Haftalık Basın Özeti 21-27 Ekim 2017

Haftalık Basın Özeti 21-27 Ekim 2017
Haftalık Basın Özeti 21-27 Ekim 2017 (29 Mihr-5 Aban 1396)
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

 Cumhurbaşkanı İki Bakanlığa Aday İsimleri Meclise Önerdi

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani Meclis Başkanı Ali Laricani’ye gönderdiği mektupla güven oyu almaları için meclise Enerji Bakanlığı için Rıza Erdekaniyan’ı, Bilim, Teknoloji ve Araştırma Bakanlığı için Mansur Golami’yi önerdi. İran’da bütün bakanların meclisten güven oyu almaları gerekmektedir. Seçimler 19 Mayıs’ta yapılmış olmasına rağmen bu iki bakanlığa önerilen kişilerin hiçbiri henüz yeterli güven oyunu alamadılar.

Amerika’dan İran’a Yeni Yaptırımlar

ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkan Ed Royce ve mecliste cumhuriyetçi çoğunluğun lideri olan Kevin McCarthy yayınladıkları ortak bildiri ile ABD Temsilciler Meclisinin gelecek hafta füze çalışmaları gerekçesiyle İran’a ve diğer yandan Lübnan Hizbullah’ına karşı yeni yaptırımları içeren bir tasarıyı oylayacağını açıklamışlardı. Devrim Rehberi Ali Hamenei ise bu açıklamalara İran’ın askeri gücünün “düşman” ile pazarlık konusu olamayacağını söyleyerek tepki göstermişti. Ancak ABD Temsilciler Meclisi’nde 25 Ekim Çarşamba günü yapılan oylamada İran’ın füze geliştirme programını durdurması amacını içeren tasarı 2 olumsuz oya karşılık 423 olumlu oy ile kabul edildi. Onaylanan dört karardan birinde ise AB’den Lübnan Hizbullah’ını terör örgütü olarak kabul etmesi istendi.

Silahlı Bir Grup Terörist Etkisiz Hale Getirildi

Devrim Muhafızları Kara Kuvvetleri Komutanlığına bağlı Hamza Seyyid-üs Şüheda Karargahından yapılan açıklamada, 25 Ekim Çarşamba günü Batı Azerbaycan eyaletinin Çaldıran bölgesinde silahlı bir grupla çıkan çatışmada dört kişinin öldürüldüğü bildirildi. Açıklamanın devamında çatışma sırasında teröristler tarafından bölge halkından da iki kişinin öldürüldüğü ve gruba ait teçhizat, mühimmat ve silahların ele geçirildiği bilgisi aktarıldı. İran’ın kuzeybatı sınırlarında PKK terör örgütünün İran kolu olan PJAK’ın faaliyet gösterdiği bilinmektedir.

MOSSAD Ajanı Olduğu İddia Edilen Araştırmacı İdama Mahkûm Edildi

Nisan 2016’da Tahran ve Şiraz üniversitelerinin davetlisi olarak Kriz Yönetim Atölyesine katılmak için İran’a gelen, İsveç’te yaşayan araştırmacı Ahmet Rıza Celali aynı ay içerisinde MOSSAD ajanı olduğu iddiasıyla tutuklanmıştı. Tahran Savcısı Cafer Devlet Abadi, yaptığı açıklamada Celali’nin nükleer, askeri ve araştırma projelerinde yer alan 30 kişinin adreslerini ve diğer bilgilerini MOSSAD görevlilerine verdiği suçlamasıyla için idama mahkûm edildiğini açıkladı.

