Haftalık Basın Özeti 22-28 Temmuz 2017

Haftalık Basın Özeti 22-28 Temmuz 2017
Haftalık Basın Özeti 22-28 Temmuz 2017 (31 Tir - 6 Mordad 1396)
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Çalışma Bakanı’nın Yoksulluk İtirafı

Çalışma Bakanı Ali Rebii verdiği bir röportajda ülkedeki yoksulluk konusuna değindi. Çalışanların %30'unun ve emeklilerin gelirlerinin düşük olduğunu belirten Rebii, yoksulluğu azaltmak için yaklaşık 57 milyar dolar harcadıklarını ancak yoksulluğun yine de azalmadığını söyledi.

‘Seyyad 3’ Füzesinin Seri Üretimi Başladı

22 Temmuz Cumartesi günü ‘Seyyad 3’ savunma füzesinin seri üretim tesisinin açılış töreninde konuşan Savunma Bakanı Hüseyin Dehgan, bu hava savunma füzesinin hava tehditleri karşısında yaklaşık 120 km menzilli ve 27 km rakımlı orta ve uzun menzilli olarak tasarlandığını belirtti.

Sınırda Kaçak Silah ve Patlayıcı Yakalandı

İran Polis Teşkilatı (NACA) Sınır Komutanı Kasım Rızaî, 23 Temmuz Pazar günü Buşehr eyaletinde yaptığı konuşmada, 21 Temmuz Cuma günü ülkenin kuzeybatısında kaçakçıların ülkede eylem yapmak amacıyla atlar ve katırlar ile sınırdan soktukları silah ve patlayıcı madde mühimmatının sınır koruyucuları tarafından ele geçirildiğini aktardı. NACA Sınır Koruyucularının bu yılın ilk dört ayında ele geçirdikleri kaçak malzemenin geçen yıl aynı döneme göre 10 kat arttığını belirten Rızaî, ele geçirilen bazı malların 6 ile 15 kat arasında arttığını söyledi.

Hıristiyan Misyonerlere Tutuklama

Devrim Muhafızları İstihbarat Teşkilatı Tahran Şubesi 25 Temmuz Çarşamba günü yaptığı açıklamada Tahran, Rey ve Perdis şehirlerinde Hıristiyanlığa yeni geçmiş olan ve ev kiliselerinde etkinlikte bulunan bazı kişilerin tutuklandığını bildirdi. DMO İstihbarat Teşkilatı bu kişilerin misyonerlik faaliyetlerinde bulunduklarını iddia etti.

DMO ve Hükümet Arasında Yeni Anlaşma

Devrim Muhafızlarınınekonomik kurumu olan Hatem-ül Enbiya Karargâhı ile hükümet arasında DMO’nun yaklaşık 50 milyon doların altındaki ihalelere katılmaması konusunda mutabık kalındı. Ülke ekonomisinin önemli bir kısmının kontrolünü elinde bulunduran karargâhla yapılan bu anlaşmayla diğer şirketlerin de ihalelere girmeleri amaçlanmakta. Bu anlaşmadan bir gün önce ise Devrim Muhafızları Genel Komutanı Tuğgeneral Muhammed Ali Caferî, Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymanî, Hava-Uzay Kuvvetleri Komutanı Emir Ali Hacızâde, Besic Teşkilatı Başkanı General Gulam Hüseyin Gaybperver ve Tahran Sârallah Karargâhı Komutanı General İsmail Kevserî 24 Temmuz Pazartesi günü Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’yi makamında ziyaret etti. Bu görüşmede komutanlar Ruhani’nin seçim zaferini kutlarken, Ruhani de DMO’nun hizmetlerinin önemli olduğunu dile getirdi.

