Haftalık Basın Özeti 23 Şubat-1 Mart 2019

Haftalık Basın Özeti 23 Şubat-1 Mart 2019
4-10 Esfend 1397
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Ruhani: Silahlı Kuvvetler Ekonomiden Çekilmeli

Cumhurbaşkanı Ruhani 25 Şubat Pazartesi günü Çalışma, Refah ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yetkilileriyle yaptığı görüşmede silahlı kuvvetlerin ekonomiden elini çekmesi gerektiğini söyledi. İşi özel sektöre vermelerini ve devletin sadece denetleyici rolü üstlenmesi gerektiğini vurgulayan Ruhani, Devrim Rehberinin de devletin ve silahlı kuvvetlerin ekonomiden elini çekmesi gerektiğini düşündüğünü belirtti.

Genel Seçimler 2020’de

İçişleri Bakanlığı Sözcüsü Selman Samani, genel seçimlerin 21 Şubat 2020 tarihinde düzenleneceğini söyledi. Samani, "11'inci dönem İran Meclisi milletvekili ve Uzmanlar Meclisi ara dönem seçimleri, 21 Şubat 2020 tarihinde düzenlenecek." dedi.

İran'da Meclis seçimleri 4 yılda, Uzmanlar Meclisi seçimleri ise 8 yılda bir düzenleniyor. Uzmanlar Meclisi, Devrim Rehberinin atanması, denetlenmesi ve Rehber'in ölmesi hâlinde yeni Rehber'i belirleme görevlerini yürütüyor.

Esed'in İran Ziyareti

Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed, iç savaşın başladığı 2011’den beri ilk kez İran’ı ziyaret etti. Ziyaretinde İran Devrim Rehberi Ayetullah Hamenei ile görüştü. Görüşmede Cumhurbaşkanı Ruhani ve Kudüs Gücü ve Devrim Muhafızları Komutanı Kasım Süleymani de yer aldı. Esed’i Arap dünyasının kahramanı olarak nitelendiren Hamenei, “İslam Cumhuriyeti Suriye Hükümetini ve milletini destekliyor ve bundan gurur duyuyor” açıklamasında bulundu. Hamenei ayrıca Esed’in İran, Suriye ve Hizbullah arasındaki ittifakı güçlendirdiğini ifade etti. Suriye iç savaşını 1980-1988 İran-Irak Savaşına benzeten Esed, “İran ve Suriye kimlik ve ideoloji sahibi iki devlettir. Mevcut başarılarını çok acı çekerek elde eden bu iki devlet kesinlikle göstermiş oldukları direnişin karşılığını alıyorlar” ifadelerini kullandı. İran’ın rejime olan desteğinden dolayı Esed teşekkürlerini iletirken mevcut iş birliğine devam etme kararı alındı.

Zarif’in İstifa Muamması

Beşşar Esed’in 25 Şubat Pazartesi günü ilan edilmemiş İran ziyaretinde Devrim Rehberi Ali Hamenei ve Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ile görüşmesinde Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’in yer almaması ve Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin görüşmede hazır bulunması dikkatleri Tahran’a çekti. Esed’in ziyaretinden birkaç saat sonra Zarif, Instagram hesabında yayımladığı mesajda istifa ettiğini duyurdu. Cumhurbaşkanı Ruhani, Zarif’e gönderdiği mektupta istifasını ülke maslahatına ters bulduğunu ve tüm hükümet organları ve kurumların dışişleri ile koordineli olacağı talimatını verdiğini belirtti. İstifası cumhurbaşkanı tarafından kabul edilmeyen Zarif, 27 Şubat Çarşamba günü Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ı karşılama töreninde yerini aldı.

Kasım Süleymani’den Zarif Açıklaması

Süleymani, Zarif’in istifasına ilişkin yaptığı açıklamada, “Sayın Zarif İran'ın dış politikasından sorumlu olan isimdir ve görev süresi boyunca özellikle Devrim Rehberi tarafından desteklenmiş ve onaylanmıştır. Kendisi ülkenin ulusal çıkarlarını sağlamak için çeşitli düzeylerde değerli çalışmalar yürüterek gerekli adımlar atmıştır.” ifadelerini kullandı. Esed’in Ruhani ile yaptığı görüşmede Zarif’in bulunmaması hakkında ise Süleymani, Cumhurbaşkanlığı kurumu tarafından gerekli koordinasyonların yapılmaması nedeniyle Zarif’in görüşmeye katılmadığını belirtti.

