Haftalık Basın Özeti 25-31 Mart 2017 (5-11 Ferverdin 1396)

Haftalık Basın Özeti 25-31 Mart 2017 (5-11 Ferverdin 1396)
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Seçim Kurulu Başkanından Açıklamalar 

Seçim Kurulu Başkanı Ali Asgar Ahmedi 27 Mart Pazartesi günü muhabirlerle yaptığı basın toplantısında şehir ve köy belediye meclisi seçimlerine ilişkin açıklamalarda bulundu. Ahmedi belediye meclisleri seçimlerinin başvuru süresinin 26 Mart itibariyle bittiğini ve toplamda 287 bin 425 kişinin başvuru yaptığını söyledi. Başvuru yapanların yaş ortalamasının 30-35 arası olduğuna dikkat çeken Ahmedi, 2013 seçimlerine göre başvuru sayısında %14 artış olduğunu ifade etti.

Ruhani’den Şüpheli Tutuklamalara Tepki

Son günlerde hükümet yanlısı ve reformculara yakınlığıyla bilinen bazı Telegram sayfalarının müdürleri tutuklanmıştı. 26 Mart Pazar günü düzenlenen Bakanlar Kurulunun yeni yıldaki ilk toplantısında Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani bu konuyu gündeme getirdi. Ruhani İçişleri Bakanı Abdül Rıza Rahmi Fazli’den seçim arifesindeki bu “şüpheli” tutuklamalarla ilgili bir rapor hazırlamasını ve bazı kurumların yasadışı yollarla seçimlere müdahil olmalarını engellemesini istedi. Söz konusu tutuklamalar, seçimlere müdahale etmeyeceklerini açıklamalarına rağmen Devrim Muhafızlar Ordusunun (DMO) direktifleri ile gerçekleşmiştir.

“İran Dini Sebeplerden Dolayı Avrupalı Turistleri Misafir Edemiyor” 

Mayıs ayında yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde muhafazakarlardan oluşan İslam Devrimi Halk Güçleri Cephesi’nin adaylarından biri olan Rüstem Kasımi 25 Mart Cumartesi günü yaptığı açıklamada İran’ın dini sebeplerden dolayı Avrupalı turistleri misafir edemediğini söyledi. Ahmedinejad hükümetinde Petrol Bakanlığı da yapmış olan Kasımi Müslüman turistlerin Avrupalı turistlerin alternatifi olması gerektiğini belirtti ve dini turizmin dünyada yıllık 80 milyonluk bir potansiyele sahip olduğuna dikkat çekti ve İran olarak Müslüman turistlere yönelmeleri gerektiğini vurguladı. Birkaç yıl öncesine kadar 100 bin kadar Iraklının bile İran’a gelmediğine dikkat çeken Kasımi geçtiğimiz yılda (1395/2016) 2 milyon 700 bin Iraklının ülkeye giriş yaptığını bildirdi. Kasımi ayrıca, vize sorununun halledilmesi ve uygun şartların oluşturulması durumunda bu sayının 8 milyondan fazla olacağını iddia etti.

İmam Rıza Türbesi Vakfında Yolsuzluk İddiaları 

Meşhed’de bulunan İmam Rıza Türbesi’nin vakfı olan Tevliyet-i Astân-ı Kuds-i Rezevî’nin Eski Başkan Yardımcısı Mehdi Aziziyan yolsuzluk ithamlarıyla suçlandı. Bu ithamlarla suçlanan Mehdi Aziziyan’ın yurtdışına kaçtığı söylenmektedir. Aynı zamanda eski başkanın kayın biraderi olan Aziziyan, yeni başkan Seyit İbrahim Reisi tarafından görevden alınmıştı.

“Reformistlerin Stratejisi Güven Sağlamak”

Ümit Fraksiyonu Başkanı Muhammet Rıza Arif verdiği röportajda birtakım açıklamalarda bulundu. 2010’lu yılları milletin güvenini kazanmak ve reformistlerin iktidara geri dönüşü olarak değerlendirdiklerini belirten Arif, cumhurbaşkanlığı seçimleriyle ilgili olarak Reformist Politikaları Belirleme Yüksek Konseyi adayların tek bir kişi lehine adaylıktan çekilmelerini istediğinde Konseyin kararlarına uymaları gerektiğini söyledi. Arif son olarak şu an bile gerektiğinde adaylıktan çekilecek olan adaylar aradıklarını ifade etti.