Finans Kuruluşları Mağdurlarından Meclis Önünde Protesto

İran’da Arman, Kaspiyan ve Pedide-i Şandiz gibi bazı finans kuruluşlarının iflas etmesi sonucunda paralarını alamayan vatandaşlar protestoda bulundu. Merkez Bankası kararlarında bağımsız olarak yüksek miktarda faiz veren ve vatandaşların parasını işleten bu finans kuruluşlarının iflas etmesiyle yargı harekete geçmiş ve en az 25 bin dolar alacağı olanlara paralarının Merkez Bankası tarafından ödenmesi yönünde karar almıştı. Ancak yargının bu kararı uygulamaması sonucunda alacaklı vatandaşlar 23 Ekim Pazartesi günü meclis önünde protesto gösterisi düzenleyerek meclisin de konuya dahil olmasını istediler. Meclis önünde toplanan kalabalığa polis müdahalede bulundu. Meclis Başkanı Ali Laricani yaptığı açıklamada halkın müsterih olmasını, yasama, yürütme ve yargının bu konunun takipçisi olduğunu söyledi. Meclis’teki yirmiden fazla milletvekili de geçen süreye rağmen sorunun giderilmediği gerekçesiyle Cumhurbaşkanına mektup yazdı.

AKK Üyesinden Sipenta Niknam Açıklaması

Yezd Belediye Meclis seçimlerine katılan Zerdüşt aday Sipenta Niknam’ın üç bin zerdüştün yaşadığı yerde yirmi binden fazla oy alması ve belediye meclis üyeliğinin iptal edilmesi İran basınında uzun zaman gündem olmuştu. Konuya ilişkin açıklama yapan Anayasayı Koruyucular Konseyi (AKK) fakihlerinden Muhammed Yezdi ise AKK’nın yeniden yorumladığı belediye meclis seçimleri kanununun 26. maddesinin birinci fıkrasını hatırlatarak Müslüman nüfusun fazla olduğu yerde gayrimüslimlerin onlar adına karar alamayacağını söyledi. Azınlıkların mecliste temsil edildiğini belirten Yezdi, Meclis Başkanının görevinin ise AKK’nın görüşüne göre yasaları düzeltmek olduğunu ifade etti. Meclis Başkanı Ali Laricani geçtiğimiz hafta Sipenta Niknam’ın üyeliği konusunda Meclis ve AKK arasında görüş ayrılığının meydana geldiğini söylemişti.

İran, Kuzey Irak'a Sınır Kapılarını Açtı

İran, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ne (IKBY) açılan Erbil’deki Hacı Omeran ile Süleymaniye'deki Seyranbend, Pervezhan ve Başmak Sınır Kapılarını 15 Ekim'de Irak merkezi hükümetinin talebi üzerine tüm ticari geçişlere kapatmıştı. IKBY ile İran arasındaki sınır kapılarının Irak merkezi hükümetinin talebi üzerine yeniden ticari geçişlere açıldığı belirtildi.

Yemen, İran Gemisini Alıkoydu

Başbakan Ahmed Ubeyd bin Dağr, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Sokotra'ya bağlı Hadibu kenti sahilinde bir İran gemisinin alıkonulduğunu belirtti. Bin Dağr, geminin Sokotra adası kıyılarındaki balıkçılar tarafından fark edildiğini ve gemide on dokuz denizcinin bulunduğunu aktardı.

Ruhani’den Fransa’ya Tepki

Önümüzdeki günlerde İran’a gidecek olan Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian’ın birkaç gün önce ‘İran’a gidince Tahran’a füzeler için baskı yapacağız’ yönündeki açıklamasına Cumhurbaşkanı Ruhani sert tepki gösterdi. 22 Ekim Pazar günü konuşan Ruhani, isim vermeden Fransız Bakanın açıklamalarını eleştirdi. Hiç kimsenin İran’ın silahları hakkında konuşamayacağını savunan Ruhani, İran’ın silahlarının bütün dünyadaki ülkelerdeki gibi olduğunu söyledi.

Yukiya Amano İran’a Gidecek

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) Başkanı Yukiya Amano, 28 Ekim Cumartesi günü Tahran’a gidecek. İran Dışişleri Bakanı yaptığı açıklamada bu ziyaretin UAEK’nın Kapsamlı Ortak Eylem Planına (KOEP) desteği niteliğinde olduğunu belirtti.

Lavrantiyev ve Ensari Görüştü

Rusya Cumhurbaşkanının Suriye Özel Temsilcisi Aleksander Lavrantiyev, İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Cabiri Ensari ile 25 Ekim Çarşamba günü görüştü. İki ülkenin üst düzey yetkilileri görüşmede Suriye’deki son durumu değerlendirdi. Ülkede kalıcı barışın sağlanması için görüş alışverişinde bulundular.

