Haftalık Basın Özeti 25-31 Mayıs 2019

Haftalık Basın Özeti 25-31 Mayıs 2019
(4-10 Hordad 1398)
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Laricani Yeniden Meclis Başkanı

Ali Laricani 26 Mayıs Pazar günü yapılan Meclis Başkanlığı seçimlerinde yeniden başkanlığına seçildi. Laricani 155 oy alırken rakipleri reformist Ümit Fraksiyonu Başkanı Muhammed Rıza Arif 105, Muhammed Cevad Ebtahi ise 9 oy alabildi. Meclis Başkanvekilliğini ise Mesud Pezeşkiyan ve Abdül Rıza Mısri kazandı. Zaman zaman farklı çıkışlarıyla gündeme gelen Ali Mutahhari ise yeniden Meclis Başkanvekilliğine seçilemedi.

Eski Belediye Başkanı Eşini Öldürdü

Tahran eski Belediye Başkanı Muhammed Necefi ikinci eşini silahla öldürdüğü için tutuklandı. Suçunu itiraf edip polise teslim olan Necefi, ailevi sebeplerden dolayı bir süredir sorun yaşadıklarını söyledi.

150 Milletvekilinden Hamenei’ye Mektup

150 milletvekili anayasanın gözden geçirilmesi için Devrim Rehberi Ali Hamenei’ye mektup yazdı. Mostakilin-i Velayi Fraksiyonu üyesi İzzetullah Yusufiyan bu sayının 200’ü geçmesi durumunda Hamenei’ye ileteceklerini söyledi. Cumhurbaşkanının son günlerde daha fazla yetki talep ettiğini hatırlatan Yusufiyan, “Anayasa üç erkin yetkilerini açıklamıştır. Eğer bunlardan birisi daha fazla yetki isterse bunun için anayasada değişikliğe gidilmesi gerekir.” dedi.

Ruhani, basın mensuplarıyla 26 Mayıs Pazar günü yaptığı toplantıda özel yetki talebini yineleyerek, “Eğer anayasa uygulansa hükûmetin yeterli yetkileri olacak. Ancak savaş şartları normal şartlardan farklıdır. Bu yüzden daha yapısal mekanizmaya ihtiyacımız var.” ifadelerini kullanmıştı.

DMO-PJAK Arasında Çatışma

Devrim Muhafızları Ordusu ve terör örgütü PJAK arasında 28 Mayıs Salı günü Batı Azerbaycan’ın Çaldıran ilçesinde çıkan çatışmada İbrahim Ahunzade isimli bir asker hayatını kaybetti. Çaldıran Kaymakamlığından yapılan açıklamada ise PJAK üyesi üç saldırganın yakalandığı belirtildi.

29 Mayıs Çarşamba günü ise Fars eyaletinin Kazerun şehrinde ise Cuma İmamı Muhammed Horsand uğradığı bıçaklı saldırı sonucu hayatını kaybetti.

Hamenei’den Yeni Atamalar

Devrim Rehberi Ali Hamenei Ordu Genel Komutanı Abdül Rahim Musevi’yi Hatem’ül Enbiya Hava Savunma Karargâhı komutanlığına, Hatem’ül Enbiya Hava Savunma Karargâhı Komutanı Ali Rıza Sobbahi Ferd’i ise Ordu içinde dördüncü bir kuvvet olarak kurulan Ordu Hava Savunma Kuvvetleri Komutanlığına atadı. Hamenei mesajında bu atamanın Genelkurmay Başkanlığı, Ordu Komutanlığı ve Hatem’ül Enbiya Karargâhının önerisiyle yapıldığını beyan etti.

Ordu içinde dördüncü bir kuvvet olarak kurulan Ordu Hava Savunma Kuvvetleri Komutanlığı ilk başta Ordu Kara Kuvvetlerinin bir parçası olarak kuruldu. 2008 yılında Hamenei’nin talimatıyla bağımsız olan Ordu Savunma Birimi, Hatem’ül Enbiya Karargâhı adını aldı. Hamenei’nin son kararıyla birlikte İran Ordu’suna Hava, Kara ve Deniz Kuvvetlerinin yanı sıra dördüncü kuvvet olarak Hava Savunma Kuvvetleri eklenmiş oldu.

