarak atandı. Şahçeraği, daha önce Simnan ve Mazenderan vilayetleri Garnizon Komutanlığı görevlerinde bulunmuştu. İran’ın her vilayetindeki garnizon komutanlıkları o vilayetin tamamından sorumlu iken başkent Tahran’a özgü olarak Seyyid-üş Şüheda Garnizon Komutanlığı şehir merkezinin dışındaki diğer yerleşim bölgelerinin kontrolünden sorumludur. Başkentin merkezinden ise Muhammed Resulullah Garnizon Komutanlığı sorumludur.

Dini Azınlıklar Kanununa Ret

12 Aralık Salı günü meclisin onayladığı ‘Belediye Meclisi Seçimleri, Görevleri ve Teşkilatları Kanunu’ndaki değişiklikler Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından geri çevrildi. Kanun değişikliği dini azınlıklara mensup vatandaşların yaşadıkları herhangi bir köy veya şehirdeki belediye meclis seçimlerine aday olabilmelerine imkân sağlayacaktı. Meclise geri gönderilen yasa meclisin yeninden onaylaması durumunda Düzenin Yararını Teşhis Konseyi’ne gönderilecek. Düzenin Yararını Teşhis Konseyi, meclis ve Anayasayı Koruyucular Konseyi arasında çıkan anlaşmazlıkları çözmekle görevlidir.

Hamallıkla Yapılan Sınır Ticareti Yasaklanıyor

İçişleri Bakanı Abdurrıza Rahmani Fazli 17 Aralık Pazar günü yaptığı açıklamada "Kulber" olarak bilinen hamallık suretiyle yapılmakta olan sınır ticaretinin yasaklanacağını belirtti. Fazli, bunun yerine sınır ticareti kapsamında sınır bölgelerinde kurulmuş olan ve "sınır ticaret bölgesi" olarak belirlenen yerlerde bu faaliyetlerin sürdürülebileceğini belirtti. Hatırlanacağı üzere önceki aylarda hamallıkla sınır ticareti yapanların sınır güvenliği ihlallerine neden oldukları ve bazen terörist sanılarak güvenlik güçleri tarafından vurulmaları bazı şehirlerde halkın sokağa dökülmesine neden olmuştu.

Hamid Bekai Hapis Cezasına Çarptırıldı

Yolsuzluk ve devlet malını kötüye kullanmaktan yargılanan Eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın yardımcısı Hamid Bekai toplam 63 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Suçlamaları kabul etmeyen Bekai, Yargı’yı adaletsizlikle itham etti. Tahran Adliye Başkanı Golam Hüseyin İsmaili yaptığı açıklamada verilen hükmün kesin olmadığını ve Bekai’nin yirmi gün içinde itiraz edebileceğini belirtti. İsmaili, ayrıca Bekai’nin bütün dosyalardan aldığı cezaların toplamının 63 yıl ettiğini ancak yasalara göre sadece bu cezalardan en yüksek olanın uygulanacağını ifade etti.

“NATO Kaçakçılarla İşbirliği Yapıyor”

Meclis Dış Politika ve Milli Güvenlik Komisyonu Birinci Sekreteri Muhammed Cevad Cemali NATO’nun kaçakçılarla işbirliği yaptığını iddia etti. İran’ın on beş ülke ile kara ve deniz sınırı olduğuna dikkat çeken Cemali, kaçakçıların transit ve yasadışı yollarla İran kapılarından geçmek için uğraştıklarını söyledi. Bölgedeki son gelişmelere işaret eden Cemali, Amerika ve NATO güçlerinin katılmasıyla bölgeden dünyaya uyuşturucu madde üretimi ve dağıtımın arttığını ve bazı NATO askerleri ve bölgedeki güçlerin uyuşturucu ticaretine açıkça karıştıklarına dair ‘güvenilir’ raporlar olduğunu ifade etti.

Nikki Haley İran’ı Suçladı

ABD’nin BM Daimî Temsilcisi Nikki Haley, 19 Aralık Salı günü BM’de yapmış olduğu konuşmasında Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’a Husiler tarafından fırlatılan füzenin İran yapımı olduğunu iddia ederek daha önce yapılan saldırılarda da bezer durumun söz konusu olduğunu ifade etti.

8. Astana Görüşmeleri Başlıyor

21 Aralık Perşembe günü Kazakistan Dışişleri Bakanlığının verdiği habere göre 8. Astana görüşmeleri başlamış ve BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan De Mistura da toplantıya katılacağını açıklamıştır. Astana Zirvesine, Suriye Barış sürecinin garantör ülkeleri olan Türkiye, İran ve Rusya başta olmak üzere, BM, Ürdün ve ABD gözlemci statüsüyle katılacaktır.