Sanayi Bakanından DMO’ya Kaçakçı İması

Sanayi Bakanı Muhammet Rıza Nimetzade verdiği röportajda ülkedeki kaçakçılığa ilişkin birtakım açıklamalarda bulundu. Özellikle resmi sınır kapılarından kaçak malların ülkeye girişinin engellenmesini isteyen Nimetzade, serbest ticaret bölgelerinden de çok sayıda kaçak malın ülkeye girdiğine işaret etti. Nimetzade’nin kaçakçılıkla mücadele önerileri havaalanları, kara ve deniz suları gibi ülkenin bütün sınır noktalarını kontrol eden silahlı güçleri özellikle de Devrim Muhafızları Ordusu (DMO)’nu zan altında bırakmaktadır. DMO, iktisadi faaliyetlerinin koordinasyon merkezi sayılan Hatemü’l Enbiya Karargâhı başta olmak üzere en zengin kurum ve vakıfların asli sahibidir. İran ekonomisinin %40’ından fazlası hiçbir vergi ödemeyen vakıfların idaresinde bulunmaktadır.

Reformistlerden Adaylıktan Çekilme Kampanyası

Reformist 14 milletvekili şehir ve köy belediye meclisleri seçimlerine katılacak olan reformcu adaylara mektup yazdılar. Mektupta reformcu adayların tek bir listeyle seçime girebilmeleri için ‘Adaylıktan Çekilme Kampanyasına’ katılmalarını istediler. Mektubu yazan Ümit Fraksiyonu milletvekilleri ayrı ayrı ve zayıf adaylarla seçime girmek yerine birlikte tek bir aday üzerine yoğunlaşalım çağrısı yaptılar.

Rüstem Kasımi’den Seçim Kampanyası Sinyalleri

Mayıs ayında yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde muhafazakarlardan oluşan İslam Devrimi Halk Güçleri Cephesi’nin adaylarından Hatemül Enbiya eski başkanı ve Ahmedinejad hükümetinin Petrol Bakanı Rüstem Kasımi verdiği röportajda halkın en büyük sorununun ekonomi olduğunu söyledi. Halkın taleplerinin %70’inin ekonomik olduğunu ve bu durumu ‘uçurumun kenarındayız’ şeklinde yorumlayan Kasımi daha fazla geç kalınmadan halkın taleplerine cevap verilmesi gerektiğini ifade etti.

İran ve Norveç Çevre Konusunda İşbirliğini Geliştiriyor

İran’ın Norveç Büyükelçisi Muhammed Hasan Habibullahzade, Norveç İklim ve Çevre Bakanı Vidar Helgsen ile görüştü. Görüşmede iki ülke arasında çevre alanında iş birliğini geliştirme yolları ele alındı. Norveçli Bakan, “iki ülkenin petrol ve doğalgaz alanlarındaki ortak yönleri itibarı ile bu sektörlerin çevre üzerindeki olumsuz etkilerini hafifletme bağlamında yakın iş birliği yapabileceklerini ve karşılıklı olarak deneyimlerini paylaşabileceklerini” ifade etti.

Arap Ülkeleri-İran İlişkileri

Amerika’nın Wall Street Gazetesi, Batı Asya uzmanları ve uluslararası yetkililerin analizlerine istinaden yayımladığı bir makalede, İran ile Arap ülkeleri arasındaki ilişkiler konusunda yaşanan son gelişmelerin, ilişkilerin düzelmesi için harcanan çabaların bir göstergesi olduğunu belirtti. İran ile Arap ülkeleri yetkililerinin gerçekleştirdiği son görüşme ve Hasan Ruhani’nin Kuveyt ve Umman’a gerçekleştirdiği ziyaret, İran ve Riyad arasında İranlı hacıların da bu yıl Hac’a katılması konusunda yapılan son anlaşma, bu Amerikan gazetesinin analizinde istinat ettiği iki konudur.