Hamid Bekâî Serbest Bırakıldı

Mahmud Ahmedinejad’ın cumhurbaşkanlığı döneminde yardımcılarından biri olan Hamid Rıza Bekâî, yaklaşık 5 milyon dolarlık kefaletle adli kontrol şartıyla 26 Temmuz Çarşamba günü serbest bırakıldı. Bekâî, salı günü sağlık sorunlarından dolayı cezaevinden Bakiyetullah hastanesine sevk edilmişti. Bekâî çarşamba günü serbest bırakıldıktan sonra onu karşılamaya giden bazı taraftarlarına yaptığı konuşmada yargının hukuk dışı davrandığını ve cezaevinde tutuklu olanları insani haklarından mahrum bıraktığı gibi birtakım ithamlarda bulundu. Bekâî, yargının başındakileri kastederek “bu tür yozlaşmış kimselerin iş başına gelmesi için mi devrim yaptık?” ifadesini kullandı.

Mehdi Kerrubi Hastaneye Kaldırıldı

Altı yıldır ev hapsinde olan 2009 Yeşil Hareketinin reformist liderlerinden Mehdi Kerrubi 24 Temmuz Pazartesi günü kalp rahatsızlığından dolayı hastaneye kaldırıldı. Bir gün sonra ise Meclis İkinci Başkanvekili Ali Mutahhari Twitter hesabından yaptığı açıklamada Kerrubi'nin rahatsızlığından dolayı hastaneye kaldırılmasının ev hapsinin sonlandırılması için bir fırsat olduğunu söyledi.

Musevi’nin Sağlık Durumu Kötüleşiyor

Haftada iki saat kızlarıyla görüşme izni olan 2009 Yeşil Hareketi tutuklu liderlerinden Mir Hüseyin Musevi’nin 25 Temmuz Salı günü gerçekleşen görüşmede eşi ve kızları tarafından sağlık durumunun iyi olmadığı gözlendi. Musevi’nin kendisi gibi ev hapsinde olan eşi Zehra Rehneverd kızlarına, genel sağlık durumu iyi olmayan, tansiyon hastalığı ve ağır baş dönmesinden rahatsız olan Musevi’nin tek başına yürümekte bile zorlandığını söyledi.

Yeni Kabine Nasıl Şekillenecek?

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin yakın bir zamanda yeni kabineyi açıklaması beklenirken meclisteki Ümid Fraksiyonu Başkanı Muhammed Rıza Arif’ten konuya ilişkin açıklama geldi. İranlıların Sesi Partisinin üçüncü kongresinin çıkışında bir gazetecinin Ümid Fraksiyonu ile Cumhurbaşkanı arasında geçen hafta gerçekleşen görüşmeye ilişkin soruya, “geçen hafta kendilerine rapor verdik ve şu anda da irtibat halindeyiz. İnşallah cumhurbaşkanı ile düşündüğümüz bir kabineye ulaşacağız” şeklinde cevap verdi. Ümid Fraksiyonunda yeni kabinenin belirlenmesinde hükümetle müzakere yapmak üzere oluşturulan Teamül/Etkileşim Komitesi üyesi Abdülkerim Hüseyinzâde de yeni kabineye ilişkin verdiği bir röportajda ehli sünnetin pay alma peşinde olmadığını ancak kabine seçimi için etnik, dini ve cinsi sınırlamaların kaldırılması gerektiğini dile getirdi. Hüseyinzâde ayrıca cumhurbaşkanına ‘Cumhurbaşkanı Etnik, Mezhepsel ve Dini İşlerden Sorumlu Özel Yardımcısı’ makamının ‘Cumhurbaşkanlığı Yardımcılığına’ dönüştürülmesi tavsiyesinde bulunduklarını söyledi.