Irak Başbakanı Tahran’da

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 26 Ekim Perşembe günü Tahran'da Irak Başbakanı Haydar el-İbadi'yi kabul etti. Görüşmede Cumhurbaşkanı Ruhani, İran'ın terörizmle mücadele, Irak'ın toprak bütünlüğünün korunması ve birlik ve beraberliğinin pekişmesi yolunda Irak halkı ve hükümetinin yanında durmaya devam edeceğini kaydetti. Görüşmelerin ana gündem maddeleri Kuzey Irak Referandumu, Tahran-Bağdat ilişkileri ve Irak’taki son gelişmeler hakkında olduğu belirtildi.

Sanayi Bakanından Açıklamalar

21 Ekim Cumartesi günü Milli İhracatın 21. yıldönümü münasebetiyle düzenlenen toplantıda konuşan Sanayi, Madencilik ve Ticaret Bakanı Muhammed Şeriatmedari ülkenin ihracat sıkıntısı çekmesine değindi. Konuşmasında petrol dışı ihracatın değerinin düşük ve ihracat kalemlerinin sınırlı olmasından duyduğu endişeyi dile getiren Şeriatmedari, ihraç ettikleri ilk on ürünün değerinin 23.8 milyar dolar olduğunu ve bunun da petrol dışı ihracatın %55’ini kapsadığını söyledi. Irak’ın İran için stratejik bir pazar olduğuna işaret eden Şeriatmedari, Türkiye’nin birkaç bankasının Irak ve Kuzey Irak’ta aktif olduğunu ifade ederek bu konuda Türkiye’den geri kaldıklarını hatırlattı.

İstanbul’da İran Sanayi ve Ticaret Fuarı

Son haftalarda iki ülke arasında sıklaşan ziyaretlerin ve gelişen ilişkilerin son adımı İran tarafından İstanbul’da düzenlenen Sanayi ve Ticaret Fuarı oldu. 25-28 Ekim tarihleri arasında CNREXPO Fuar Merkezi’nde düzenlenen fuara İran’dan petrokimya, inşaat sanayi, otomotiv, turizm alanında faal 87 firma katılım gösterdi. Bunun yanı sıra fuarda bazı ticaret bölgelerinin yatırım imkanlarını tanıtmak amacıyla yetkililer de hazır bulundu. İran’dan pek çok üst düzey temsilcinin katıldığı fuar uzun yıllar sonrası İran’ın Türkiye’de düzenlediği ilk fuar olma özelliğini taşıyor. Açılışta konuşma yapan İran İslam Cumhuriyeti Sanayi, Maden ve Ticaret Bakan Yardımcısı Hüseyin Esfehbodi uzun bir aradan sonra düzenlenen bu fuarın, iki ülkenin cumhurbaşkanları başta olmak üzere pek çok yetkili tarafından da defaatle dillendirilen 30 milyar dolarlık ticaret hedefi konusunda önemli bir adım olduğunu belirtti. Fuara katılan İran Büyükelçisi Muhammed İbrahim Taheriyan Ferd ise İran ve Türkiye arasındaki derin ekonomik bağların bölgenin kalkınması ve güvenliğini önemli ölçüde etkileyeceğini ve bakan yardımcısının da vurguladığı gibi yapılan anlaşmaların yanı sıra bu fuarın ticaret alanında önemli bir basamak olduğunun altını çizdi. Ancak fuarın önemini iki ülke yatırımcıları arasında yapılacak anlaşmalar belirleyecek. Eğer anlaşmalar yapılır ve neticesinde İran’daki ucuz enerji ve iş gücü bileşenleri ile Türkiye’nin üretim teknolojileri kullanılarak yapılacak bir ortak üretim hem iki ülke arasındaki ticaret hacminin artmasına hem de küresel pazarda iki ülkenin payının artmasını sağlayabilir.