Trump İran’da Rejim Değişikliği Peşinde Olmadıklarını Söyledi

Japonya Başbakanı Shinzo Abe ile 27 Mayıs Pazartesi günü Tokyo’da düzenlenen ortak basın toplantısında konuşan Trump, İran’da bir rejim değişikliği peşinde olmadıklarını, asıl amacının Tahran’ın nükleer silah geliştirmesini engellemek olduğunu belirtti. Trump gazetecilere verdiği demeçte, Japon lideriyle İran hakkında konuştuğunu da belirterek, “Kimse korkunç şeylerin olduğunu görmek istemez, özellikle de ben” dedi.

ABD Başkanı Donald Trump Japonya Başbakanı Shinzo Abe ile düzenlediği ortak basın toplantısında ABD’nin İran’da rejim değişikliği istemediğini söyledi. İran’ın büyük bir ekonomik potansiyele sahip olduğunu ve iki ülkenin ortak bir anlaşmaya varabileceğini belirten Trump, “İran’ın müzakere yapmak istediğine inanıyorum.” dedi.

Zarif Bağdat’ta Iraklı Siyasetçilerle Buluştu

25 Mayıs Cumartesi akşamı Irak’a giden İran Dışişleri Bakanı Zarif, ziyaretinin ertesi günü başkent Bağdat’ta Arap ülkesinin tanınmış siyasi figürleriyle ayrı ayrı toplantılar düzenledi. Zarif, Irak Ulusal Bilgelik Hareketi Başkanı Seyed Ammar El Hakim, Badr Örgütü Hadi El Amiri ve Ulusal Koalisyon Lideri Ayad Allavi ile ayrı ayrı görüşmelerde bulundu. Dışişleri Bakanı Zarif ayrıca, “Neighbours First” adlı saldırmazlık anlaşmasından bahsederek bölgedeki şiddeti önlemeye yönelik gayreti vurguladı.

Dubai Gazetesinden Zarif’e Eleştiri

28 Mayıs Salı günü yayımlanan The Gulf News gazetesi manşette, “Hayır, teşekkür ederim Sayın Zarif” başlıklı yazıyla Zarif’in Körfez ülkeleriyle saldırmazlık anlaşması kurma önerisini eleştirdi. Gazete, “İran’ın Arap hükûmetlerini devirmeyi amaçladığını, ajanlarını casusluk ve sabotaj için gönderdiğini, Bahreyn ve Kuveyt gibi Körfez ülkelerinde ve daha yakın zamanda Füceyre ve Suudi Arabistan’da kaos yaymayı hedeflediğini” söyleyerek, İran’ın “iyi komşu olma” yönündeki basmakalıp ifadelerine Körfez ülkelerinin inanmadıklarını yazdı.

Merkel, Macron ve Putin İran’ın Durumunu Tartıştı

Angela Merkel, Emmanuel Macron ve Vladimir Putin’in İran’ın durumu ile ilgili ortak bir telefon görüşmesi yaptıkları açıklandı. Merkel’in ofisinden yapılan açıklamada, üç liderin İran’ı nükleer anlaşmada kalmaya ikna etme konusunun görüşüldüğü belirtildi.

İran ve Çin Görüşmesi

29 Mayıs Çarşamba günü Tahran’daki toplantıda bir araya gelen İran Parlamentosu Başkanı Ali Laricani, görev süresini tamamlayan Çin diplomatı Pang Sen’e İran-Çin ilişkilerini genişletme konusundaki etkili çabaları için teşekkür etti. İkili toplantıda iki ülke arasındaki ilişkileri çeşitli ekonomik ve politik alanlarda artırma gereğini vurguladı. Çinli diplomat son beş yılda iyi bir iş birliği kurulduğunu ve bu dönemde Tahran-Pekin ilişkilerinin sürekli geliştiğini söyledi.

Suudi Arabistan’da Üst Düzey Zirve

Suudi Arabistan, ABD ile İran arasındaki kötüleşen ilişki konusunda Arap ülkeleri arasında fikir birliği sağlamaya yönelik Mayıs ayının son haftasında bir dizi toplantıya ev sahipliği yapacak. ABD-İran gerginliğinin yanı sıra bölgesel sorunlar da zirvenin konusu olacak.

Bu zirve aynı zamanda, Katar, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Mısır arasında iki yıl önce Doha’ya uygulanan ablukadan bu yana gerçekleşecek ilk üst düzey toplantıdır.