İran’dan Arap Birliğine Sert Tepki

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, Arap Birliği toplantısı sonrası yayımlanan İran karşıtı bildiriye tepki göstererek, bu iddiaların boş ve hayali olduğunu vurguladı. Kasımi, “İran İslam Cumhuriyeti aslında defalarca başka ülkelerin içişlerine karışmaya gerek duymadığını bildirmiş ve her zaman diğer ülkelere saygı göstermiştir” ifadesini kullandı. Arap Birliği toplantısında Fars Körfezi’nde bulunan üç adaya ilişkin öne sürülen iddiaların yalan ve dayanıksız olduğunu savunan Kasımi, böylesi iddiaların Arap ülkeleri toplantılarında gündemine getirilmesini İran’ın içişlerine karışma olarak değerlendirdi.

Suudi Arabistan ve Ürdün İran’ı Terörizmle Suçladı

Suudi Arabistan ve Ürdün Kralları ortak açıklamasında Tahran'ı bölge ülkelerinin içişlerine karışmak ve terörizme destek vermekle suçladı. Suudi Arabistan ve Ürdün liderleri ayrıca, Suriye ve Yemen krizlerinin siyasi çözümünden yana olduklarını belirtti.

15 Amerikan Şirketine Yaptırım Kararı

İran Dışişleri Bakanlığı, 15 Amerikan şirketine karşı yaptırım kararı aldığını açıkladı. Söz konusu şirketlerin İsrail’in Filistin’deki “insanlık suçlarında” doğrudan ya da dolaylı ilişkili şirketler olduğu belirtildi. Bu şirketlerle her türlü ilişki içerisine olan şirketlerin kaynaklarının dondurulmasının ve şirket üyelerine vize yasağı getirilmesinin öngörüldüğü bildirildi.

ABD Uçak Gemisi Basra Körfezine Döndü

ABD’ye ait “George H.W. Bush” tipi uçak gemisi önderliğindeki filo Donald Trump’ın göreve başlamasından sonra ilk defa Basra Körfezine döndü.

Amerikalı General İran’ı En Büyük Tehditler Arasında Saydı

ABD Merkezi Komutanlığı (CENTCOM) Komutanı General Joseph Votel, 29 Martta (2017) ABD Kongresi Temsilciler Meclisi Silahlı Kuvvetler Komitesinde yaptığı konuşmasında İran’ın Orta Doğu barışı için en büyük tehdit olduğunu söyledi. Rusya ve Çin gibi güçlerin de ABD için bir tehdit oluşturduğunu vurgulayan Votel, ABD’nin sıcak bölgelerde yerel güçleri eğitmesi ve desteklemesi gerektiğini savundu.

Pakistan İran’la İşbirliğini Artırmak İstiyor

Pakistan Savunma Bakanı Khawaja Muhammad Asif, Pakistan’ın İran’la ilişkilerini üst düzeye çıkartma konusunda hazır olduğunu açıkladı.

Yemen Cumhurbaşkanı İran’ı Suçladı

Yemen Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur el-Hadi, İran'ı “El-Kaide, Hizbullah ve Husiler ile Arap coğrafyasındaki terörün resmi destekçisi” olmakla suçladı. Hadi, Ürdün'ün Ölü Deniz bölgesinde düzenlenen 28. Arap Birliği Zirvesi'nde yaptığı konuşmada, Husiler ile devrik lider Ali Abdullah Salih yanlılarının ülkedeki sosyal dokuyu tahrip ettiğini ifade ederek, “İran, bölgedeki terörün resmi destekçisidir. Husiler ile Salih yanlıları, bölgedeki terörün resmi destekçisi İran ve diğer yarımları El-Kaide ile Hizbullah Yemen'in zenginliklerini yağmaladı” dedi.