‘Kanun’ Gazetesi Kapatıldı

Beşşar Esed'in 25 Şubat Pazaretsi günü yaptığı Tahran ziyareti için "Davetsiz Misafir" manşeti atan Kanun gazetesinin basımı, Basın ve Kültür Savcılığı tarafından İslam Cezası Kanunu 576. maddesi gereğince ‘suçu önlemek için’ geçici olarak durduruldu.

Ruhani’den FATF Açıklaması

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 26 Şubat Salı günü Merkez Bankası müdürleriyle yaptığı görüşmede mevcut şartlarda bankaların sorunlarına değindi. İran bankalarının dünyayla iyi ekonomik ilişkileri olması durumunda daha başarılı olacağını belirten Ruhani, dünyayla daha iyi ilişkiler kurmak ve geri kalmamak için dünya ekonomik ve bankacılık sistemlerine girmek istediklerini söyledi. Mali Eylem Çalışma Grubunun (FATF) önemine işaret eden Ruhani, “Eğer FATF ile irtibatımız kesilirse bankacılık konusunda dünya ile ciddi sorunlar yaşarız. Bu dörtlü tasarıyı tamamen onaylamazsak bizim zararımıza olacaktır." dedi. Ruhani, bu tasarıyı eleştirenlere ise, “FATF'a üye olan devletlerin aklı ve tedbiri yok mu? Bütün dünya bu mekanizmaya üye oldu.” şeklinde tepki göstererek ülkenin 20 kişinin eline bırakılamayacağını ifade etti. Ülkede nihai karar alıcının hükümet, meclis ve devrim rehberliği makamı olduğunu vurgulayan Ruhani, Devrim Rehberi Ali Hamenei’nin kendisine daha önce FATF ve dörtlü tasarıya karşı olmadığını söylediğini hatırlattı.

Salman, İran’ın Müdahaleci Tavrına Karşı Uluslararası Birliktelik Çağrısında Bulundu

AB-Arap Birliği Zirvesi 24 Şubat Pazar günü Mısır’da başladı. Gerçekleştirilen ilk zirvede Suudi Kralı Salman, İran destekli militan grupların Yemen’deki durumdan sorumlu tutulması gerektiğini savundu. Salman, “Tahran’ın Yemen’deki Husilere ve bölgedeki diğer milislere destek vermesini, agresif uygulamalarını ve diğer ülkelerin işlerine bariz müdahale etmesini durdurmak için uluslararası bir iş birliği gerekiyor” dedi.

Japonya Dışişleri Bakanı, Zarif’in Görevde Kalmasını İstedi

Japonya Dışişleri Bakanı Taro Kono, 26 Şubat Salı günü yaptığı haftalık basın toplantısında İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’in görevine devam etmesi çağrısında bulundu. Zarif ile önceden bir araya geldiğini ve birçok kez telefonda görüştüğünü belirten Kono, Zarif’i ılımlı bir diplomat olarak tanımladı.

Esed, Zarif’i Suriye’ye Davet Etti

27 Şubat Çarşamba günü istifasını geri almayı kabul eden İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, Suriye Cumhurbaşkanı Beşşar Esed’den Suriye’yi ziyaret etmesi yönünde davet aldı.

İran, Irak ile İkili İlişkileri Geliştirmek İstiyor

İran Dışişleri Bakanı Yardımcısı Abbas Irakçi, Bağdat’ta Irak Başbakanı Adil Abdul Mehdi ile bir araya geldi. Toplantıda Irakçi ve Abdul Mehdi, İran ile Irak arasındaki ekonomik ve ticari bağların genişletmenin yollarını tartıştılar. Toplantıda su kaynakları, sınır sorunları ve vize düzenlemesi de ele alındı. Taraflar son olarak her iki devletin ortak çıkarına hizmet edecek bir anlaşmaya varmak istediklerini beyan ettiler. Yakın zamanda İran Cumhurbaşkanı Ruhani’nin Irak’ı ziyaret etmesi bekleniyor.

Zarif’in İstifa Süreci Uluslararası Alanda Yankı Buldu

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’in istifası uluslararası alanda da geniş yer buldu. AB Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Mogherini, olayı yakından takip ettiğini ve istifanın karşılık bulmayacağını umduğunu söyledi. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise “Ne olacağını göreceğiz. İran’a karşı politikamız değişmedi. Rejim normal bir ülke gibi davranmalı ve insanlarına saygı duymalı” ifadelerini içeren bir tweet attı. İsrail Başbakanı Netenyahu, attığı tweette, “Zarif gitti-iyi kurtuluş” ifadesini kullandı. Ruhani’nin istifayı kabul etmemesi üzerine Zarif istifasını geri çekti ve görevinin başında olduğunu duyurdu.

