Haftalık Basın Özeti 7-13 Haziran 2020

Haftalık Basın Özeti 7-13 Haziran 2020
18-24 Hordad 1399
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Görevden Alındı

9 Haziran Salı günü Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Kiyanuş Cihanpur bir kararnameyle görevden alındı. Cihanpur’un yerine Sima Sadat Lari getirildi. Sağlık Bakanı Said Nemeki, yeni sözcüye, bakanlığın uzmanlaştığı alanlara odaklanması gerektiğini hatırlatarak sözcünün basına verdiği demeçlerde kendisiyle koordineli çalışması gerektiğini de belirtti.

Cihanpur, 5 Nisan’da yaptığı konuşmada Çin’in koronavirüs vakalarına yönelik verilerinin gerçeği yansıtmadığını “acı bir şaka” ifadesiyle eleştirmişti.

Mahmud Musevi Mecd’e İdam Cezası

İran Yargı Sözcüsü Gulam Hüseyin İsmaili, 9 Haziran Salı günü yaptığı basın toplantısında Devrim Muhafızları Kudüs Gücü eski Komutanı General Kasım Süleymani suikastına yönelik kamuoyuna yeni açıklamalarda bulundu. İsmaili, Mahmud Musevi Mecd adlı şahsın Süleymani’nin bilgilerini paylaştığını, MOSSAD ve CIA’ye bilgi akışı sağladığı iddiasında bulundu. Amerika’nın ve Siyonist rejimin casusluk faaliyetlerinde bulunmaya çalıştıklarını fakat bu oluşumlara izin vermeyeceklerini belirtti. Yargı sözcüsü, Mecd adlı şahsın idam cezasına çarptırıldığını ve bu cezanın İran’a ihanetin sonuçlarının görülmesi bakımından uygulanacağını da ekledi.

Yabancılarla Evli İranlı Kadınların Çocuklarına Vatandaşlık Hakkı

İçişleri Bakanlığı Sözcüsü Samani, kabine toplantısında yabancı erkeklerle evli İranlı kadınlardan doğan çocuklara İran vatandaşlığı verilmesine ilişkin onaylanan yeni yönetmelik şartlarını açıkladı. İranlı olmayan erkeğin eğer 18 yaşından küçük çocuğu varsa bu çocuk vatandaşlık için başvurabilir. Öte yandan eğer çocuk 18 yaşını doldurmuş ise annesi mutlaka İranlı olmalıdır. İranlı kadınların çocuklarının vatandaşlık hakkı kazanabilmesi için yabancı uyruklu erkekler ile resmî evlilik içerisinde bulunması gerekiyor. Boşanma gibi evliliğin sona ermesi durumunda ise bu evlilikten doğan çocuklar için vatandaşlık başvurusu yapılabilir. Eksiksiz sunulan başvuru belgeleri, gerekli makamlardan güvenlik sorunu olmadığına dair onay aldıktan sonra kabul görecek ve vatandaşlık başvurusunda bulunanlar yasal haklara sahip olacaktır.

Konut Fiyatlarındaki Artış Hükûmeti Harekete Geçirdi

Cumhurbaşkanı Ruhani, Bakanlar Kurulu toplantısında artan konut fiyatları ve kira konusunu gündemine aldı. Ruhani, yüksek konut maliyetinin nedenlerinin araştırılması için Ekonomi ve Maliye Bakanı, Yol ve Şehircilik Bakanı ve Merkez Bankası Başkanı’ndan oluşan çalışma grubu oluşturulması yönünde talimat verdi. Ruhani, halk üzerinde oluşan ekonomik baskıyı gözeterek bu çalışma grubun acil oluşturulmasına vurgu yaptı. Hükûmetin bu sorunu çözme konusunda kararlı olduğunun altını çizerek Ulusal Konut Eylem Planı’nın uygulamasının hızlandırılacağını belirtti.

Cenneti’den Kalibaf’a Tavsiyeler

Anayasayı Koruyucular Konseyi Başkanı Ayetullah Cenneti’nin, 10 Haziran’da düzenlediği toplantıya Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf da katıldı. Cenneti, Kalibaf’a yeni yasama dönemine ilişkin önerilerde bulunarak bir önceki dönemlerden ders alması gerektiğini ve devrimci ruhun korunmasının Meclis’in başarısını ve verimliliğini oluşturacağını da belirtti. Kalibaf’tan görevde bulunduğu süre boyunca Humeyni’nin ve Devrim Rehberi Hamenei’nin öğretilerini gözetmesini ve 11. Dönem Meclisi’nin İran’ın ekonomik ve kültürel meseleleri gibi önemli konulara öncelik vermesini istedi. Kalibaf ise Cenneti’ye tespitleri ve tavsiyeleri konusunda teşekkürlerini ileterek milletvekillerinin devrimci ve deneyimli kişilerden oluştuğunu, Meclis’in mevzuatında değişim hedeflediklerini belirterek sorunların 5 yıllık bir süreçte çözülebileceğini ifade etti.

DYTK Toplantısında Yolsuzlukla Mücadele Gündemi

DYTK (Düzenin Yararını Teşhis Konseyi), yasama ve yargı başkanları ile Anayasayı Koruyucular Konseyi Başkanı Cenneti’nin katıldığı, ülke yönetiminde etkinliği ve koordineli çalışmayı hedefleyen bir toplantı düzenlendi. Koordinasyon; Ulusal Denetim Ofisi, Parlamento Komisyonu, İdari Adalet Divanı, İstihbarat Bakanlığı, Planlama ve Bütçe Teşkilatı ve DMO İstihbarat Teşkilatını içeren kurumlar arasında oluşturulacak bir mekanizmayla sağlanacak. Toplantıda yolsuzlukla mücadele konusu üzerinde de duruldu.

