Haftalık Basın Özeti 24-30 Kasım 2018

Haftalık Basın Özeti 24-30 Kasım 2018
3-9 Azer 1397
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Şuş’ta Gösteriler Devam Ediyor

Huzistan eyaletinin Şuş şehrinde Hefttepe Şeker Kamışı Üretim Firması işçilerinin 5 Kasım’da başladığı protesto gösterileri bu hafta da devam etti. İşverenlerinin isminin döviz suçluları listesinde yer alması ve tutuklanıp ya da kaçtıklarının henüz bilinmemesi nedeniyle Şuş Kaymakamlığı önünde protesto gösterisi düzenleyen işçiler bazı zamanlar 18 Kasım Pazar günü tutuklanan 18 işçi ve bir gazetecinin serbest bırakılması için Şuş Adliye Sarayı önünde protesto gösterilerinde bulundular. Huzistan Valiliği ise sadece 4 kişinin tutuklandığını teyit etti. Şuş Savcısı ise 20 Kasım Salı günü 15 işçinin serbest bırakıldığını bildirdi.

İstihbarat Bakanlığı: 14 Kişi Tutuklandı

İstihbarat Bakanlığının sitesinde yayımlanan açıklamaya göre 18 Kasım Pazar günü “petrokimya ürünlerinde yolsuzluk yapan şebekeden” 14 kişinin tutuklandığı bildirildi. Yasa dışı olduğu belirtilen şebekenin özellikle Tahran, Horasan-ı Rezevi, Gilan, Kum, Mazenderan, Gülistan gibi şehirlerde faaliyet yaptığı ve piyasada yanlış talep oluşturmaya çalıştıklarını aktarıldı. Ayrıca söz konusu örgütte 10 ton petrokimya ürünün tespit edildiği ve yaptıkları mali yolsuzluk hacminin yaklaşık 500 milyar tümen olduğunu vurgulandı.

Adalet Hisseleri Dağıtılacak

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 21 Kasım Çarşamba günü düzenlenen Bakanlar Kurulu toplantısında önümüzdeki günlerde Adalet Hisseleri kârından toplumun dar gelirli kesimine kişi başına 175.000 tümen olmak üzere 5 milyon kişiye ödeme yapılacağını söyledi.

Adalet Hisseleri, eski Cumhurbaşkanı Mahmut Ahmedinejad döneminde başlatılan 49 devlet şirketinin özelleştirme adı altında hisselerinin halka dağıtılmasına denilmektedir.

Kara Para Aklama Tartışması

Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, geçtiğimiz hafta yaptığı bir konuşmada kara para aklamanın İran’da var olduğunu ifade etmişti. Yargı Başkanı Sadık Laricani ise Zarif’in açıklamalarını “rejimin kalbine saplanmış hançer” olarak değerlendirdi. Laricani ayrıca, “Eğer ülkede geniş çaplı bir kara para aklama varsa bunu neden yargıya bildirmediniz?” sorusunu yöneltti. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise Bakanlar Kurulunda yaptığı konuşmada konuya ilişkin “Çok açık bir konuda niçin savaşıyoruz? Bütün dünyada kara para aklama sorunu var. Bana kara para aklamanın olmadığı bir tane ülke gösteriniz. Hepimiz yanlışları azaltmak ve kara para aklama yolunu kapatmak için gayret etmeliyiz.” dedi.

Afganistan Sınır Güvenliğini Ordu Sağlıyor

Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri, 26 Kasım Pazartesi günü yaptığı konuşmada İran ve Afganistan ortak sınırını son aylarda İran İslam Cumhuriyeti Ordusunun sağladığını söyledi. Bakıri, “Afganistan bazı kaygı ve güvensizliklere duçar olmuş bir ülkedir ve ortak sınırımızda olayların yaşanması mümkündür. Kara Kuvvetlerinin bölgeye yerleşmesiyle, gerçekleşen istihkamlar ve programların oluşturulmasıyla bölgede en güvenli sınıra sahip olacağız.” dedi.

Afganistan sınır güvenliği daha önce Polis Teşkilatına bağlı birlikler tarafından sağlanmaktaydı.

Sünni İmama Silahlı Saldırı

İran’ın kuzeyinde Gülistan eyaletine bağlı Ramiyan şehrinin Rıza Abad köyünde Sünni imam Mevlevi Cemalzehi 27 Kasım Salı günü düzenlenen silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti. Gülistan eyaleti Kriminal Polis Dairesi Başkanı Mucteba Mürüvveti ise olayla ilgili yaptığı açıklamada Cemalzehi’nin camiden evine dönerken kimliği belirsiz kişi tarafından açılan ateş sonucu hayatını kaybettiğini aktardı.