Ruhani’nin Rusya Ziyareti

İran Hükümeti’nin Rusya ile ilişkileri son yıllarda özellikle siyasi ve ekonomi alanlarında gelişme gösteriyor. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin 27-29 Mart arası düzenlediği 2 günlük Rusya ziyareti özellikle ekonomi başta olmak üzere iki ülke arasındaki ilişkinin çeşitli alanlarda daha da çok artacağını gösterdi. Ruhani İran’dan ayrılmadan önce yaptığı basın açıklamasında, İran ve Rusya arasındaki ilişkinin iki ülkenin yararına olduğunu ve arttırılmasının hedeflendiğini belirtmesinin yanı sıra Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin de ikili görüşme sonrası Rusya’nın da sürdürülebilir bir ekonomik kalkınma için İran ile petrol ve gaz endüstrilerinde ekonomik iş birliğini arttırma yönünde bir isteğinin olduğunu beyan etti. Beklendiği gibi görüşmeler sonrasında enerji başta olmak üzere altyapı, ulaşım, tarım dahil olmak üzere bir dizi alanda iş birliği anlaşması imzalandı. Bunlardan biri IDRO ve Transmash Holding arasında imzalanan demiryolu araçlarının İran’da üretiminin Rusya tarafından finanse edilmesini sağlayan iş birliği anlaşması. Ancak bu iş birliği anlaşmalarından ziyade öne çıkan konu iki ülke arasındaki ticarette yerli para birimlerinin kullanılmasını hedefleyen anlaşma. Rusya ziyareti dönüşü açıklama yapan İran Merkez Bankası Başkanı Veliullah Seif yerli para birimlerinin kullanılması konusunda son aşamalara gelindiğini belirtti. İki ülke arasında vatandaşların karşılıklı ziyaretlerde ATM’leri kullanabilmelerine olanak sağlayacak bir anlaşmanın da sona geldiğine değinen Seif, bir hafta içinde anlaşmanın imzalanacağını ancak bağlantıların tam anlamıyla kurulmasının bir ayı bulacağını ve bu anlaşma sayesinde iki ülke arasındaki turizm potansiyelinin de artacağını vurguladı.

Ticaret Fazla Verdi 

İran Gümrük Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre İran Mart 2016-2017 döneminde, 37 yıl sonra ilk defa ticaret fazlası verdi. Petrol dışı ihracatın aynı dönem yapılan ithalatı 246 milyon dolar aştığı belirtilen açıklamada, petrol dışı ihracatın önceki döneme kıyasla %3,5 artarak 43.930 milyar dolara; ithalatın %5,2 artarak 43.684 milyar dolara ulaştığı belirtildi. Rapora göre İran’ın ihracat partnerlerinin ilk 5 sıralaması Çin (8,377 milyar $), Birleşik Arap Emirlikleri (7,436 milyar $), Irak (6,111 milyar $), Türkiye (3,244 milyar $) ve son olarak da Güney Kore (2,877 milyar $). İran’ın Türkiye hariç diğer dört ülkeye petrol dışı ürün ihracatında %2 ila %9 arasında artış gözlemlenmekte.

Bankacılık Sistemi Yetersiz

İran Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanı Muhammed Nehavendiyan yaptığı açıklamada tüm yaptırımlara rağmen İran’ın Avrupa’ya çelik ihracatını başarıyla gerçekleştirdiğini, yerli üretimi zora sokan nükleer dışı yaptırımların varlığına rağmen JCPOA sayesinde ülkenin olumlu aşamalar kat ettiğini belirtti. Fakat bankacılık sisteminin ekonominin istekleri karşılama konusunda yetersiz olduğunun altını çizen Nehavendiyan, sistemin İran ekonomisinin kalitesine kıyasla geliştirilmeye ihtiyaç duyduğunu ve yenilenmediği sürece hizmet sunmada verimsiz kalacağını vurguladı.

İran’da Trafik Kazları

İran Sağlık Bakanı Dr. Seyyid Hasan Haşimi, İran’da trafik kazalarında ölenlerin sayısının bölgedeki savaşlardan ölenlerin sayısından daha fazla olduğunu açıklayarak mevcut yasaların trafik kazlarının önüne geçmek için yol, sürücü ve insanlar açısından yeterli olmadığına işaret etti.

