Haftalık Basın Özeti 18-24 Şubat 2017 (30 Behmen - 6 Esfend 1395)

Haftalık Basın Özeti 18-24 Şubat 2017 (30 Behmen - 6 Esfend 1395)
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Türkiye’nin Tahran Büyükelçisi Dışişleri Bakanlığına Çağrıldı

İran Dışişleri Bakanlığı, Türk yetkililerin İran ile ilgili sözlerinin ardından Türkiye'nin Tahran Büyükelçisini bakanlığa çağırdı. İran Dışişleri Bakan Yardımcısı İbrahim Rahimpur tarafından bakanlığa çağrılan Büyükelçi Rıza Hakan Tekin’e İran’ın rahatsızlığı dillendirildi. Görüşmede, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın BAE, Katar ve Suudi Arabistan ziyareti sırasında dile getirdiği sözleri ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Münih Güvenlik Konferansı'ndaki sözleriyle ilgi itirazları iletildi.

İran’ın Türkiye Açıklaması

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi düzenlediği basın toplantısında Türkiye, Arabistan ve İsrail yetkililerinin açıklamaları hakkında; İran’ın bölge ülkeleriyle ilişki içerisinde olmasını istemeyen tarafların olduğunu ve bazı tarafların da Münih’teki duruşunun tekrardan ibaret olduğunu gördüklerini söyledi. Ayrıca, “Türkiye, bizim önemli komşularımızdandır ve özellikle darbe girişiminden sonra bizden destek görmüştür. Bu söylemlerin devam etmesini istemiyoruz ama bizim sabrımızın da bir sınırı vardır” dedi.

Türk Şirketten İran ile İş Birliği

İranlı otomotiv şirketi Carmania Arvand ile Türk şirketi Termomekanik Sanayi ve Ticaret A.Ş. (TEMSA) arasında iş birliği anlaşması imzalandı. Anlaşmaya göre TEMSA markası altında İranlı şirket otobüs, minibüs ve şehir içi yolcu otobüsleri ithal edecek ve ayrıca bu araçların yedek parçalarının ana tedarikçisi TEMSA olacak. Araçların İran piyasasının ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde modifiye edilmesi hem iç pazara sunum açısından İranlı firmanın işini kolaylaştıracakken bir yandan da TEMSA’nın ihraç ettiği ülke yelpazesini geliştirecek.

Ahmedinejad’ın Yardımcısı ve Bakanları Cumhurbaşkanlığına Aday Oldu

İran Eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad döneminde Cumhurbaşkanı İcradan Sorumlu Yardımcısı Hamid Rıza Bekai yayımladığı bir bildiri ile mayıs ayında yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçimlerine aday olacağını açıkladı. Bunun yanı sıra Ahmedinejad’a yakınlığıyla bilinen İslami İran’ın Etkinliğini ve Gelişimini Destekleyenler Cephesi (YEKTA) Sözcüsü Muhammed Hüseyni de Ahmedinejad’ın cumhurbaşkanlığı döneminde Petrol Bakanlığı yapmış olan Rüstem Kasımi ve Eğitim ve Öğretim Bakanı Hamid Rıza Hacı Babai’yi oy çokluğu ile cumhurbaşkanlığına aday adaylığına seçtiklerini belirtti.

Muhsin Rızai: Davet Gelirse Aday Olurum

Devrim Muhafızları Ordusu Eski Komutanı ve Düzenin Yararını Teşhis Konseyi sekreteri Muhsin Rızai cumhurbaşkanlığına aday olabileceğini ima etti. Rızai, bir gazetecinin kendisine yönelttiği “Eğer İslam İnkılabı Güçleri Halk Cephesi cumhurbaşkanlığına aday olmanızı teklif ederse cevabınız ne olur?” sorusuna onların isteğini reddetmenin zor olacağı, teklif gelirse bunu düşüneceği şeklinde cevap verdi. Daha önce üç kez cumhurbaşkanlığına ve bir kez de meclis seçimlerine aday olan ve hiçbirini kazanamayan Muhsin Rızai’nin yeniden cumhurbaşkanlığına aday olup olmayacağı önümüzdeki günlerde netlik kazanacaktır.