Hamenei: İran ve Ermenistan Bağlarını Genişletmeli

Devrim Rehberi Hamenei, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile bir araya geldi. “ABD’nin, İran ve Ermenistan’ın bağ kurmasına karşı olduğunu” söyleyen Hamenei, İran’ın komşu ülkelerle iyi ilişkiler kurmak istediğini söyledi. Toplantıda Dağlık Karabağ Sorununa da değinen Hamenei, Azerbaycan ve Ermenistan’ın sorunu diyalog yolu ile çözüme kavuşturmalarını isterken İran’ın her türlü yardıma hazır olduğunu belirtti. Ermenistan Başbakanı Paşinyan, Ermenistan’ın “İran ile karşılıklı bağlar geliştirmek istediğini ve bunun için anlaşmaların bir an önce yapılması gerektiğini” ifade etti. Toplantıda İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Dışişleri Bakanı Cevat Zarif de yer aldı.

Zarif: İran, Pakistan ve Hindistan Arasında Arabulucu Olmaya Hazır

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, son gerginliklerin ardından Hindistan ve Pakistan’ın temkinli olmaları gerektiğini vurguladı. Ardından Tahran’ın iki ülke arasında arabuluculuk rolü oynamaya hazır olduğunu belirtti. Pakistanlı mevkidaşı Mahmood Qureshi ile telefonda görüşen Zarif, iki tarafın diyalog yolu ile sorunu çözmeleri gerektiğini vurgularken aynı zamanda İran’ın da arabulucu olmaya hazır olduğunu belirtti.

Pakistan-Hindistan arasında 14 Şubat’ta başlayan gerginlik 26 Şubat’ta zirveye ulaşmıştı. Pakistan iki tane Hindistan savaş uçağını sınırlarını ihlal gerekçesi ile düşürmüştü.

İran-AB Ülkeleri Arasında Petrol Dışı Ticaret

İran ve Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki petrol dışı ticaret İran takvim yılının ilk on ayında (Mart 2018-Ocak 2019) 8,57 milyar dolar civarında gerçekleşti. İran ve AB ülkeleri arasındaki petrol dışı ticarette bir önceki döneme göre %19 düşüş görülmektedir. İran, AB ülkelerine yaklaşık 900 milyon dolar değerinde petrol dışı ürün ihracatı yapmıştır. AB ülkelerinden ise yaklaşık 7,68 milyar dolar değerinde petrol dışı ürün ithal etmiştir.

İran ve Pakistan Arasında Ticari İlişkilerde Gelişme

İran'ın 2018'de Pakistan'a yaptığı ihracat bir önceki yıla göre %41 artış göstererek 1,19 milyar dolara yükselmiştir. Ayrıca aynı dönemde Pakistan'dan yapılan ithalatın %31 düşüşle 365 milyon dolardan 236 milyon dolara gerilediği görülmektedir. İran'ın Pakistan'a yaptığı ihracatı endüstriyel makineler, seramik karolar, inşaat malzemeleri ve petrokimya ürünleri oluşturmaktadır.

Vergi Rakamları

İran Ulusal Vergi İdaresinin son verilerine göre İran takvim yılının ilk on bir ayında (Mart 2018-Şubat 2019) devletin topladığı vergi yaklaşık 20,4 milyar dolardır. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin ekonomik stratejisine göre hükûmetin petrole bağımlılığının önemli ölçüde azaltılması ve bunun yerine daha sistematik vergi toplanması amaçlanmaktadır.

Asya Ülkelerinin İran’dan Ham Petrol İthalatında Artış

İran’dan ham petrol ithal eden Asya ülkeleri arasında ilk dört sırada yer alan Çin, Hindistan, Japonya ve Güney Kore, 2019 Ocak ayında İran’dan günlük 711 bin varil civarında ham petrol ithal etmiştir. Bu rakamda geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık % 49 düşüş yaşanmıştır.

İran’ın en büyük petrol müşterisi olan Çin, Ocak 2019’da günlük 377 bin varil petrol ithal etmiştir. İran’ın en büyük ikinci petrol alıcı olan Hindistan ise Ocak 2019’da günlük 270 bin varil petrol ithalatında bulunmuştur.

Merziye Riyahi’nin Filmi Kolombiya Film Festivalinde

Merziye Riyahi’nin yazıp yönettiği "Sürücü Kursu" adlı kısa film Kolombiya’da düzenlenecek olan 59. Uluslararası Cartagena Film Festivali’nde yarışmaya hak kazandı. Festival 6-11 Mart 2019 tarihleri arasında düzenlenecek. Başrollerini Linda Kiyani ve Ali Rıza Sanifer’in paylaştığı kısa film Finlandiya’da yapılacak olan 49. Uluslararası Tampere Film Festivali’nde de gösterilecek.

