Dört Eyalet Valisi Değişti

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin başkanlığında 2 Ocak Çarşamba günü toplanan Bakanlar Kurulunda Horasan-ı Rezevi, Kum, Yezd ve Fars eyaletlerinin yeni valileri atandı. Ali Rıza Rezm Hüseyni Horasan-ı Rezevi’nin, Behram Sermest Kum’un, Muhammet Ali Talibi Yezd’in, Enayetullah Rahimi ise Fars’ın yeni valisi oldu.

Böylece “Emeklilerin İstihdam Edilmesini Yasaklayan Kanunun Düzeltilmesi Kanunu” gereğince bugüne kadar 18 vali görevden alınmış oldu.

Sadık Laricani DYTK Başkanlığına Atandı

İran Devrim Rehberi Ali Hamenei, geçtiğimiz günlerde vefat eden Ayetullah Mahmud Haşimi Şahrudi’den boşalan Düzenin Yararını Teşhis Konseyi (DYTK) Başkanlığına 30 Aralık Pazar günü Yargı Başkanı Sadık Laricani’yi atadı. Laricani ayrıca Anayasayı Koruyucular Konseyi fakihler üyesi olarak da atandı.

2009’da Yargı Başkanlığına atanan Laricani’nin görev süresi bu yıl bitiyor.

Sağlık Bakanı İstifa Etti

Sağlık Bakanı Hasan Kadızade Haşimi, Sağlık Bakanlığına ayrılan bütçeyi az bulduğu gerekçesiyle Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye istifasını sundu. Haşimi’nin istifası kabul edildi.

5 yıldır bu görevi sürdüren Kadızade, uygulamaya koyduğu “Sağlık Projesi” ile sık sık gündeme gelmekteydi.

Rafsancani’nin Ölümü Gizemini Koruyor

Eski Cumhurbaşkanı Ekber Haşimi Rafsancani’nin diğer kızı Fatma Rafsancani, babasının ölümünün doğal olmadığından emin olduğunu söyledi. Rafsancani, “Babamın ölümünden 2 ay önce ofisime gelenler babama suikast düzenleneceğini ve bunu kendisine bildirmem gerektiğini söylediler.” ifadelerini kullandı. Rafsancani ayrıca, babasının ölümüyle ilgili dosyanın Milli Güvenlik Yüksek Konseyi’nde kapatıldığını da hatırlattı.

İran-Irak Savaşı Tartışmaları

Eski Devrim Muhafızları Ordusu Genel Komutanı ve Düzenin Yararını Teşhis Konseyi Sekreteri Muhsin Rızai’nin 28 Aralık’ta İran-Irak Savaşında gerçekleşen bir operasyonla ilgili Twitter hesabından yaptığı açıklamalar İran’da sert tepkilere neden oldu. Paylaşımında Rızai, 25 Aralık 1986’da Devrim Muhafızları Ordusu komutasında gerçekleştirilen ve 5000 İran askerinin hayatına mal olan “Kerbela-4” operasyonunun, 8 Ocak-26 Şubat 1986’da yürütülen “Kerbela-5” operasyonu öncesi yapılan bir “şaşırtma operasyonu” olduğunu ileri sürmüştü. Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ise operasyonun şaşırtma operasyonu değil yapılması kararlaştırılan asli bir operasyon olduğunu söyledi.

Tahran Üniversitesi’nde Protestolar

Tahran Azad Üniversitesi Bilim ve Araştırmalar Departmanında 25 Aralık Salı günü öğrencileri taşıyan otobüsün devrilmesiyle 10 öğrenci hayatını kaybetmişti. Tahran Üniversitesi öğrencileri 31 Aralık Pazartesi günü, Tahran Azad Üniversitesi öğrencilerinin protesto gösterilerine destek vermek için toplandılar. Tahran Üniversitesi etrafında düzenlenen protesto gösterilerine halktan da katılım oldu. Otobüs kazasından sonra gösteri düzenleyen öğrenciler üniversite yetkililerine, özellikle Azad Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Ali Ekber Velayeti’ye istifa çağrısında bulundular. Güvenlik güçleri göstericilere göz yaşartıcı gazla müdahale etti.

İsfahan’da Protestolar

İsfahan’da çiftçiler kuraklaşan Zayenderud nehrinin yeniden ihyası için verilen sözlerin tutulmaması nedeniyle 2 Ocak Çarşamba günü protesto gösterisi düzenlediler. İsfahan Çiftçi Sendikası Sekreteri İsfendiyar Emini, Zayenderud’un durumunun 6 Aralık’ta incelenmesiyle birlikte nehrin su sorununun çözümüne yönelik gerekli adımların atılacağının kararlaştırıldığını ancak henüz bir adım atılmadığını söyledi. Çiftçilerin gösterileri perşembe günü de devam etti. Geçtiğimiz haftalarda 19 İsfahan milletvekilinin toplu olarak Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin 2013 ve 2017 seçim propagandasında çiftçilerin su sıkıntısı çektiği İsfahan’a verdiği vaatleri yerine getirmemesinden dolayı ve Zayenderud nehrinin ihya edilmesi için daha önce ayrılan bütçenin kaldırılması nedeniyle istifa dilekçelerini meclis başkanına sunmuştu.