DMO Askeri Öğrencileri Suriye’ye Gönderiyor

Devrim Muhafızları Ordusuna (DMO) bağlı İmam Hüseyin askeri okulundaki öğrenciler eğitimlerinin bir parçası olarak Suriye'ye gönderiliyor. DMO komutanlarından Murtaza Saffari en son 100 kişinin gerçek savaş alanında tecrübe kazanması için Suriye’ye gönderildiğini ve bunlardan bazılarının öldüğünü, bazılarının yaralandığını ve geri kalanlarının da Suriye’deki iç savaşta mücadele ettiklerini vurguladı. Verilen bilgiye göre şimdiye kadar 1000 civarında İranlı asker Suriye’de öldürülmüştür.

Ahvaz Sorununa Devlet El Koydu

İran’ın Huzistan eyaletinin Ahvaz şehrinde bir taraftan kum fırtınaları diğer taraftan yağışlar nedeniyle halk bir süredir elektrik ve su sıkıntısı çekmektedir. Ahvaz halkı seslerini yetkililere duyurabilmek için 13 Şubat Pazartesi günü valilik ve kaymakamlık önünde toplanmıştı. Olayların bir çevre sorunu olmaktan çıkıp etnik tabanlı sosyo-politik bir krize dönüşmeye başlamasıyla devlet duruma el koydu ve her türlü gösteriyi yasakladı. Cumhurbaşkanı Ruhani 23 Şubat Perşembe günü birtakım incelemelerde bulunmak üzere Huzistan şehrine bir ziyaret gerçekleştirdi. Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri de Huzistan’daki sorunların giderilmesi için devlete yardımcı olabileceklerini belirtti.

“İran Karşıtı Silahlı Gruplar Faaliyete Başladı”

Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) Kara Kuvvetleri Komutanı Muhammed Pakpur 18 Şubat Cumartesi günü bir basın toplantısında İran karşıtı silahlı Kürt grupların yeniden faaliyete başladığını söyledi. Pakpur bunun üzerine Kuzey Irak üzerinde İran’ın istihbarat ağını geçmişe göre yüzde yetmiş arttırdığını ve bu grupları kontrol altına aldığını bildirdi. İran’ın güneyindeki bu silahlı grupların askeri faaliyetlerine işaret eden Pakpur bu grupların bölge dışındaki kurumlar ve bazı Körfez ülkelerinin desteğiyle yeniden silahlı mücadele aşamasına geçtiklerini ifade etti.

Devrim Muhafızları Ordusundan Yeni Tatbikat

Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) Kara Kuvvetleri Komutanı Muhammed Pakpur DMO’nun 20 Şubat Pazartesi günü başlayacak ve üç gün sürecek olan “Yüce Peygamber” isimli 11. Tatbikatını gerçekleştireceğini söyledi. İran’ın merkezi ve kuzeydoğusunda gerçekleşecek olan bu tatbikatta yeni ve nokta atışı yapan füzeler ile İHA deneneceği bildirildi. 23 Şubat Perşembe günü gazetecilere tatbikata ilişkin açıklamalarda bulunan DMO Kara Kuvvetleri İkinci Komutanı Abdullah Iraki tatbikatın başarılı bir şekilde tamamlandığını ve bu tatbikatta yeni silahların ve füzelerin denendiğini ifade etti.

“Bankaların Sorunlarını Söylersem Sonuçları Kontrol Edilemez Olur”

Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri 23 Şubat Perşembe günü bir konferansta ülkedeki bazı sıkıntılar hakkında açıklamalarda bulundu. Cihangiri, İran’ın banka sisteminin kendine özgü sorunlarından dolayı iş olanağı için yatırım sağlayamadığını ve sonuçları kontrol edilemez olacağından bu sorunların açık oturumda dile getirilemeyeceğini söyledi. Devletin, ülkenin sorunlarını çözmek için mali açıdan yeterli güce sahip olmadığına işaret eden Cihangiri, halihazırda ülkenin bütçesinin devlet memurlarının maaşlarını ödemek için harcandığını ve devletin aynı zamanda Silahlı Kuvvetlere mensup olanların maaşlarının da hepsini ödediğini hatırlattı. Çevre sorunlarına da değinen Cihangiri, ülkede 7-8 eyalet merkezi ve yüzden fazla şehirde su sıkıntısı yaşandığını belirtti.