İran Kadın Milli Futbol Takımı Filistin Yerine Katar'da Oynayacak

Asya Futbol Konfederasyonu (AFC), İran’ın talebi üzerine 2020 olimpiyatları ikinci tur müsabakasında Filistin’de oynanacak olan müsabakanın yerini değiştirme kararı aldı. İran, Tayvan, Filipinler ve Filistin ile birlikte C grubunda yer almaktadır. Müsabakaların Filistin’de oynanması kararlaştırılmıştı ancak İranlı vatandaşların İsrail’e seyahat yasağının olması sebebiyle İranlı federasyon yetkilileri AFC’den Filistin’de yapılması planlanan müsabakaların tarafsız bir ülkede oynanması talebinde bulundu. FIFA ve AFC yetkililerinin görüşmesinin ardından İran kadın futbol milli takımına Katar ev sahipliği yapacak.

İran Ermenistan ile İlişkilerini Geliştirmek İstiyor

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, İran ve Ermenistan arasındaki dostane ve tarihi ilişkilerin ve giderek artan Tahran-Erivan arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı. 27 Şubat’ta yapılan Ermenistan-İran üst düzey ortak toplantısında konuşan Ruhani: “İran İslam Cumhuriyetinin her zaman komşu ülkelerle, özellikle Ermenistan ile ilişkilerini geliştirmeye çalıştırmıştır ve bu yolu ciddiye almıştır.” dedi. Bu ziyaretin iki ulus arasındaki siyasi, ekonomik, kültürel ilişkileri güçlendireceğini belirten Ruhani, iki hükûmet arasındaki ilişkileri ve iş birliğini geliştirmek için siyasi irade ve yeterli motivasyonun olduğuna dikkat çekti. Hasan Ruhani, iki ülkenin arzulanan ve beklenen seviyesine ulaşmak için ekonomik ve ticari iş birliğinin arttırılmasına vurgu yaptı. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan bu toplantıda, İran’ın Ermenistan’ın yakın komşusu ve dostu olduğunu belirterek şöyle devam etti: “İran ile dostluklarımızı ve ortaklıklarımızı artırmak için sahip olduğumuz birçok fırsat ve imkândan yararlanmamız gerekiyor.” Paşinyan, Avrasya Birliği’nin İran ile iş birliğini geliştirmesi ve üye devletlerin parlamentolarında tercihli bir ticaret anlaşmasının kabul edilmesi bölge için büyük bir gelişme olacağı açıklamasını yaptı.

2. Tebriz Film Festivali

Beş farklı kategoride 46 filmin yer aldığı 2. Tebriz Film Festivali, Azerbaycan'ın farklı şehirlerinden sanatçı ve film yapımcılarının katılımı ile Tebriz Sinema Merkezinde (Sinema Naci) 5-8 Mart 2019 tarihlerinde düzenlenecektir.

Tebriz Film Festivalinin ilki Ağustos 2018’de sanatçı ve film yapımcılarının yoğun katılımı ile organize edilmiştir. 2. Tebriz Film Festivalinde yarışacak olan bazı filmler ve yönetmenleri ise şu şekildedir: Gozareş-Reza Javanshir, Sazaq-Ali Reza Selmanpour, Tehti Zerrin-Mehdi Heidari, Bağı Fereşte-Ali Delkari, Merdomane Naşenas-Hasan Vahideani, Eşk-i Baran-İsmail Abbas.

Pakistan ve İran Arasında Tarım İş Birliği

Pakistan Gıda Güvenliği Bakanı Sahebzadeh Mehbub Sultan ve İran’ın Pakistan Büyükelçisi Mehdi Honerdost, Pakistan’dan tarımsal ürün, canlı hayvan ve et ihracatı ve İran’dan temel ihtiyaç maddelerinin ithalatı konusunda görüştüler. Yapılan ikili görüşmede, iki ülke arasında meyve ihracatındaki sorunlar, bitki ve hayvan sağlığı alanında iş birliği konularına da değinildi. Mehdi Honerdost, Tahran ve İslamabad’ın temel ihtiyaç maddelerini karşılıklı olarak birbirlerinden tedarik edebileceklerine dikkat çekerken Pakistan heyeti ise iki ülke arasındaki para transferi engelinin kaldırılması için daha fazla çalışılması çağrısında bulundu.

2017 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacminin 2015 yılına göre %42.3 arttığı ve 2016 yılına nazaran da yaklaşık %13.2 artış göstererek 324 milyon dolara ulaştığı görülmektedir.