Kirmanşah İşsizlikte ilk Sırada

1395 Hicri Şemsi yılında Kirmanşah Eyaleti %22 işsizlik oranıyla İran’da ilk sırayı aldı. Arkasından %20,2 işsizlik oranıyla Çeharmahal-i Bahtiyari gelmektedir. Ostan-i Merkezi ise %7,3 işsizlik oranıyla en az işsizin bulunduğu yer oldu. 1395 yılı ile ilgili olarak yayımlanan en son istatistiklere göre İran’da %12,4’lerde seyreden işsizlik durumu göz önüne alındığında İran’ın 18 eyaletinde işsizlik oranının ülke ortalamasının altında olduğu, geri kalan 13 eyaletinde ise ortalamanın üzerinde olduğu açıklandı. İran’da işsizlik oranının yüksek olduğu açıktır ve bunun da en önemli sebebinin ülkedeki faal nüfusun artışı olduğu bilenmektedir. Ayrıca 2016 yılı içerisinde İran’da faal nüfus, 1.090.273 kişi artarak 25.791.450 kişiye ulaşmıştır. Yapılan açıklamalardan anlaşıldığına göre İran’da işsiz gençlerin oranı, ülkedeki işsizlik ortalamasının 2-3 kat üzerinde ve kadınlar açısında bakıldığında da 3,6 kat daha fazladır.

İran’da Yılda 30 bin Engelli Çocuk Doğuyor

İran Refah Kurumu Başkanı Enuşirvan Mohsini Bendpey, genetik bozukluklardan dolayı yılda 30 bin engelli çocuğun doğduğunu, genetik bozukluklardan dolayı engelli doğumların engellenmesi için evlikten önce genetik taramanın gerektiğini açıkladı.

İran’da 52 bin Yabancı Üniversite Öğrencisi Var

İran Bilim Bakanlığı Uluslararası İlişkilerden Sorumlu Yardımcısı Dr. Hüseyin Salar Amuli, İran üniversitelerinde 52 bin yabancı öğrencinin bulunduğunu, bunlardan 23 bininin Bilim Bakanlığına bağlı üniversitelerinde, geri kalanının ise El-Mustafa Üniversitesinde, Azadi İslami Üniversitesinde ve Sağlık Bakanlığına bağlı üniversitelerde öğrenim gördüğünü açıkladı. 2013 yılında İran’ın yalnızca bir üniversitesi dünyanın en iyi üniversiteleri arasında yer alırken Reuters değerlendirmelerine göre 2016 yılında bunun 13 üniversiteye çıktığını söyledi.

2015-2016 öğretim yılında İran içi ve yurt dışı üniversite hocalarıyla yaklaşık 235 uluslararası ortak proje yürüttüklerini ve bunun yanında İran dışında yaşayan 535 İranlı akademisyeni 3 aylık ve 2 haftalık dönemler halinde ve tez danışmalığı gibi kısa süreli programlarla İran’a getirdiklerini dile getirdi. Ayrıca 2017 yılında dünyanın önde gelen 100 üniversitesiyle irtibat kurmayı hedeflediklerini sözlerine ekledi.

İran Sineması 2016 Yılını Daha Rekabetçi Geçirdi

2017 yılında 89. Akademi Ödüllerinde (OSCAR) en iyi yabancı film ödülünü alan “Furuşende/Satıcı” filminin sahne tasarımcısı Keyvan Moqaddem, senaryo yazımı ile sahne dekoru hazırlamanın birbiriyle direkt ilişkisi olduğunu, sahne dekorunun İran sinemasında iyi bir tecrübe kazandığını, 2016 yılının İran sineması için çok verimli geçtiğini, senaryoların bir dereceye kadar farklılaştığını ve bunun sinemayı daha çekici hale getirdiğini dile getirdi. Ayrıca 2016 yılının İran sineması için daha rekabetçi geçtiğini ve bunun da sinemanın kalitesinin artmasına yardımcı olduğunu açıkladı.