İran Menbiç’in Suriye Rejimi Tarafından Devralınmasını Memnuniyetle Karşıladı

İran, Suriye hükümet güçleri tarafından Menbiç şehrinin kontrolünün ele geçirilmesini memnuniyetle karşıladı. Dışişleri Bakanı Behram Kasımi, bu yeni gelişmenin Suriye’de yasal bir hükümetin kurumsallaşmasına ve çatışma yıllarının sona ermesine yol açabileceğini söyledi. Suriye rejimi ordusu PKK/YPG’nin çağrısı üzerine Türkiye sınırında bulunan Menbiç’e yerleşmişti.

Pompeo’dan İran’a Balistik Füze Uyarısı

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo nükleer başlık taşıyabilecek şekilde üretilmelerinden dolayı İran’ın balistik füze çalışmalarının Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 2231 nolu kararının ihlali anlamında geldiğini beyan etti ve bu konuda Tahran’ı uyardı. İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif de yaptığı karşı açıklamada ABD’nin kendisinin bu kararı ihlal ettiğini ve İran’ı uyarmaya hakkı olmadığını ifade etti.

Güvenlik Konseyi’nin 2231 nolu kararına göre, İran’ın nükleer başlık kapasiteli balistik füze çalışmalarından kaçınması gerekiyor.

İran’dan Avrupa’ya SPV Eleştirisi

Tahran’dan Avrupa Birliği’nin ABD’nin nükleer anlaşmadan çıkmasının ertesinde İran’a uyguladığı yaptırımları aşmak için uygulamaya koymayı planladığı finansal mekanizmanın devreye girememesinden ötürü AB’ye eleştiriler geldi. Dışişleri Bakanı Cevad Zarif de AB’nin bu belirsiz durumu bir an önce düzeltmesini bekleyenler arasında. Bunun yanında, AB ekonomisi şirketlere bağlı olduğundan bu durumu toleranslı karşılayanlar ve Avrupa’nın bu konuda mücadelesini takdir edenler de mevcut ancak ülkedeki genel hava AB’nin bu mekanizmayı yakın zamanda uygulamaya koyması gerektiği izlenimini veriyor.

İran’ın Asya Petrol Müşterileri

Son verilere göre Çin, Hindistan, Japonya ve Güney Kore’nin Kasım ayında İran’dan yaklaşık 665 bin varil petrol ithal ettiği ve bu rakamın geçen yılın aynı dönemine göre %12,7’lik bir düşüş gösterdiği görülmektedir. Çin, İran’dan Ekim ayında günde yaklaşık 390 bin varil petrol ithal etmiştir.

Sonbaharın İşsizlik Oranları

İran İstatistik Merkezi’nin son raporuna göre sonbaharda işsizlik oranı mevcut İran takvim yılının üçüncü çeyreğine (23 Eylül-21 Aralık 2018) göre %11,7 olarak belirlendi. Ayrıca işsiz sayısının sonbaharda 3 milyon 159 bin kişi olduğu belirtildi.

İran’ın Petrol Dışı Ticareti Düştü

İran’ın Azer ayının (21 Kasım-21 Aralık) petrol hariç dış ticareti bir önceki aya göre %34,27 oranında düşüş göstererek 4,93 milyar dolar seviyesine geriledi. Bu dönemde ihracat 1,86 milyar dolar iken ithalat 2,37 milyar dolardır. Bu da İran’ın 1,21 milyar dolarlık ticaret açığı olduğunu göstermektedir.

İran’ın Otomobil Üretiminde %72 Oranında Düşüş Görüldü

İran Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanlığı’nın verilerine göre, ülkedeki otomobil üretimi Aralık 2017’de (İran takvimine göre Azer ayı) 136 bin 828 iken 2018’in aynı döneminde 38 bin 275’e düşmüştür. İran ekonomisinin en önemli dayanaklarından biri olan otomotiv sektöründeki büyük düşüş ise yüzde 92 kayıpla otobüs üretiminde olmuştur. Aralık 2017’de 136 otobüsün üretildiği ülkede geçen ay sadece 12 otobüs üretilmiştir. Aralık 2017’de bin 454 adet üretilen kamyon sayısı ise geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 52 oranında azalarak 700’e düşmüştür.