Swap Anlaşması İmzalandı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İran ziyaretinde gündeme gelen İran ve Türkiye’nin karşılıklı ticarette Riyal ve TL kullanmasına ilişkin taslak geçen hafta iki ülke arasında imzalanmıştı. Bu hafta ise Başbakan Binali Yıldırım ve Ankara’yı ziyaret eden İran Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri yaptıkları ortak basın toplantısıyla İran ve Türkiye arasındaki ticari işlemlerin iki ülkenin ulusal para birimleriyle yapılması kararı aldıklarını ve ilerleyen günlerde uygulamayla ilgili diğer bankalar da bilgilendirileceğini açıkladılar. Nihai sözleşme de bu ziyaret esnasında merkez bankaları başkanları tarafından imzalandı. Açıklamalara göre ilk para takası 5 milyar TL ve bu miktara denk gelecek tutarda İran Riyalini içeren kredi hattını içeriyor. Bu sayede hem iki ülkedeki tüccarlar ticaret yaptıkları ülkeye o ülkenin para birimiyle ödeme yapabilecek hem de tüccarlar üzerindeki kur baskısı da hafiflemiş olacak.

Yabancı Finansman için Yeni Hamleler

İran’ın gerçekleştirmeyi planladığı pek çok yatırımda yabancı finansmana ihtiyaç duyduğu dile getirilmiş ancak hem yabancı sermayenin çekinceleri hem de ülkede yatırım yapmanın zorluğundan ötürü beklenen yabancı yatırıma ulaşılamamıştı. Zaman içerisinde prestijli yabancı şirketlerin İran’da yatırımlara başlaması pek çok şirketi cesaretlendirmiş olmasına rağmen ülkedeki yatırımlarla ilintili sistemlerden ötürü pek çok anlaşma mutabakat zaptı olarak kaldı. İran’ın hedeflerine ulaşma konusunda sorunlar çıkaran bu konuya ilişkin en önemli adım, yabancı yatırım sürecinin kolaylaştırılması ve entegre bir hale dönüştürülmesini hedefleyen düzenleme ile Ekonomik Konsey’den geldi. Komisyon tarafından yapılan düzenlemeye göre yatırımların değerlendirilmesi başvuru yapıldığı süreden itibaren iki ay içerisinde Merkez Bankası tarafından yapılacak. CBI değerlendirmesinin ardından, Başvuru Birinci Başkan Yardımcısı İshak Cihangiri başkanlığındaki Ekonomik Konsey'den bir komisyon tarafından da incelenecek. Belgelerin tam olup olmaması konusunda ise Bütçe ve Planlama Teşkilatı sorumlu. Nihai onay ise yine Ekonomik Konsey’in elinde. Üstelik İran sadece ülke içindeki işlemleri kolaylaştırmakla kalmayıp yabancı yatırımın gelişini arttıracak ticaret ataşelerinin bulunduğu ülkelerin sayısını da 20’den 50’ye çıkarmayı hedefliyor.  

Tahran Çocuk Kaçakçılığı Güzergahı

İran Meclis Sosyal İşler Komisyon Üyesi Shakour Pour Hüseyin, çocuk istismarcılarının, kimsesiz çocukların, gerçek işçi çocukların, yabancı uyruklu çocukların ve mafyaya karışmış çocukların tespit edilmekte olduğunu açıkladı. Shakour Pour Hüseyin, 11 gözlemcinin çalışan çocukların toplanması için incelemeler yaptığını belirtirken, sokakta yaralanma ve sakatlanma gibi durumların çalışan çocukları ve sokak çocuklarını tehdit ettiğini de söyledi. Bu 11 gözlemci ile ortak hareket edilmesi gerektiğine de değinen Hüseyin, bu bağlamda gözlemcilere bütün imkanların sunulmasının gerekliliğini belirtti. Ayrıca Shakour Pour Hüseyin, çocuk işçiliğinde bu kadar şaşırtıcı sorunlara rağmen bu projeye karşı çıkanların olmasından da yakındı.