Zarif İçin Gensoru Hazırlanıyor

Meclis Başkanlık Divanı üyesi Ali Asgar Yusufnejad Dışişleri Bakanı Cevad Zarif için 24 imzayla toplanan gensoru tasarısının Meclis Başkanlık Divanına takdim edildiğini söyledi. 11 konudan oluşan tasarıda özellikle Zarif’in geçtiğimiz haftalarda ‘İran’da kara para aklamanın doğal bir gerçeklik’ olduğunu söylemesi en önemli nedenlerden birisi olarak görülmektedir. Diğer konular ise büyükelçileri etkisiz kullanma, ülke diplomasisinde ekonomiye ilgi göstermeme, Avrupa ülkelerinde İranlı diplomatların tutuklanması, yapılan anlaşmalarda İran’ın çıkarlarının temin edilmemesi gibi meselelerden oluşmaktadır. Yusufnejad son olarak söz konusu gensorunun Meclis Başkanlık Divanı tarafından incelenmek üzere Meclis Milli Güvenlik Komisyonuna gönderileceğini ifade etti.

Kirmanşah’ta Deprem

Kirmanşah eyaletinin Serpol Zehab şehrinde 25 Kasım Pazar akşamı 6.4 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Depremin şiddeti İlâm, Luristan, Hemedan, Kürdistan, Doğu ve Batı Azerbaycan eyaletlerinde de hissedildi. Acil Yardım Kurumu Sözcüsü Mucteba Halidi ise yaptığı açıklamada depremde yaralananların sayısının 729 olduğunu ve 37’sinin hastaneye kaldırıldığını söyledi. Hayatını kaybedenlerle ilgili henüz kesin bir bilgi paylaşılmadı.

Cumhurbaşkanlığından 10 Kişi Görevden Alındı

24 Temmuz’da Meclis’te onaylanan “Emeklilerin İstihdam Edilmesini Yasaklayan Kanunun Düzeltilmesi Kanunu” gereğince devlet kurumlarında hâlâ çalışmakta olan emeklilerin görevlerini bırakmaları gerekiyor. Bu kanun gereği son günlerde cumhurbaşkanlığı yardımcılığı yapan ve cumhurbaşkanlığı ofisinde çalışan 10 kişi görevinden ayrıldı. Görevinden ayrılanlar arasında Cumhurbaşkanı Vatandaşlık İşlerinden Sorumlu Yardımcısı Şehindoht Mevlaverdi, İslami Mezhepler Üniversitesi Cumhurbaşkanı Temsilcisi Mesih Muhaciri, Cumhurbaşkanı Etnik ve Dinî Azınlıkların İşlerinden Sorumlu Özel Yardımcısı olan Ali Yunusi, Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanının Danışmanlarından Ekber Türkman ve Ali Cenneti, Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanının Protokol İşlerinden Sorumlu Yardımcısı Behmen Hüseyinpur, Cumhurbaşkanlığı Uluslararası Hukuk İşleri Merkezi Başkanı Muhsin Muhibbi, Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanının Basın Müsaviri Feridun Verdinejad ve Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları İşlerinden Sorumlu Yardımcısı Halil Muazzamzade bulunmaktadır.

Dört Eyaletin Yeni Valileri Belli Oldu

28 Kasım Çarşamba günü Bakanlar Kurulunda Doğu Azerbaycan, Mazenderan, Güney Horasan ve Kuzey Horasan’ın yeni valileri seçildi. Böylece Muhammed Rıza Purmuhammedi Doğu Azerbaycan, Muhammet Sadık Mu’temidiyan Güney Horasan, Muhammet Ali Şecai Kuzey Horasan ve Ahmet Hüseyin Zadegan ise Mazenderan valisi oldu.

Çelik İşçilerinin Protestoları Devam Ediyor

Huzistan eyaletinin Ahvaz şehrinde 10 Kasım Cumartesi günü başlayan İran Ulusal Çelik Sanayi Grubu işçilerinin protesto gösterileri bu hafta da devam etti. Söz konusu işçiler birikmiş maaşlarının ödenmemesi nedeniyle protesto gösterilerini sürdürüyor. İşçiler “Ne devlet ne hükümet milleti düşünmüyor”, “Hükümet-Mafya birlikteliğiniz hayırlı olsun”, “Biz çelik işçileriyiz zulme karşı savaşıyoruz” gibi sloganlar attılar. Diğer yandan 3 Kasım Cumartesi günü başlayan Hefttepe Şeker Fabrikası işçileri de protesto gösterilerine devam ettiler. İşçiler, işverenlerinin isminin döviz suçluları listesinde yer alması ve tutuklanıp ya da kaçtıklarının henüz bilinmemesi nedeniyle protesto gösterisi düzenliyorlar. Ayrıca bütün protesto gösteriler Yargı Başkanı Sadık Laricani’nin, “Düzeni bozmak için işçilerin taleplerini bahane etmek kabul edilebilir değildir. Gereken müdahale yapılmalıdır.” açıklamasına rağmen devam etti. Tahran Sanat Üniversitesinden bazı öğrenciler de işçilerin protestolarına destek verdiler.