İran’dan Nükleer Silahlarla İlgili Açıklama

53. Münih Uluslararası Güvenlik Konferansında konuşan İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, uluslararası toplumun çatışmaların çözümü için zor kullanmak yerine diplomasiye öncelik vermesi gerektiğini söyledi. Ayrıca Zarif, İran’ın nükleer silah üretmeyeceğini ifade etti. İran’ın nükleer silahlara sahip olmasının İran’ı daha güvenli kılamayacağı gibi başka devletler için de güvenlik sağlamayacağını belirtti. Zarif, Trump döneminde Washington ile yakınlaşan Körfez ülkelerine iş birliği çağrısı yaptı. Konuşmasının ardından da Cumhurbaşkanı Ruhani’nin bir hafta önce çıktığı Kuveyt ve Umman ziyaretlerini hatırlatarak “Cumhurbaşkanımız bu konuda ilk olumlu adımı attı” dedi.

Münih’te İran’a Büyük Tepki

Trump'ın İran'a dönük sert tutumu, Münih Güvenlik Konferansı'nın gündemindeydi. Suudi Arabistan ve İsrail, İran tehdidine karşı ABD ile daha yakın iş birliğine gidilebileceğini söyledi. İran'ın Körfez ülkelerine yaptığı 'ortak forum' çağrısı ise yanıtsız kaldı. İsrail Savunma Bakanı Liberman, Mevlüt Çavuşoğlu ve Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Cubeyr Orta Doğu konulu toplantıda İran’a yönelik eleştirilerde bulundular.

İran ile Rusya Önemli Anlaşmalara İmza Atacak

İran’ın Moskova Büyükelçisi Mehdi Sanayi, İran Cumhurbaşkanı Ruhani’nin yakın gelecekte Moskova’yı ziyaret edeceğini ve İran’la Rusya arasında birkaç önemli anlaşma yapılacağını belirtti. Ayrıca, Rusya Başbakan Yardımcısı İgor Şuvalov, İran Sanayi ve Ticaret Bakanı Reza Nematzade ve Bilgi ve Ulaştırma Bakanı Mahmud Vayezi’yla bir araya gelerek İran’la Avrasya Ekonomik Birliği arasında serbest ticaret bölgesine ilişkin görüşmelerde bulunduğu belirtildi.

Çin Özel Temsilcisi İran’da

İran’ı ziyaret eden Çin’in Suriye Özel Temsilcisi Se Siyaoyan, İran’ın bölgenin büyük ülkelerinden biri olduğunu ve Suriye’de önemli rol oynadığını, İran ile Çin’in dostluk ve stratejik ilişkiye sahip olduğunu ve Çin’in İran’la daha yüksek düzeyli koordinasyon ve fikir alışverişinde bulunmak istediğini açıkladı.

İran ve Romanya Dışişleri Bakanlarının Görüşmesi

İran ve Romanya Dışişleri Bakanları, Münih Güvenlik Konferansı’nın kulisinde ikili bir görüşme gerçekleştirdi. Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, konferans sırasında Rusya, Fransa, İngiltere, İspanya, İtalya ve Norveç dışişleri bakanları ve AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, UAEK Genel Müdürü Yokio Amano, BM Genel sekreteri Antonio Guterres, Slovenya Cumhurbaşkanı, Irak Başbakanı ve diğer siyasilerle görüştü.

Tahran’dan Rusya’ya Ham Petrol İhracatı

İran Petrol Bakanı Bijen Zengene, Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak ile yaptığı görüşmenin ardından İran’ın Rusya’ya günlük 100 bin varil ham petrol satmasını hedefleyen anlaşmanın iki hafta içerisinde imzalanacağını açıkladı. Zengene’nin açıklamalarını göre anlaşmayı önemli kılan iki unsurun varlığından bahsetmek mümkün. Bu anlaşmaya göre, Rusya satın aldığı ham petrolün yarısının karşılığını dolar dışı para birimleri üzerinden belirli tarihlerde İran’a ödeyecek. Kalan miktar ise İran’ın ihtiyaçlarına binaen ithal edeceği ürünlerin karşılığı olarak Rusya tarafında kalacak.

İran-Avrupa Birliği Ticari İlişkileri

Nükleer Anlaşma ile Avrupa Birliği tarafından İran’a uygulanan yaptırımların kaldırılması sonucu İran ve AB arasındaki ticaret hacmi büyük oranda genişledi. 2015 yılı ile karşılaştırıldığında 2016 yılında toplam ticaret hacmi %78’lik artış ile 13,7 milyar dolara ulaştı. 2015 yılında sadece 1,23 milyar dolar olan ihracat 2016 yılında tam dört kat arttı ve 5,46 milyar dolara yükseldi. 2016 yılında Birlikten yapılan ithalat bir önceki yıla göre %27 artış gösterdi ve 8,24 milyar olarak gerçekleşti. İthalatın artmasının temel sebebi şüphesiz İran’ın bu ülkelere tekrar petrol ve türevlerini satma şansı bulması. Pek çok farklı hesaplama teknikleri kullanılmasına rağmen ithalatın %70’inden fazlası maden kategorisinde.