İran’dan ABD’nin Yaptırım Kararına Tepki

ABD Senatosu İran’a yeni yaptırımlar içeren tasarıyı 100 senatörden 98’inin olumlu yönde oy vermesiyle onayladı. ABD Senatörü Ben Cardin, yaptığı açıklamada İran’a uygulanan yaptırımların nükleer anlaşmayla ilgili olmadığını, bu yaptırımların İran’da yaşanan insan hakları ihlalleri ve teröre destek vermesinden dolayı olduğunu söyledi. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 26 Temmuz Çarşamba günü Bakanlar Kurulunda Amerika’nın bu kararına tepki gösterdi. Ruhani, Amerika’nın yaptırım tasarısına gereken karşılığı vereceklerini dile getirirken, Meclis Başkanı Ali Laricani ise bu tasarının daha çok propaganda amaçlı olduğunu ancak İran’ın buna da karşılık vereceğini söyledi. Devrim Muhafızları Genel Komutanı General Muhammed Ali Caferî de konuyla ilgili yaptığı açıklamada Amerikalıların İran’a karşı yaptırım uygulamadan önce İran sınırlarına bin km yakınlığındaki üslerini kaldırmaları gerektiğini ifade etti. Caferî, bu ifadelerle İran’ın karadan karaya füzelerinin bin km’ye kadar ulaştığını hatırlattı.

İran Uzaya Füze Fırlattı

İran Hava Uzay Sanayi Şirketi tarafından üretilen Simorg füzesi Simnan eyaletinden fırlatıldı. Bu füze İran’ın ilk uzay üssü olan İmam Humeyni Uzay Üssü’nün ilk füzesi olarak başarıyla fırlatıldı. Yapılan açıklamaya göre, bu füze 250 kg ağırlığındaki uyduları 500 km yüksekliğe kadar taşıyabilmektedir.

Total Anlaşmasına Hukuki İnceleme

İslami Şura Meclisi adına Enerji Yüksek Konseyinin Gözlemci Üyesi Muhammed Halidî verdiği bir röportajda Petrol Bakanlığı ve Yargı Erkinin Total anlaşmasını hukuki açıdan incelemek üzere ortak bir komite kurduklarını söyledi. Halidî, bu komitenin birkaç güne kadar çalışmalarını bitirip rapor şeklinde Meclise göndereceklerini belirtti.

Yemen’den Suudi Arabistan’a İran Füzesi

Ensarullah/Husiler ve Yemen Ordusuna ait füze birliği 26 Temmuz Çarşamba günü Suudi Arabistan’ın Cazan’daki el-Mutʻin üssüne İran yapımı Zilzal-2 füzesini fırlattığını bildirdi. Füzenin yarattığı tahribat, ölü ve yaralı sayısı konusunda herhangi bir bilgi paylaşılmamıştır.

İran ve Irak Arasında Askeri Savunma İş Birliği Anlaşması İmzalandı

Tahran’da temaslarda bulunan Irak Savunma Bakanı General İrfan Mahmud El Hayali ile İran Savunma Bakanı General Hüseyin Dehgan arasında 23 Temmuz Pazar günü savunma anlaşması imzalandı. Anlaşma, terörizm ve radikalizme karşı mücadele, sınırların güvenliği, eğitim, lojistik, askeri ve teknik destek gibi alanlarda iş birliğini öngörmektedir. Anlaşmanın imzalanmasından sonra iki ülkenin Savunma Bakanları daha iyi iş birliği imkanına sahip olması temennisinde bulundular.

İran ve Güney Kore Transfer Anlaşması İmzalandı

24 Temmuz Pazartesi günü Tahran’da İran ve Güney Kore KOBİ’lerinin düzenlediği ortak oturumdan sonra taraflar arasında Teknoloji Transfer Anlaşması imzalandı. Anlaşma yedek parça, balıkçılık, deniz koruma, arıcılık, biyolojik gübreler, döküm, petrol ve doğalgaz alanlarını da kapsamaktadır. İki ülke ekonomik ilişkilerinin 50 yıllık mazisine değinen İran Bakan Yardımcısı Yezdani bu ilişkilerin daha da gelişebileceğini söyledi. Güney Kore Büyükelçisi Kim Seung Hum törende yaptığı açıklamada İran’ın Kore’ye ihracatının yüzde 98’ini petrol oluşturduğunu ve iki ülkenin sadece büyük sanayi kuruluşları vasıtası ile irtibatı olduğunu belirtti.

İran, Kabil’deki Terör Saldırısını Kınadı

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, Kabil’de düzenlenen ve yaklaşık 40 kişinin hayatını kaybettiği intihar eylemini şiddetle kınadıklarını açıkladı.