Deutsche Telekom İranlı Bankaların Telefon ve İnternet Hizmetlerini Kesiyor

Deutsche Telekom Kasım ortasında Almanya’da bulunan 3 İran bankasına (Melli, Sepah ve EİH) telefon ve internet hizmetlerini durdurmuştu. Yapılan açıklamada bunun nedeninin bankaların yaptırımlardan dolayı faturalarını dahi ödeyemeyecekleri korkusu olduğu belirtildi. Hamburg mahkemesi Telekom’un bu kararını yasalara aykırı buldu ve aleyhte karar aldı. Telekom ise karar üzerine tepkili.

Şu anda Swift’ten çıkarılmış olan bu bankalara Alman bankaları para transferi yapmıyor.

Ruhani Müslümanları ABD’ye Karşı Birlik Olmaya Çağırdı

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani İsrail’i kanser hücresi olarak tanımladı. “İkinci Dünya Savaşı’nın ortaya çıkış sebebi illegal bir rejim olan İsrail’in kurulması içindi.” dedi. Ruhani, ABD’nin sadece İsrail’in güvenliğini düşündüğünü, diğer şeylerin kendisi için önemsiz olduğunu dile getirdi. “ABD ile olan tartışmamızın nedeni, onların herkesin Amerikalı gibi düşünmesini ve Amerikan değerlerine dikkat etmelerini istemelerinden kaynaklanıyor. Biz ise bütün insanların özgür olduğunu söylüyoruz.” dedi.

ABD İki İran Vatandaşını Yaptırım Listesine Aldı

ABD Dışişleri Bakanlığı siber suçların işlenmesini kolaylaştırdıkları gerekçesiyle iki İran vatandaşını yaptırım listesine aldı. Bunun yanında Washington iki ayrı İran vatandaşını da geniş kapsamlı siber saldırı ithamıyla suçladı. Dış Varlıklar Kontrol Departmanı Ali Khorashedi Zadeh ve Muhammed Ghorbanian çevrimiçi kesinti işlemlerinden suçlarken, Muhammed Mehdi Shah Mansouri and Faramarz Shahsavandi adlı İran vatandaşları ise bitcoinin riyale çevrilmesine katkıda bulunmaktan suçladı.

Husi Silahları Washington’da Basın Mensuplarına Gösterildi

İran Eylem Grubu Direktörü Brian Hook’un düzenlediği basın toplantısında bir kısmı Yemen’e doğru yola çıkan gemilerden bir kısmı da Suudi Arabistan tarafından ele geçirilen İran yapımı silahlar basın mensuplarına gösterildi. Silahların üzerinde Farsça yazıları kanıt gösteren ABD’li yetkililer bu silah, füze ve dronların İran’a ait olduğunu belirttiler. Hook, Avrupalı müttefiklerine ise İran’a karşı ciddi tavır alma çağrısında bulundu. Hook’un basın toplantısı ABD Senatosu’nun aldığı Washington’un Yemen Savaşı’nda Suudi Arabistan’a verilen desteğin yeniden gözden geçirilmesi tavsiye kararının ve Donald Trump üzerinde artırdığı baskının hemen bir gün ertesinde gerçekleşti.

İran-AB Ülkeleri Ticaret Rakamları

İran ile AB üyesi 28 ülke arasındaki, Eylül ayında, ticaret bir önceki aya göre %37 oranında düşerek 1.808 milyar avrodan 1.134 milyar avro seviyesine indiği belirtilmektedir. Özellikle Fransa, ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinden sonra Eylül ayında İran’dan neredeyse ithalatını sıfıra düşürmüştür. Fransa, Ağustos ayında İran’dan 71 milyon avroluk mal ithal etmişti ancak Eylül ayında sadece 2 milyon avro değerinde ithalat gerçekleştirmiştir.

İran’ın Irak’a İhracatında Artış

İran-Irak Ortak Ticaret Odası Başkanı Yahya Al-e Es’haq, İran’ın Irak’a yaptığı ihracatta geçen yılın aynı dönemine göre [mevcut İran takvim yılının ilk yedi ayında (21 Mart-22 Ekim)] %30 artış olduğunu açıkladı. Al-e Es’haq, İran’ın Irak’a yaptığı ihracatın başlıca kalemlerinin gıda ürünleri ve inşaat malzemeleri olduğunu belirtti.