İran, Husilere Yardım Suçlamasını Reddetti

İran, Yemen'deki Husi milislerinin 19 Aralık Salı günü Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'a fırlattığı balistik füzenin İran yapımı olduğu yönünde Suudi Arabistan ve ABD'den gelen suçlamalara yanıt verdi. 20 Aralık Çarşamba günü İran Haber Ajansı ISNA'ya konuşan İran Dışişleri Sözcüsü Behram Kasımi İran’ın Yemen ile silah bağlantısının olmadığını belirtti ve İran'ın çeşitli gruplara silah verdiği suçlamasını yalanladı. Husiler'in kullandığı silahların ihlaller ve bitmek bilmez saldırılardan korumak amacıyla önceki hükümetlerin döneminden kaldığını söyleyen Kasımi, Yemen’e insani yardım bile gönderme imkânının olmadığını ifade etti. Husiler'in Riyad'a attığı füze Suudi Arabistan hava savunma sistemi tarafından herhangi bir zarara yol açmadan etkisiz hale getirilmişti.

İran, IKBY’e Sınırları Yeniden Açtı

İran, 25 Eylül'deki bağımsızlık referandumunun ardından kapattığı Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'ne (IKBY) sınır geçişlerini yeniden tamamen açtığını duyurdu. Açıklamayı İran Dışişleri Sözcüsü Behram Kasımi yaptı. 18 Aralık Pazartesi günü konuşan Kasımi, ekim ayında Başmak Sınır Kapısı’nın çalışmaya başlamasının ardından Hacı Umran ve Pervezhan sınır kapılarının da açıldığını belirtti. İran, IKBY'deki bağımsızlık referandumunun ardından bölge ile olan tüm sınır kapılarını kapatmıştı.

Üçlü Dışişleri Bakanları Toplantısı Bakü’de Başladı

Bakü’de beşincisi düzenlenen Türkiye-Azerbaycan-İran Üçlü Dışişleri Bakanları Toplantısı'nda Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov ve İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif 20 Aralık Perşembe günü bir araya geldi. Toplantıda siyasi, ekonomik ve kültürel konular başta olmak üzere geniş yelpazedeki meselelerde görüş alışverişinde bulunuldu. Bakan Çavuşoğlu, ayrıca diğer iki ülkenin bakanları ile ikili görüşmeler gerçekleştirdi. Cevad Zarif ile Azerbaycanlı mevkidaşı Elmar Memmedyarov arasında gerçekleşen karşılıklı görüşmede ise ikili ilişkiler ile birlikte demiryolu projeleri başta olmak üzere ekonomi ve Hazar Denizi’nin enerji havzalarında ortak işbirliğinin geliştirilmesi konuşuldu. Zarif, Bakü’de yaptığı açıklamada ayrıca İran, Türkiye ve Azerbaycan dışişleri bakanlarının iktisadi işbirlikleri ve terörizmle mücadeleyi görüşmeye devam edeceklerini söyledi.

İran, Amerika’nın Filistin Kararını Veto Etmesini Kınadı

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, Amerika’nın Mısır’ın önerdiği Filistin ile ilgili kararı veto etmesini kınayarak bunun uluslararası barış ve istikrarın aleyhine ve Filistin milletinin haklarını zedelemeye yönelik olduğunu söyledi. Kasımi, 19 Aralık Salı günü yaptığı açıklamada, Amerikan yönetiminin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıyan kararını akılsızca ve tahripkâr olarak nitelerken Güvenlik Konseyi’nde 14 üyenin desteğine rağmen ABD’nin bu kararı veto ederek Filistinlilerin haklarını çiğnediğini vurguladı. Kasımi, ayrıca uluslararası kurumlardan ve tüm dünya ülkelerinden barış ve istikrarın sağlanması için Amerika’nın uygulamasının önüne geçmesi ve bölgede yeni bir fitnenin alevinin önlenmesi çağrısında bulundu.

Alman SAP Firması ABD Yaptırımlarından Çekiniyor

Almanya’da bilişim, teknoloji ve yazılım alanında önemli bir şirket olan SAP ürünlerinin İran’a doğrudan ya da dolaylı bir şekilde gönderilmesinin önünü kesmek için mevcut müşterilerine elektronik ortamda taahhütname gönderdi. Gönderilen elektronik belgede SAP ürünleri kullanan Türk firmalarının “İran’da üretim tesisi, şubeleri, satış elemanları ve depolarının olmadığını” taahhüt etmesi isteniyor. Türkiye’de başta otomotiv olmak üzere birçok imalat sanayi firması SAP tarafından hazırlanan yazılımları kullandıkları ve bu tür bir taahhütte bulunmaları durumunda İran pazarına girmelerinin neredeyse imkânsız olduğunu bildiriyorlar.  SAP tarafından atılan bu adım sadece Türk firmaları ile sınırlı değil. SAP aynı adımları İran ile iş yapan diğer tüm üçüncü ülkeleri kapsadığı söyleniyor.