İran Doğalgazı Yakında Irak’a Ulaşacak

Irak Elektrik Bakanı Kasım El-Fahadavi İran ile Irak arasındaki enerji ticaretinin Irak tarafının finansal sorunlarından ötürü ara verildiğini ancak doğalgaz ihracatına yakında başlanacağını belirtti. Bir heyetle birlikte Bağdat’a giden İran Enerji Bakanı Bijen Zengene de Irak Başbakanı Haydar Abadi ile görüşmesinde iki ülke arasındaki enerji bağlarının güçlendirilmesi ve enerji ticaretinin hacminin arttırılması gerektiğinin altın çizdi. Irak’ın, İran’dan doğalgaz alarak enerji santrallerinin yakıt ihtiyacını daha düşük maliyetlerle karşılamak istediğini belirten yetkililer de sorunun sadece finansal menşeili olduğunu ve Irak’a transfer için ortada başka herhangi bir sorun olmadığını açıkladı. Görüşmelerin ardından ise Irak Petrol Bakanlığı, Tahran ve Bağdat'ın,  Kerkük'ten çıkan petrollerin İran üzerinden ihraç edilmesini sağlayacak bir boru hattı inşaatı konusunda bir mutabakat zaptı imzaladığını duyurdu.

İran’da Erken Ölümlerin Sebebi

İran Sağlık Bakanlığı Araştırma ve Teknoloji Yardımcısı Dr. Reza Melikzadeh, İran’daki erken ölümlerin %24’ünün kalp ve damar hastalıklarına bağlı olduğunu açıkladı ve arkasından şunları söyledi: “Yapılan araştırmalar, 2015 yılında %55’i 70 yaşın altında olmak üzere 385 bin kişinin vefat ettiğini ve bunların ölüm sebeplerinin en çok kalp-damar hastalıkları, kanser ve trafik kazaları olduğunu göstermektedir.”

Yetkililerin açıklamalarına göre İran’daki 100 temel ölümcül hastalığın başında kalp-damar hastalıkları, kalp krizi, beyin kanaması, kazalar, omurilik zedelenmesi, çoklu skleroz (MS) ve kronik iltihaplı hastalıklar gelmektedir.

CIA’da Farsça En Çok Aranan Dillerden Biri

Geçtiğimiz günlerde Amerika Merkezi Haber Alma Teşkilatı (CIA)’nın web sitesinde yabancı dil bilmenin önemine işaret edilerek bilgi toplamak ve analiz yapmak için Farsça bilmenin önem arz ettiği açıklanmıştır. Konuşma, okuma, tercüme yapma ve kültürleri anlamanın kendi memurları için hayati önem taşıdığı ifade edilen bu raporda, dünyada yüzlerce dilin konuşulduğu, bunlardan 87 dilin öğrenimine kendilerine hedef seçtikleri ve bunlar arasında Farsça, Arapça, Belüç Dili, Çince, Deri (Afganistan Farsçası), Türkçe, Uygur Türkçesi gibi dillerin yer aldığı görülmektedir. CIA’nın bilgi ve analiz toplamak için o dilin anadiline yakın kabiliyetli insanlara ihtiyacı bulunmaktadır. CIA’in kendi dil öğretim merkezinde 16 dilin öğretimini çok önemsemekte ve Farsça, Arapça, Çince, Deri (Afganistan Farsçası), Peştuca, Korece, Somali Dili bu diller arasında yer almaktadır. Amerika Çalışma Bakanlığı, sözlü ve yazılı tercümanların 2015 yılında 44.190 dolar gelirinin olduğunu açıklarken CIA’da hedef dilin öğreticilerinin elde ettiği rakam 63.789 ila 118.069 Dolar arasında değişmektedir.