Tahran ve Moskova Ortak İHA Üretecek

İran Havacılık Sanayii Kurumu Başkanı Abdulkerim Benitarafi, Rusya ile ortak İHA üretimi konusunda iş birliği yapacaklarını açıkladı.

Zarif’in Nükleer Anlaşmaya Dair Açıklamaları

Cevad Zarif New York Times Gazetesi’ne verdiği röportajda; “Biz Nükleer Anlaşmanın yalnızca İran ve Amerika Birleşik Devletleri arasında bir anlaşma değil, çok yönlü bir anlaşma olduğuna inanıyoruz, Amerika’nın şunu anlaması gerek, uluslararası toplumlara göre bu anlaşma, başarılı bir anlaşmaydı"  dedi.

Amerikan Temsilciler Meclisi Yaptırımları Onayladı

Amerikan Temsilciler Meclisi İran, Rusya ve Kuzey Kore’ye yönelik en geniş ambargo kararına, 419 evet ve 3 hayır oyu ile onay verdi. Meclisin üçte ikisinden fazlasının onay oyunu alan bu plan, daha önceden İran ve Rusya için Amerikan Senatosunda onaylanan ambargo planının yeniden düzenlenmiş halidir.

Trump’tan Nükleer Anlaşma Açıklaması

The Wall Street Journal gazetesine açıklamada bulunan ABD Başkanı Donald Trump, ABD’nin ilerleyen zamanda İran’ın Nükleer Anlaşmaya uymadığını öne sürebileceğini söyledi.

Resmi Para Birimi Değişiyor

İran’da uzun süredir kullanılmakta olan ve yabancı yatırımcıları da zor duruma düşüren çift para birimi uygulamasının kaldırılması için ilk adım atıldı. Bilindiği gibi İran resmi para birimi olarak riyal kullanırken, halk için de tümen kullanılmaktaydı. Bu uygulamanın yol açtığı karışıklar sık sık gündeme getirilirken, pek çok yetkili bu karışıklığın ortadan kaldırılması ve uygulamada kolaylık için ‘riyal’den 3 ila 4 sıfır atmanın işlemleri rahatlatacağını belirtmiş ancak bunu gerçekleştirme konusunda herhangi bir adım atılmamıştı. Hükümetin sunduğu bu değişiklik (10 riyale eşit olan 1 tümenin kullanılması) bir nevi para biriminden bir sıfır atmak olarak yorumlanabilir. Uygulamanın hayata geçirilmesi meclisin tasarıyı onaylamasına bağlı.

Solar Paneller Artıyor

İç tüketimde yoğun hava kirliliğine sebep olan fosil yakıtlara alternatif arayan İran, coğrafi konumu itibariyle kullanmaya elverişli olduğu güneş enerjisini ülke içinde de yaygınlaştırmaya çalışıyor. Daha önce İran'ın İsfahan eyaletinde faaliyete geçirilen 10 milyon güneş santrali İran’ın en büyük güneş paneli projesiydi. Yeni planlanan proje ise Orta Doğu’nun en büyük solar panel projesi olma özelliğini taşıyor. İran Enerji Bakanı’nın açıklamasına göre, İran’ın Kirman ve Bem şehirleri arasında yapılması planlanan bu yeni 100 megavatlık (MW) güneş enerjisi santrali inşaatı için 140 milyon dolarlık bir bütçe gerekiyor.

Çin ile Ticarette Sorunlar Var

İran’ın yaptırımlar sonrası pek çok yatırımda iş birliği yaptığı Çin, petrokimya ihracatında da ilk sırada bulunuyor. Ancak son dönemde İranlı ithalatçıların Çin’de sorunlarla karşılaştığı belirtiliyor. Son birkaç hafta içinde Çin hükümetinin uygulamaya başladığı yeni kanun ve yönetmelikler İran'dan petrokimyasalların ithalatı üzerindeki denetimin sıkılaştırılması ve ülkeye yapılacak para transferlerini sıkı sıkıya takip edilmesini içeriyor. Bu sebeple pek çok satıcı ödeme konusunda sıkıntı yaşamakta. İran’ın petrolden sonra lider sektör kabul edilen petrokimya sektöründe sıkıntıların devam etmesi ülkenin büyüme beklentilerini etkileyebilecek çapta.