Armenpress İran'da Ofis Açacak

Ermeni Haber Ajansı (Armenpress) Başkanı Aram Ananian, yakın tarihte İran’ın Asya ve Pasifik İlişkilerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı İbrahim Rahimpur ile yaptığı bir toplantıda ajansın yakında İran'da bir ofis açacağını söyledi. Ananian haber ajanslarını sosyal medyada ve yapay zekâ konusunda da aktif olmaya çağıran Rahimpur, güney-kuzey ticaret koridorunun İran ve Ermeni haber ajansları için önemli olduğunu belirtti. İbrahim Rahimpur, İran, Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki iyi ilişkilerin bölgede barışı sağlamak için önemli bir faktör olduğuna da değindi.

İran Cezayir ile Turizm İş Birliğini Genişletiyor

Cezayir Turizm ve El Sanatları Bakanı Hacene Mermouri ülkesinin iki ülke arasındaki turizm iş birliğini teşvik etmek için gerekli olanakları sağlamaya hazır olduğunu vurguladı. İran'ın eski tarihine değinen Cezayirli bakan, ikili ilişkilerin turizm alanında daha da gelişeceğini umduğunu belirtti. İran’ın Cezayir Büyükelçisi Rıza Ameri, iki ülkenin birbirlerinin tarihini ve medeniyetini daha yakından tanımasının ve Cezayir ile turizm iş birliğini teşvik etmenin İran'ın öncelikleri arasında yer alması gerektiğini söyledi.

İran Uganda’nın Başkenti Kampala’da Hastane Açtı

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'in 26 Ekim Perşembe günü katıldığı bir törenle, Uganda'nın başkenti Kampala'da İran-Uganda hastanesi açıldı. Törende Uganda Dışişleri Bakanı Sam Kutesa da hazır bulundu. Zarif, Afrika gezisinin ikinci etabında 24 Ekim Salı günü Uganda'nın başkenti Kampala'ya geldi. Bu, İran Dışişleri Bakanının Uganda'ya ikinci ziyaretidir.

İran ve Fransız Üniversiteleri İş birliği İçin Anlaşma Yaptılar

Kerman'daki Bahonar Üniversitesi ile Fransız Bordeaux Üniversitesi arasında iş birliği anlaşması imzalandı. Anlaşmaya göre iki üniversite lisansüstü düzeyinde öğrenci değişimi yapacak ve ortak kurslar düzenleyecek; Farsça öğretimi için kısa ve uzun dönem kurslar, workshop çalışmaları ve seminerler, akademisyen değişimini, ortak araştırmalar ve dergi, kitap, ansiklopedi gibi yayınlar teşvik ediliyor. Bahonar Üniversitesi Rektörü Taher, anlaşmanın İran İslam kültürünü dünyaya tanıtmak için önemli bir fırsat olduğunu söyledi. Bahonar Üniversitesi on dört binden fazla öğrencisiyle İran’ın en büyük üniversitelerinden biridir.

Hemşireler Türkiye ve Dubai’ye Göç Ediyor

İran Hemşirelik Teşkilatı Yetkilisi Muhammed Şerifi Mokaddem, 25 Ekim’de Aftab Yazd Gazetesi'nde yayımlanan açılmasında yılda yaklaşık 500 hemşirenin İran’dan göç ettiğini duyurdu. 2016 yılında 200 hemşirenin İran’dan göç etmek için İran Hemşirelik Teşkilatı’na müracaat ettiğini ve hemşirelerin durumunun günden güne kötüleştiğini belirtti. Göç eden hemşirelerle ilgili Hemşirelik Teşkilatının elinde bulunan istatistiklerin en düşük sayıları gösterdiğini, özellikle körfez ülkelerine göç eden hemşirelerin İran hemşirelik teşkilatından onay almadığını, bundan dolayı sayının çok daha yüksek olduğunun tahmin edildiğini söyledi. Ayrıca 2007 yılından beri hemşirelerin özlük durumlarında bir iyileştirme yapılmadığını, Ruhani döneminde de hemşirelere gerekli ilginin gösterilmediğini ifade eden Muhammed Şerifi Mokaddem, İranlı hemşirelerin en çok Türkiye ve Dubai’ye göç ettiklerini sözlerine ekledi.