Çin’in İran’dan Petrol İthalatında Artış

Çin Gümrük İdaresi verilerine göre, Çin’in İran’dan yaptığı petrol ithalatı 2018 Ocak-Eylül arasında geçen yılın aynı dönemine göre %4,1 artış göstermektedir. Çin İran’dan Temmuz ayında yaklaşık 781, Ağustos’ta 776 ve Eylül’de ise 521 bin varil petrol ithalatı gerçekleştirdi.

Otomotive Üretiminde Düşüş

İran Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanlığından Eylül ve Ekim aylarında İran otomotiv sektöründe üretimin %40 düştüğü açıklandı. Rapora göre, bu yıl İran otomotiv endüstrisinde yaklaşık 77 bin araç üretilirken geçen yıl yaklaşık 129 bin araç üretilmiştir.

Güncel İthalat Rakamları

İran Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanlığının güncel verilerine göre, hazır giyim ithalatı son altı ayda yaklaşık %70 oranında düşmüştür. Tütün ithalatında ise büyük artış görülmektedir. 2018’in Temmuz ayı sonuna kadar sanayi sektörünün ithal ettiği 18 üründe, geçen yılın aynı dönemine kıyasla 13 ürünün ithalatında düşüş görülürken beş ürünün ithalatında ise artış görmektedir.

Merkez Bankasından Yeni Döviz Sistemi

İran Merkez Bankası Başkanı Abdel Nasser Hemmati, 2018 başından itibaren İran’ın 27 milyar dolarlık petrol dışı ihracatının olduğunu ancak şimdiye kadar 7 milyar dolardan az bir kısmın Nima sisteme giriş yaptığını söyledi. İran Merkez Bankasının yeni döviz sistemi olan Nima (Birleştirilmiş Döviz Alım-Satım Sistemi), para arzını kolaylaştırmayı, alıcılar ve döviz satıcıları için güvenli bir alan yaratmayı ve tüccarlara nakit akışı sağlamak için rekabetçi bir ortam yaratmayı amaçlamaktadır.

AIDS Oranları

Dr. Mesut Merdani, yaklaşık 20 yıl önce HIV taşıyanların %90’ının erkek olduğunu fakat bugün kadın ve erkeklerin sayısının birbirine çok yakın olduğunu söyledi. Ayrıca, HIV virüsü taşıyan yetişkinlerin %59’u ve çocukların ise %52’sinin tedavi için gerekli ilaçlara erişebildiğini fakat önceki yıllarda bu oranların çok düşük olduğunu belirtti. Şehit Beheşti Tıp Bilimleri Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Mesut Merdani, İran’da AIDS yaşının 12 ila 14 yaşına kadar düştüğünü de açıkladı. İran’da 66 binden fazla HIV virüsü taşıyanın tahmin edildiğini ve AIDS’li her üç kişiden birinin hastalığından haberdar olmadığını yahut sakladığını dile getirdi.

Kuraklık Mazenderan’a Göçleri Artırdı

Mazenderan Meteoroloji Genel Müdürü Muhammed Rıza Razevi, İran’da yaşanan kuraklığın Mazenderan’a yaşanan göçü arttırdığını söyledi. 18. Ulusal Pirinç konferansında konuşan Razevi, bazı eyaletlerde halkın pirinç üretimi yapmak için yaklaşık 220 metre derinlikten su çıkardığını üzülerek dile getirdi. Mazenderan’ın kuraklıktan etkilenmediği söylentilerinin asılsız olduğuna işaret eden Razevi, yağışlarda yaklaşık %30 azalma sebebi ile Mazenderan’da kuraklık olduğunu belirtti.

Sari, Sevadkuh, Tonekabun, Çaluş, Novşehr ve Ramser şehirleri Mazenderan eyaletinde kuraklıktan en çok etkilenen şehirlerdir. İran Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kuraklık ve Kriz Yönetimi Merkezi verilerine göre 2017 Ekim’den 2018 Haziran’a kadar yağış miktarı ortalama 163 mm’dir. Uzun vadeli kıyaslama yapıldığında yağışların yaklaşık %26 azaldığı belirtilmektedir.

Yaşanan kuraklık ciddi sosyal sorunlara ve göçe neden olurken halkın protesto gösterilerine de sebep olmaktadır. Amerikan Bilim Dergisindeki bir analizde, iklim değişikliği, kuraklık ve kriz yönetememe İran’ın karşı karşıya olduğu en büyük sorunlar olarak gösterilmektedir. Bunun İran’da yaşanan son protesto gösterilerinin de nedenlerinden olduğu ve gelecek yıllarda bu protestoların daha da artacağı belirtilmektedir.