“Zar” En İyi Korku Filmleri Listesine Girdi

İranlı senarist ve sinema oyuncusu Nina Ferahani tarafından senaryosu yazılan ve yine kendisi tarafından yapımcılığı üstlenilen “Zar” isimli film, sanal sinema yayıncılığının en önemli isimlerinden olan Spotlight Horror Film Awards’ın web sayfasında 2017 yılının en önemli korku filmleri arasında yer aldı. Bir İran filmi ilk kez bu listede yer alıyor. “Zar”, 2017 Şubat ayında Tahran’da düzenlenen 35. Uluslararası Fecr Film Festivalinde büyük ilgi görmüştü.

İran’da Ermeni Filmleri Haftası

Ermenistan’ın Tahran Büyükelçiliği ve İran Sanat ve Deneyim Sinema Grubunun iş birliği ile 23-29 Temmuz 2017 tarihleri arasında 70 Ermenistan filmi arasından seçilen 10 film İran Sanatçılar Evinde, Meşhed Huveyze Sinemasında ve Şiraz Gülistan Sinemasında gösterime sunulmakta.

Ermenistan’ın Tahran Büyükelçisi Arteşes Tumaniyan’ın yaptığı açıklamaya göre Ermenistan’ın meşhur sinema sanatçılarından Aram Şahnazyan ve Aren Vatyan da Ermeni Filmleri Haftası dolayısıyla Tahran’da bulunacaklar.

2016 Verilerine Göre İran’ın Nüfusu

2016 nüfus ve konut sayım sonuçlarına göre İran’ın kesin nüfusu 79.926.270 kişidir. Bu nüfusun yaşadığı toplam aile sayısı ise 24.196.035’tir. Buna göre her aile ortalama 3,3 kişiden meydana gelmektedir. Erkeklerin sayısı 40.498.442; kadınların sayısı 39.427.828’dir.

Nüfusun %24’ü sıfır-14 yaş arasında, %69,9 15-64 yaş arasındadır ve %6,1’i 65 yaşın üzerindedir. Bu sonuçlara göre Tahran 13.267.637 nüfusla İran’ın en kalabalık şehri, İlam eyaleti ise 580.158 kişiyle en az nüfuslu şehridir.

Bu nüfus sayımı sonuçlarına göre:

  • Toplamda 22.830.003 konutta yaşayan İranlıların evlerinin %20,7’si 50 ila 75 m2 arasında değişmektedir.
  • 23.896 konut ise 500 m2’nin üzerindedir.
  • İranlıların %9’u ise 50 m2’nin altındaki konutlarda yaşamaktadır.
  • 75 m2’nin altındaki konut sayısı 7.065.421’dir.
  • 50-75 m2 arasındaki konut sayısı 4.950.711’dir.
  • 76-80 m2 arasında olan konutların sayısı 2.149.600’dür.
  • Buna göre genişliği 80 m2 ve daha az olan konutların sayısı ise tüm konutların %40’ını oluşturmaktadır.
  • 81-100 m2 olanlar, %25,2 ve 100-150 m2 genişliği olan konut sayısı ise tüm konutların %23,3’ünü oluşturmaktadır.
  • İranlıların konutlarının 8.975.135’i apartmanlardan ve 13.854.850’sinin müstakil evlerden meydana gelmektedir.

İran’da Fakirlik Okula Engel

İran’da ilköğretimde eğitim öğretim seviyesinin düşüşüne, mali yetersizlikten dolayı okulların elektrik, su, gaz gibi temel giderlerinin faturasını ödeyecek gücü olmadığına ve okulların ekonomik krizle karşı karşıya olduğuna dair haberlerin sıklıkla basına yansıdığı İran’da Okuma Yazma Seferberliği Kurumu Başkanı Ali Bakirzade, “araştırmalar, öğrenimi terk etmenin en önemli sebebinin fakirlik olduğunu gösteriyor”, dedi.