İranlı Sanatçı Ali Rehberi Nevruz’da Antalya’da Konser Verecek

Tahran Senfoni Orkestrasının eski şefi ve müzisyen Ali Rehberi, uluslararası klasik müzik yarışmalarının önde gelen simalarından birisiyle Antalya’da konser düzenleyecek. Antalya Devlet Senfoni Orkestrasının ve Antalya Kültür ve Sanat Vakfı’nın davetlisi olarak 24 Mart 2017 Cuma günü Aspendos salonunda Alman müzisyen Gustav Rivinius ile birlikte Çaykovski ve Brams’ın eserlerini seslendirecekler. Tahran Senfoni Orkestrasının eski şefi Ali Rehberi, 2015 yılının mart ayında Tahran Senfoni Orkestrasındaki görevinden istifa ettikten sonra Antalya Kültür ve Sanat Vakfı’nın davetiyle Antalya Devlet Senfoni Orkestrasının böyle bir konserinin şefliğini de yapmıştı. Ali Rehberi’nin Antalya’da vereceği bu konser, Nevruz tatili için Antalya’ya gelecek İranlı turistler için de Ali Rehberi’yi dinlemeleri için iyi bir fırsat olacaktır.

İran’da AIDS Salgının Yayılma Tehlikesi

İran Uyuşturucu Maddeyle Mücadele Kurumu Araştırma ve Eğitim Genel Müdürü, “sosyal fenomenler ve olaylarla mücadelede etkin ve kalıcı tedbirlerin alınması gerekmektedir, miladı dolmuş bakış açısıyla geleceğe yön verilemez”, diyerek şu açıklamaları yaptı: “İran’da bir taraftan evlenme yaşı çok yukarılara çıkmış ve sanal dünyanın uygunsuz kullanımı evlenmeyi olumsuz yönde etkilemiş, diğer yandan psikoaktif madde bağımlılığının tesiriyle ahlaki sapmalar zirveye ulaşmış ve böylece AIDS’in salgın olarak yayılma tehlikesi artmıştır”.

İran’da AIDS salgınının yayılma tehlikesi hakkında AIDS Araştırma Merkezi Başkanı, her ne kadar İran’da AIDS oranı %1’in altında olsa da psikoaktif madde kullanımının ve bağımlığının yukarılara çıkmış olması, cinsel yolla bulaşmanın çoğalması, AIDS virüsünün yayılarak toplumda %1’in üzerine çıkma tehlikesi olan çok ciddi bir problemdir, demektedir. Bu konuyla ilgili olarak İran Bulaşıcı Hastalıklar Yüksek Uzmanı Minu Mehrez, İran’da HIV virüsünün cinsel yolla bulaşmasının arttığına dikkat çekerek gençlerin bu konuda yeterli bilgi sahip olmamalarının önemli bir problem olduğunu, eğitim öğretim kurumlarının, kitle iletişim araçlarının ve ailelerin HIV virüsünün cinsel yolla bulaştığı konusunda gençlere gerekli bilgiyi vermediklerini ve dolayısıyla gençlerin çok erken yaşta boş vermişlik ve sorumsuzluk gibi davranışlar sergilediklerini dile getirmektedir.

Okullarda Fiziki Şiddet Durmuyor

İran’da İlköğretimde eğitim öğretim seviyesinin düşüşüne, mali yetersizlikten dolayı okulların elektrik, su, gaz gibi temel giderlerinin faturasını ödeyecek gücü olmadığına ve okulların ekonomik krizle karşı karşıya olduğuna dair haberlerin sıklıkla basına yansıdığı İran’da, okullardaki fiziki şiddetle ilgili şikayet haberleri de hız kesmiyor. İran Eğitim-Öğretim Bakanlığı Şikâyetlere Cevap Genel Müdürü Seyyid Rahim Mirşahveled, son iki yıl içinde, yani 2014-2105 ve 2015-2016 eğitim öğretim yılında okul içi fiziksel şiddetten dolayı 1924 şikâyetin yapıldığını, 96 dosyanın İdari Suçlar Kuruluna sevk edildiğini, 186 kişinin yazılı, 518 kişinin sözlü uyarı aldığını, 452 öğrencinin de şikâyet dilekçesini geri çektiğini açıkladı. Basına yansıyan bilgilere göre yapılan bu şikâyetlerin 1393’ü öğrenciye yapılan fiziki şiddeti içermektedir ve 2016-2017 eğitim-öğretim yılına ait fiziki şiddet şikâyet dilekçeleri henüz toplanmamış, incelenmesi ve sınıflandırılması yapılmamıştır.