Savunma Bütçesinde %21 Artış

Savunma Bakanı Tuğgeneral Emir Hameti, Bakanlar Kurulu toplantısından sonra yaptığı açıklamada savunma bütçesine önümüzdeki yıl devletin genel bütçesinden ve gerekli görüldüğünde ek bütçe kullanılarak 407 trilyon tümen bütçe ayrılacağını belirtti. Hameti, bu tahsisat ile savunma bütçesinin geçen yıla oranla %21 artış göstereceğini sözlerine ekledi.

Kohgiluye ve Buyer Ahmed Çölleşme Tehlikesi ile Karşı Karşıya

İran’ın güneybatısında yer alan Kohgiluye ve Buyer Ahmed Eyaleti ormanların yok olması ve çölleşme ile karşı karşıya. Kohgiluye ve Buyer Ahmed Eyaleti Doğal Kaynaklar ve Havza Yönetimi Genel Müdürü Golam Hüseyin Hikmetiyan, son yapılan araştırmalara göre eyalette yaklaşık 85 bin hektar meşe ormanının böceklerin sebep olduğu bir hastalık nedeniyle yok olmanın eşiğine geldiğini söyledi. Bu hastalığın diğer bölgelerdeki ormanlara da yayıldığını belirten Hikmetiyan, meşe ağaçlarının en fazla yok olduğu şehirlerin başında Buyer Ahmed, Dena, Başt ve Çeram’ın geldiğini açıkladı.

Hikmetiyan, Kohgiluye ve Buyer Ahmed Eyaletinde 40 bin hektardan fazla orman arazisinde çölleşme tehlikesi olduğunu bildirerek şöyle devam etti: “Aşırı rüzgâr, zayıf bitki örtüsü, yağışların azalması ile birlikte toprakta meydana gelen tuz oranındaki artış, sıcaklıkların artması doğal alanlarda çölleşme riskinin en önemli faktörleridir.” Hikmetiyan son olarak Kohgiluye ve Buyer Ahmed’de 1 milyon 700 bin hektardan fazla ormanlık alanın yer aldığını ve 870 bin hektarının da meşe ormanı olduğunu söyledi.

Tahran’da Binlerce İzinsiz Kitap Ele Geçirildi

Tahran Sekizinci Bölge Emniyet Daire Başkanı Sadık Kare Bakiri, Tahran’ın güneydoğusunda bir depoda yaklaşık 38 bin izinsiz kitap ele geçirildiğini belirtti. Ele geçirilen kitapların dağıtılmaya hazır olduğunu ifade eden Sadık Kare Bakiri, bu kitapların 1 milyon 500 bin riyal değerinde olduğunu açıklamalarına ekledi.

Su Sıkıntısı Toplumsal Felakete Dönüşmek Üzere

Horasan-ı Rezevi Ticaret Odasında gerçekleştirilen Ulusal Su Yönetimi konferansında konuşan İran Tarım ve Su Odası Araştırma Merkezi Genel Sekreteri Muhammed Hüseyin Şeriatmedari, sadece gelecek 5 yıl içerisinde genel bir su felaketi yaşanacağını ve bu durumun 50 yıllık yanlış su politikaları yüzünden gerçekleşeceğine dikkat çekti. Muhammed Hüseyin Şeriatmedari, İran su kaynaklarının iyileştirilme imkânının mümkün olduğunu ancak İran hükûmeti ve özel sektör arasında herhangi bir iş birliği olmadığını belirtti.

İran Ticaret, Sanayi, Maden ve Tarım Odaları Başkanı Golam Hüseyin Şafi, İran’da bölgesel kalkınma için herhangi bir çalışmanın yapılmadığını doğal ve iklimsel çeşitliliğin bu duruma izin vermediğini ifade etti. Golam Hüseyin Şafi: “Herhangi bir planımız yok, yapılan her iş kapalı gözlerle yapılıyor. Örneğin Horasan-ı Rezevi eyaletinde içme suyunun tankerlerle sağlandığı birçok köyde geleceği tehdit eden endüstri bölgeleri oluşturuyoruz.” dedi.

İran Otomobil Endüstrisi Üretiminde Azalma

İran’da otomobil sektörü üretimini geçen yılın son aylarında giderek azalttı ve toplam üretim 2018 yılının başlarına oranla %70 azalış gösterdi. Üretimin azalmasıyla birlikte otomobil fiyatlarındaki artışı önlemek adına Pride gibi fiyatı 45 milyon tümenin altında olan otomobillerin fiyatının sabit tutulması ve bundan kaynaklanan zararın ise daha lüks arabaların fiyatlarının yükseltilerek telafi edilmesi gerektiği dile getirildi. Meclis Sanayi ve Maden Komisyonu Üyesi Cevad Hoseynikiya otomobil piyasasının yeniden düzenlenmesi planına göre düşük fiyattaki otomobillerin yeniden fiyatlandırılmasının Rekabet Kurulunun yetkisi altında olacağını ve otomobil fiyatlarının sabit tutulabileceğini açıkladı. İran’da otomobil sanayinde 500 bine yakın kişi çalışmakta, otomobil üretiminde yaşanan azalma sektörde yer alan 100’den fazla yedek parça üretim tesisinin üretimini durdurması ve yedek parça tesislerinde çalışan yaklaşık 200 bin kişinin işten çıkarılmasına neden oldu.