İthal Arabalardan Alınan Gümrük Vergileri Ağırlaştırıldı

Motor kapasitesi 1,5 litrenin altındaki araçlardan alınan ithal vergisi %15 düzeyinde arttırılarak %55 seviyesine çekildi. Bunun yanında motor hacmi 1,5-2 litre arasındaki arabalardan alınan gümrük vergisi oranı %35’lik artış ile %75’e. Daha büyük motorlu araçlardan alınan gümrük vergisi oranları %40’ın üzerindeki artışla %95 ila %135 bandına yükseltildi. Kabaca bir hesapla uluslararası marketlerde 45000 dolar düzeyinde dört çeker aracın İran iç piyasasında alış fiyatı alım ve satım ile ilgili diğer vergi benzeri masraflarda giydirildiğinde 131000 dolar düzeyine ulaşıyor.

Türkiye İran ve Azerbaycan’dan Daha Fazla Petrol Alacak

 20 Aralık’ta Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de bir araya gelen Azerbaycan, Türkiye ve İran dış işleri bakanları toplantısında Türk dışişleri bakanı Mevlut Çavuşoğlu İran ve Azerbaycan’dan daha fazla petrol alınacağını söyledi.  Görüşmelerde üç ülke arasında ticari, bankacılık ve suç ile mücadele gibi konularında daha fazla işbirliği yapılacağı hususunda görüş birliğine varıldığı bildirildi.

Başpiskopos’tan Dini Özgürlükler Açıklaması

Tahran'daki Ermeni Başpiskoposu Sebouh Sarkisyan, Ermenilerin İran'da sıradan bir vatandaşın yararlanabileceği tüm haklarından yararlandığını ve ağırlıklı olarak Müslüman olan bir ülkede kendi dini törenlerini ve tatillerini rahatlıkla yapabildiğini söyledi. İran hükümetinin, tüm Hıristiyanların İsa Peygamberin doğum gününü kutlamak da dâhil olmak üzere kendi dini törenlerini yapmalarına izin verdiğini söyledi. Ayrıca, tüm Hıristiyan okulların, örgütlerin ve kiliselerin amacının Ermenilerin dini ve ahlaki kimliğini korumak olduğunu söyleyerek Ermeni kültürel mirasını korumanın çok önemli olduğunu söyledi.

Sağlık Bakanı Çin’e gitti

Sağlık, Tedavi ve Tıp Eğitimi Bakanı Hasankey Kazizade Haşimi, birkaç işbirliği anlaşması imzalamak üzere Çinli mevkidaşının daveti üzerine 16 Aralık Cumartesi akşamı Pekin'e gitti. Bakanlık yetkililerini içeren bir heyet ile Meclis Sağlık Komisyonu, bu 3 günlük ziyarette bakana eşlik etti. İranlı Bakan, Çin’de bilimsel bir toplantıya katıldı, Pekin Ulusal Hastanesi’ni ziyaret etti ve İran’da hastane inşa etmek için anlaşma imzaladı. Kazizade, Pekin'i ziyaret etmeden önce Seul'ü ziyaret etmişti. İran heyeti, Seul'u ziyareti esnasında birkaç hastaneyi ziyaret etti ve tıbbi ekipman üreten bir merkeze gitti. Ayrıca Güney Kore’yle 7 anlaşma imzaladı.

Erivan'da Farsça Dil Merkezi Açıldı

Ermenistan'ın başkenti Erivan'daki bir okulda, İran'ın Erivan Büyükelçisi Kazım Sajadi'nin katıldığı bir törenle Farsça dil merkezi açıldı. Sajadi, Ermeni öğrencilere Farsça öğrenmeleri için çağrıda bulundu. Sajadi, Tahran ve Erivan arasında farklı alanlarda ilişkilerin artması ve İranlı turistlerin Ermenistan'a olan ziyaretlerinin giderek çoğalmasının Ermenistan'da Farsça öğrenmenin önemini arttırdığını söyledi. Farsça çevirmenlerin varlığının, yeni açılan serbest ekonomik bölgede iki ülke arasındaki karşılıklı ticaretin gelişmesine katkı sağlayabileceğini de sözlerine ekledi. Sajadi, İran Büyükelçiliği'nin Farsça’yı öğretmek ve İran-İslam medeniyetini ve kültürünü tanıtmak için gerekli olanakları oluşturmak için elinden gelen her şeyi yapacağını vurguladı.