Alman Şirketleri İran’da Kalacak

Frans Press’e aktardığı bilgilere göre bazı Alman şirketleri ABD’nin baskısına rağmen İran’da faaliyetlerine devam edecek. Alman Ticaret ve Sanayi Odası Dış Ticaret Başkanı Volker Thoreir şu anda yaklaşık 60 Alman firmasının İran ile hâlâ iş birliği yaptığını söyledi. Resmî istatistiklere göre 2019’un ilk üç ayında Almanya’nın İran’a yaptığı ihracat 339 milyon avro olarak gerçekleşmiştir.

İran’ı Avrupalı Ortakları Yalnız Bıraktı

Eurostat tarafından yayımlanan istatistiklere göre İran’ın AB ile olan ticareti 2018 yılın ilk çeyreğinde yaklaşık 5,3 milyar avro olarak gerçekleşmişti ancak bu rakam 2019 ilk çeyreğinde 1,2 milyar avroya düşmüştür. İran ile nükleer anlaşma imzalayan Fransa, Almanya ve İngiltere’nin 2019 ilk çeyreğinde ticareti 542 milyon avrodur. Hâlbuki bu rakam geçen yılın aynı döneminde yaklaşık 1,638 milyar avroydu.

İran’ın Çelik Üretimi Arttı

Dünya Çelik Birliği tarafından yayımlanan verilere göre İranlı çelik üreticileri 2019’un ilk dört ayında yaklaşık 8,4 milyon ton ham çelik üretmiştir ve bu rakam geçen yılın aynı dönemine göre %6 artış göstermektedir. İran geçen yıl 24,52 milyon ton üretim ile küresel ham çelik üreticileri arasında 10. sırada yer almıştı.

İran Petrol İhracatı Düştü

Tanker verilerine ve iki sanayi kaynağına göre İran’ın ham petrol ihracatı Mayıs ayında keskin bir şekilde düşmüştür. Muafiyetlerinin kaldırılmasından sonra ise günlük 400 bin varil petrol ihraç etmiştir. Tanker verileri ve iki sanayi kaynağı bu düşüşün ABD’nin Tahran’ın ana gelir kaynağı üzerindeki vidaları sıkmasından sonra olduğunu belirtti.

Humeyni’nin Ölüm Yıl Dönümü için Sargis Kilisesi’nde Tören Düzenlendi

26 Mayıs Pazar günü Tahran Ermenilerinin piskoposluk merkezi olan Kutsal Sargis Kilisesi’nde İran İslam Cumhuriyeti’nin kurucusu Ayetullah Humeyni’nin 30. ölüm yıl dönümü vesilesiyle bir tören düzenlendi. Törenin organizasyonunda bizzat Tahran Ermenileri Piskoposu Sebuh Sargisyan görev aldı. Semavi Dinler Komitesi Merkez Karargâhı Sorumlusu Mohammedreza Movehhidi hükûmet adına törene gelen isimler arasındaydı. Piskopos Sargisyan’ın yönettiği dua ayininin ardından bir konuşma yaparak Humeyni’nin İran Ermeni cemaatinin haklarını daima gözeten bir lider olduğunu vurguladı.

Ermenistan Fuarlarına Geçen Yıl İran’dan 44 Farklı Şirket Katıldı

İran Erivan Ticaret Ataşesi Mohsin Rahimi, İranlı şirketlerin 2019 yılının Nisan ve Mayıs aylarında Ermenistan’da düzenlenen fuarlara aktif biçimde katıldığını bildirdi. Rahimi’nin açıklamalarına göre gıda, turizm, halı, inşaat, taşımacılık, otomobil, motosiklet, elektronik ve kimya alanında 44 İran menşeli şirket, Erivan’da düzenlenen Avrasya Firmaları Özel Fuarı; İnşaat, Yapım ve İç Dekorasyon Fuarı ve Turizm Fuarı gibi organizasyonlarda yer aldı. Mohsin Rahimi ayrıca Ermenistan gümrüklerinden elde edilen 2018 verilerine göre İran ve Ermenistan arasındaki ticaret hacminin %50 artış gösterdiği ve 2019’un ilk çeyreğinde Ermenistan’ın toplam ülke ithalatı azalırken İran’dan yaptığı ithalatın ise aksine %37 oranında arttığını belirtti. Rahimi, Ermeni tüketicilerin İranlı şirketler arasında daha çok inşaat malzemeleri, fayans, seramik, plastik malzemeler ve tarım ürünleri sektörlerinde üretim yapan şirketlere rağbet gösterdiklerini de ifade etti.