Devrim Rehberliği Suriye Temsilcisi Başpiskopos ile Görüştü

İran Devrim Rehberi Hamenei’nin Suriye temsilcisi Ebulfezl Tebatebayi, yeni miladi yılı kutlama münasebetiyle Suriye Ortodoks Hıristiyanları Başpiskoposu Patrik el-Yazgi ile görüştü. Görüşmede İslam ve Hıristiyanlığın birbirlerini ortadan kaldıran değil tamamlayan iki din olduğu, Suriye’deki Müslümanların ve Hıristiyanların düşmanlarının ortak olduğu vurgusu yapıldı. Tebatebayi görüşmede ortak düşman ile İsrail’i kastederek bu devletin Suriye’de Müslümanlar ve Hıristiyanların birlikte hareket etmelerinden çekindiğini, İsrail’in Suriye’de yarattığı tahribattan yalnızca Şii Müslümanların değil bölgedeki Hıristiyanların da zarar gördüğünü ifade etti.

Fars Dili ve Edebiyatı Alanında Yeni Projeler

Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Milli Kütüphane ve Arşiv Kurumu Başkanı Eşref Borucerdi, 2 Ocak 2019 Çarşamba günü basına açık bir toplantıda Milli Kütüphane’nin uluslararası alanda İran ile Farsça konuşan diğer ülkeler arasındaki kültürel ilişkilerin gelişmesine katkı sağlayacak projelere değindi. Fars Dili ve Edebiyatı Bölümünün dünyadaki tüm üniversitelerin %20’sinden fazlasında mevcut olduğunu belirten Borucerdi, bu potansiyelin İran kültürünü diğer ülkelere taşımak için bir fırsat olduğunu açıkladı. Borucerdi ayrıca Milli Kütüphane ve Arşiv Kurumu’nun hâlihazırda çalışmaları devam eden büyük projelerine örnek vererek bunlardan birinin kurum tarafından bütün dünyada Farsça yazılmış el yazma eserlerin kataloglanması çalışması olduğunu açıkladı.

Eşref Borucerdi ile toplantıda görüşen Ulusal Genç Araştırmacıların ve Parlayan Yeteneklerin Eğitimi Merkezi Başkanı Fatıme Muhacirani ise Borucerdi’nin Fars dilinin küresel potansiyeline vurgu yapan sözlerini işaret ederek bu potansiyeli iyi değerlendirmek adına Milli Kütüphane ve Arşiv Kurumu ile iş birliği içerisinde bu yıl Farsça konuşan komşu ülkelerle birlikte geniş kapsamlı bir Fars dili ve edebiyatı olimpiyat programı düzenlemeyi planladıklarından bahsetti. 20 yıla yakın bir süredir Fars Dili ve Edebiyatı olimpiyatları düzenlendiğini belirten Fatıme Muhacirani, dünyanın farklı yerlerinde dağınık halde düzenlenen bu programların tek ve uzun süreli bir program bünyesinde düzenlenmesini istediklerini ve bunun Farsça konuşan diğer ülkelerin de katkılarıyla gerçekleşmesini, böylece bu ülkelerle ilişkilerin gelişmesinde söz konusu projenin büyük rol oynayacağını açıkladı.

Tahran’da Uluslararası Mevlâna Sempozyumu

Tahran’da Türkiye, Afganistan, Tacikistan ve İranlı akademisyenlerden Mevlâna üzerine çalışma yapan araştırmacıların katılımıyla sekizinci Uluslararası Mevlâna Sempozyumu düzenlendi. Suruş-i Mevlâna Kurumu tarafından İran Milli Kütüphanesinde organize edilen sempozyuma İran’dan Mustafa Melikiyan, Emir Ekremi, Hamid Reza Tevekkoli, Mehdi Salarinesb, Türkiye’den Prof. Dr. Adnan Karaismailoğlu, Prof. Dr. Ali Temizel, Afganistan’dan, Esedullah Şor, Seru Resa Refizade, Şukufe Ekberzade ve Tacikistan’dan da Nur Ali Nuref konuşmacı olarak katıldı. Ayrıca tasavvuf müziği sanatçısı Abdullah Abdi, Mevlâna’nın Mesnevisinden parçalar seslendirdi.