İran’da Akademisyenler ‘Copy-Paste’ Makale Yazıyor

Germsar ve Aradan Milletvekili Alimirza Katib, 25 Ekimd’de ettelaat.com’da yayımlanan açıklamasında Çin’de her 33 makalede bir buluş ortaya konulduğunu, İran’da ise her 840 makalede bir buluş ortay konulduğunu duyurarak bu durumun kabul edilemez olduğunu söyledi. Alimirza Katib, Germsar Yezdan Devlet Üniversitesinin kütüphanesinin açılış töreninde yaptığı konuşmada son yıllarda İran’da artan bilimsel ivmeye işaret etti ama bunun yanında İran’ın dünyada bilim alanında 16. sırada olmasına rağmen üniversitelerde kalitenin düşüklüğüne vurguda bulunarak şunları söyledi: “İran’da maalesef bilimden servet üretilemiyor, akademisyenler kopyalama yoluyla makale yazıyorlar.”

Susuzluk Sorunu

Haş Milletvekili Ali Kord’un, 20 Ekim’de yayımlanan açıklamasında, tarım için tedbir alınması, hurma ve fıstık gibi mahsullerin paketleme ve depolanması için yeni tekniklerden ve taşımacılıktan faydalanılması gerektiğini vurguladı. Devlet tarafından, başka bir gelir kaynağı olmayan çiftçilerin ücretsiz olarak damla usulü sulama tekniklerinden yararlandırılması sağlanmalı çünkü susuzluk sorunu İran’ı gelecekte büyük bir tehlikeyle karşı karşıya getirecek, dedi. Ali Kord, kuraklıkla peş peşe geçen 17 yılın çiftçilerin su kaynaklarını, şehirlerin, köylerin ve göçebelerin içme suyu kaynaklarını tahrip ettiğini ve yeraltı su kaynaklarının kullanılarak sorunun daha da büyüdüğünü ifade ederek şunları söyledi: “İran’ın birçok noktasında halkın en büyük korkusu, içme suyunun tükenmesinin yanında günümüzde su kanallarının, kuyuların, çeşmelerin ve tarım alanlarını kuruma tehlikesi ve ırmakların su kaynaklarının azalmasıdır. Devletin bahçelerin, tarlaların korunması için su kaynaklarının yeniden canlandırılmasına yönelik çalışmalar yapması gerekir.”

Uyuşturucu Kullanımı İstatistiği

Uyuşturucuyla Mücadele ve Eğitim Araştırma Derneği Genel Müdürü Hamid Rıza Serami, İran’da %53,3’ü genel uyuşturucu maddesi, %11’i Gol ve Haşiş, %8,1’i Şişe olarak bilinen uyuşturucu olmak üzere en çok tüketilen uyuşturucu olduğunu ve günümüzde uyuşturucu bağımlısı 2 milyon 800 bin kişinin bulunduğunu açıkladı. Hamid Rıza Serami, uyuşturucu kullananların %20’sinin ön lisans diplomasına sahip olduğunu ve bunlardan 156 bin kişinin 20-24 yaş aralığındaki kadınlar olduğuna değindi. Uyuşturucu maddeyi alışkanlık haline getirenlerin eğlence, dikkat çekme, tecrübe edinme, cinsel ilişkiden daha fazla zevk alma ve diğer maddeleri terk etme amaçlı kullandıklarına değinen Hamid Rıza Serami, uyuşturucu madde kullanımı yanında, doktorun uygun görmediği ilaçların kullanımının da bir sorun olarak ortaya çıktığını dile getirdi. Ülke nüfusunun 15-64 yaş aralığında %14’ünün doktorların uygun görmediği çeşitli ilaçları kullandıklarını, problemli olan ailelerde madde kullanımı riskinin diğer ailelere göre %2,21 daha fazla olduğunu, bu ailelerde yaşayan lise öğrencilerinin uyuşturucu madde kullanmaya %2,67 daha çok yatkın olduğunu açıklayan Hamid Rıza Serami, nüfusun 15-64 yaş aralığının %28’inin madde kullanmaya olumlu yaklaştığını, ve %17’sinin de madde kullanmaya meyilli olduğunu sözlerine ekledi.