Perviz Behram Vefat Etti

İran’ın ünlü dublaj sanatçısı Perviz Behram, 27 Mayıs Pazartesi günü sabah erken saatlerde hayata veda etti. Aynı zamanda bir tiyatro oyuncusu olan Perviz Behram, 26 Temmuz 1933 günü Tahran’da doğmuş ve hukuk eğitimi almıştı. Dublaj sektöründeki kariyerine 1949 yılında Artist (Honerpişe) adındaki İtalyan filmini seslendirerek başlamış daha sonra bütün dünyada beğeni bulan Karagah-i Kaster 1977 (Der Alte) ve Cadde-yi Ebrişem (Silk Road 1980) gibi ünlü televizyon dizileri İranlı seyirciye onun sesiyle ulaşmıştı.

Canlı Yayında Sünnilere Rencide Edici Sözler

Hz. Hasan’ın doğum yıl dönümü münasebetiyle yapılan ve İran Radyo ve Televizyon Kurumuna (IRIB) bağlı 5. Kanal’dan canlı yayınlanan bir programda, Hz. Hasan için mersiye okuyan meddahlardan Ahmed Kademi, yayın esnasında İslam Peygamberi Hazreti Muhammed’in hanımı Hz. Ayşe, İslam Halifeleri Hz. Ebubekir, Hz. Osman ve Hz. Ömer’e hakarette bulundu. Söz konusu olaydan sonra İran Radyo ve Televizyon Kurumu ağır bir şekilde eleştirildi. Radyo ve Televizyon Kurumu Televizyon Yardımcısı Morteza Mirbageri, 5. Kanal Müdürünü yaşanan hadise sebebiyle kınandığını belirtti. Radyo ve Televizyon Kurumu Başkanı Abdulali Asgeri ise canlı yayında sarf edilen sözlerin Sünni kardeşlerimizin ve din adamlarının rencide olmasına neden olduğunu belirterek kanalın müdürü Cevad Ramazannejad’ın derhal ihraç edilmesi için talimat verdiğini açıkladı. Bu gelişmeler üzerine meddah Ahmed Kademi, 28 Mayıs Pazartesi günü adliyeye sevk edildi ve mahkeme tarafından tazminat cezasına çarptırıldı. Radyo ve Televizyon Kurumu 25 Mayıs Cumartesi tarihinde yayımladığı bildiride ise söz konusu meddahın millî bütünlüğü sağlama amaçlı yayın yapan televizyon kanallarının politikalarına ters düşen bir davranış sergilediğinden Sünni vatandaşlardan özür dilediklerini ifade eden bir mesaj paylaştı. Meclis Başkanı Ali Laricani, “Mezhepler arasında ihtilaf oluşturan konulardan kaçınılmalıdır. Radyo Televizyon ve diğer medya kuruluşları bu konuya ciddi bir şekilde dikkat etmelidir.” dedi. Tahran Milletvekili Mahmud Sadıki ise devlet televizyonunda Sünnilerin değerlerine hakaret edilmesine sosyal medyadan tepki gösterdi. Sadıki: “İran Anayasasının 14. maddesine göre hükûmet, hangi inanca bağlı olursa olsun herkese adil muamele etmekle görevlidir. Sünnilere karşı yapılan ayrımcılığın en bariz örneği Tahran’da bir cami açmalarına izin verilmemesidir. Anayasanın 14. maddesi mezhep özgürlüğünün İran sisteminde ifade bulmuş hâlidir. Anayasa, milli sözleşmemizdir. Bunu uygulamak yönetimin şeri sorumluluğudur.” ifadelerini kullandı. İran Radyo ve Televizyon Kurumu yetkilileri ise meclisteki Sünni milletvekillerinin huzurunda özür dileyeceklerini duyurdu.

İran’da Ehlibeyt ve 12 İmam’ın üstün vasıfları ve çektikleri sıkıntıları ilahi ve şiirlerle anlatan kimseler “meddah” veya “ruzehan” olarak adlandırılıyor.