Araştırmalara göre ilkokul bir, iki ve üçüncü sınıflarda okulu bırakan öğrencilerin %35’i kültürel ve sosyal sebeplerle okulu terk ediyor. Özellikle 10 yaş ve üzerindeki çocukların %88’i de yoksulluk nedeniyle okuldan ayrılıyor.

İran’da Çocuklara Şiddet

İran Toplum Acil İşler Başkanı Hüseyin Esedbeygi, İran’da 2016 yılı içinde çocuğa şiddet konusunda 26.909 adet olayın meydana geldiğini, bunlardan cinsel istismar olarak 80 vakıanın tespit edildiğini açıkladı. Çocuğa uygulanan şiddet bakımından kız ve erkek çocuklar arasında durumun aşağı yukarı eşit olduğu İran’da Tahran, Fars (Şiraz), Horasan-ı Rezevi, Isfahan, Hemadan ve Kirmanşah eyaletleri en fazla çocuk istismarının yapıldığı ve çocuğa karşı şiddetin uygulandığı eyaletlerin başında geliyor.

İran’da Eğitim-Öğretim Bakanlığı Şikâyetlere Cevap Genel Müdürü Seyyid Rahim Mirşahveled, son iki yıl içinde, yani 2014-2015 ve 2015-2016 eğitim öğretim yılında okul içi fiziksel şiddetten dolayı 1924 şikâyetin yapıldığını, 96 dosyanın İdari Suçlar Kuruluna sevk edildiğini, 186 kişinin yazılı, 518 kişinin sözlü uyarı aldığını, 452 öğrencinin de şikâyet dilekçesini geri çektiğini açıkladı. Basına yansıyan bilgilere göre yapılan bu şikâyetlerin 1393’ü öğrenciye yapılan fiziki şiddeti içermektedir. (2016-2017 eğitim-öğretim yılına ait okulda fiziki şiddet şikâyet dilekçeleri henüz toplanıp incelenmesi ve sınıflandırılması yapılmamıştır.)

Çocuklara yapılan şiddetin temelinde ailelerin uyuşturucu ve alkol kullanımı, depresyon, zekâ geriliği, bedensel hastalık, çocuklardan gereksiz ve yersiz beklentiler, çocuklardaki bedensel problemler, cinsel sapkınlıklar, işsizlik gibi sebepler gözükmektedir.

Tıbbi Cihazların %10’u Kaçak

Gıda ve İlaç Dairesi Başkanı Resul Dinarvend yapılan değerlendirmeler sonucunda ilaç alanında kaçak oranının %5’ten daha az olduğunu fakat tıbbi cihazlarda ise bu oranın farklı türlerden oluşmak üzere %10 olduğunu belirtti.

Resul Dinarvend, özellikle laboratuvar ve diş hekimliği alanında milyonlarca dolar değerinde bavul kaçakçılığı yolu ile ülkeye kaçak tıbbi malzeme sokulduğunu ekledi. Dinarvend, tıbbı cihazların %40’ının yerli üretim geri kalan %60’ının ise ithal olduğunu dile getirdi.

Urumiye Gölü’nün Islahı Konferansı Düzenlendi

Yerel yönetimlerden birçok katılımın olduğu " Urumiye Gölü'nün Islahı" adlı konferansta İran’ın Batı Azerbaycan Eyaleti Afet Yönetimi Genel Müdürü Caferi, yaptığı konuşmada "Eğer Urumiye Gölü'nün kuraklığına çare bulunmazsa 14 milyon kişinin tehlikede olacağını ve çeşitli hastalıkların insanları tehdit edeceğini" söyledi.

Ayrıca beş yıllık planda su tüketiminin %40 azaltılması için her yıl tarım arazilerinde su kullanımının ortalama %8 azaltılmasının gerektiğini de belirten Caferi, kuraklığın sebebinin sadece devletler ile alakalı olmadığını, iklim değişiklikleri, su kullanımının artması ve insanların su tüketiminin de bu kuraklıkta etkili olduğunu dile getirdi.