Hava Kirliliği Nedeniyle Tahran’da Okullar Tatil Edildi

İran’ın Tahran ve diğer büyük sanayi kentlerinde ağır hava kirliliği nedeniyle 17 Aralık Pazar günü okullar tatil edildi. Tahran Hava Kirliliği Özel Komitesi yetkilileri tarafından, 16 Aralık Cumartesi günü Tahran Valiliği’nde yapılan toplantının ardından Firuzkuh ve Demavend şehirlerinde anaokulları ve ilkokulların 17 Aralık Pazar günü tatil edildiği açıklaması yapıldı. Ayrıca şehirde kum, asfalt, çimento imalatı ve inşaat yapımı bir gün süre ile yasaklandı.

İran’ın yaklaşık 8,5 milyon nüfusa sahip başkenti Tahran’da pazar günü metrekareye düşen hava kirliliği 169 mikrogram olarak ölçüldü. Fakat Tahran’ın bazı bölgelerinde hava kirliliğinin bu miktardan daha fazla olduğu belirtildi. İran Meteoroloji Genel Müdürü Ahmet Vezife, İRNA Haber Ajansına verdiği röportajda Tahran’daki hava kirliliğinin 20 Aralık’a kadar devam edeceğini açıkladı. İran’ın diğer şehirlerinde de hava kirliliği okulların tatil olmasına neden oldu. Hava kirliliği 15 Aralık Cuma gününden beri Urumiye şehrini de etkisi altına alarak 17 Aralık Pazar günü okulların tatil olmasına sebep oldu. Tebriz, Meşhed, İsfahan ve Erak gibi şehirlerde de oluşan hava kirliliğinin halkın günlük yaşamını zora soktuğu açıklandı.

Çadırda Eğitim

Geçtiğimiz aylarda İran’ın Kirmanşah eyaletinde meydana gelen deprem sonucu okulların %80’i zarar görmüştü. Halkın ve yetkililerin bütün dikkatleri deprem bölgesine yoğunlaştı. Fakat yetkililerin bu dikkati beklenilen talepleri karşılamadı.

İran’da deprem meydana gelmeyen ama benzer veya daha kötü koşullara sahip bölgeler de vardır. Kahnuj şehrine bağlı Zemin Bend köyü Şehit Şehriyari İlkokulu bunlardan bir tanesi ve ısıtma sisteminin olmaması okuldaki sorunların en önemlilerinden biri. 33 yıldır eğitim-öğrenim verilen bu okulda sadece iki öğretmen var ve 40 öğrenci aynı sınıfta öğrenim görüyor. Ayrıca öğrenciler bir binada değil çadır okullarda eğitim-öğrenim görmekte.

Yetkililerin bu konuyu sürekli ihmal etmesinde okulların yenilenmesi ve eğitim-öğrenim araç gereçlerinin temin edilmesi ile alakalı 2018 yılı bütçesinde %19’luk azalmanın da neden olduğu belirtilmekte.

Şeb-i Yelda ve Artan Fiyatlar

Yılın en uzun gecesi ve uzun günlerin başlangıcı 21 Aralık tarihi olarak kabul edilir ve buna İran’da Şeb-i Yelda denir. Şeb-i Yelda, İran’da da kutlanılan önemli gecelerden birdir  ve vatandaşlar bu gece için alışveriş yaparlar.

Şeb-i Yelda, İran’ın birçok bölgesinde musiki dinletisi, Hafız’dan şiir okumaları ve İran’ın en eski manevi mirası olarak kutlandıŞeb-i Yelda kutlamaları için alışveriş yapacak olan İranlı vatandaşları fiyat artışı ile karşı karşıya kaldılar. Meşhed Manavlar Odası Başkanı Hüseyin Musaddık, İSNA Haber Ajansına verdiği röportajda bu gece için yeterli meyvenin olduğunu fakat halkın satın alma gücünün iyi olmaması nedeniyle talebin az olduğunu ifade etti. Hüseyin Musaddık başta karpuz ve salatalık olmak üzere bazı meyve ve sebzelerde fiyat artışı olduğunu belirtti.

Sınav İptali Protesto Edildi

İran Eğitim-Ölçme Kurumu’nun yaptığı açıklamaya göre Ulusal Denetleme Kurumu Personel Alım Sınavı'nın deprem nedeniyle ileri bir tarihe ertelendiği belirtildi. Fakat yetkililerin sınava saatler kala bu duyuruyu yapması ve sınav için farklı şehirlerden gelen öğrencilerin durumdan geç haberdar olması, Emir Kebir Üniversitesi kampüsünde protestoların yaşanmasına sebep oldu.