DTYK Başkanı Sadık Laricani’nin Devrim Rehberine iki kez istifasını sunduğu ancak kabul edilmediği yönündeki iddiaların ardından ilk kez bir toplantıya katıldığı görüldü.

Amerika’dan İran Deniz Ticaretine Darbe

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, 8 Haziran Pazartesi günü yaptığı açıklamalarda 2019 yılı aralık ayında ilan edildikten sonra insani ihtiyaçlar için 180 gün ertelenen nakliye yaptırımlarının başladığını duyurdu. İran’ın denizcilik ağını hedef alan yaptırımlar çerçevesinde başlıca İran İslam Cumhuriyeti Denizcilik Hatları ve Şangay merkezli firma E-sail Shipping Company hedef alındı. Bahsi geçen firmalara ait gemileri bulunduran limanları gerekli önlemleri almak ve bu gemileri durdurmak için harekete geçmeye çağıran Pompeo, İran’a karşı bütün dünyanın dikkatli davranması gerektiğini söyledi.

Rusya ABD’nin İran Politikasının Evrensel Ölçekte Kınanmasını İstiyor

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Amerika’nın İran üzerinde ekim ayı itibariyle sona erecek olan Birleşmiş Milletler silah ambargosunun devamı için yaptığı açıklamaları eleştirdi. ABD’nin İran’a karşı tamamen siyasi güdümlü bir politika başlattığını vurgulayan Lavrov, ABD’nin bu konuda yasal hakkı olmadığının altını çizdi. Rus Bakan tarafından 8 Haziran Pazartesi günü Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine ve Güvenlik Konseyine gönderilen mektupta ABD’nin çekildiği anlaşma ile ilgili iddialar saçma ve sorumsuz olarak nitelendirildi.

Cumhuriyetçilerden İran’a Yeni Yaptırım Planı

ABD Kongresindeki Cumhuriyetçiler 10 Haziran Çarşamba günü İran yaptırımları konusunda kapsamlı bir politika önerisi sundu. Hazırlanan taslak 111 sayfadan oluşuyor. İran hakkında 25 yeni politika önerisi içermesinin yanı sıra Yemen’de faaliyet gösteren Husiler’in terör listesine alınması da isteniyor. İran’a yönelik yaptırımların arttırılmasını amaçlayan taslak İran’ı devlet destekli terörizmin kaynağı olarak tanımlıyor. Diğer taraftan Lübnan’a yapılan yardımların da durdurulması önerilerek eski Lübnan Dışişleri Bakanı Gibran Bassil’e yaptırım uygulanması talep ediliyor.

BM: Aramco Saldırılarında Kullanılan Füzeler İran Meşeili

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, 11 Haziran Perşembe günü Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne gönderilen raporda geçen yıl Aramco saldırılarında kullanılan silahların İran menşeili olduğunu açıkladı. Guterres ayrıca silahların Birleşmiş Milletler kararlarına aykırı olarak verilmiş olabileceğini söyledi.

İran Amerika ile Tutuklu Takasının Devam Etmesini İstiyor

İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abbas Musevi yaptığı açıklamalarda İran ile Amerika arasında yeni tutuklu takaslarına açık olduklarını söyledi. Geçtiğimiz hafta İranlı Dr. Sirus Asgari ülkesine dönerken, uzun süredir tutuklu olan ABD askeri Michael White da serbest bırakılmıştı. Yaptığı açıklamalarda iki ülke arasındaki güvensizliğe de vurgu yapan Musevi, kendisine yöneltilen Başkan Donald Trump ve ABD seçimleriyle ilgili soruya ise İran’ın diğer devletlerin iç işleriyle ilgilenmediği söyleyerek cevap verdi.

Asgari Ücrete Zam

İran Yüksek Çalışma Konseyi, hükûmetin daha önce belirlediği asgari ücrete yeni düzenlemeler getirildi. Alınan karara göre mevcut yıldan (1399) itibaren geçerli olacak asgari ücret net 2 milyon 610 bin tümen, bir çocuğu sahip bir işçi için de 2 milyon 800 bin tümen olarak belirlendi. Böylece geçen yıla göre asgari ücretlerinde %26 oranında artmış oldu.

Bütçe Açığı Ne Kadar Olacak?

İran Ekonomi ve Maliye Bakanı Ferhad Dejpesend 1399 yılı için en kötümser senaryoda 140 trilyon tümen (resmî kura göre 33,3 milyar dolar) bütçe açığı olacağını açıkladı. Meclis Araştırmalar Merkezi söz konusu dönem için 180 trilyon tümen (43 milyar dolar) bütçe açığı öngörmüştü.

Enerji Sübvansiyonlarının Maliyeti

Uluslararası Enerji Ajansının (IEA) yayımladığı rapora göre Tahran hükûmeti 2019’da yaklaşık 86 milyar dolar enerji sübvansiyonu sağlamıştır.

Dünyada enerji için sağlanan sübvansiyonların %19’u İran’a aittir. Ayrıca İran’ın elektrik sübvansiyonlarında 2019 yılında ciddi artış görüldü. 2018’de 19 milyar dolar olan elektrik sübvansiyonu 2019’da 52 milyar dolara yükselmiştir. Söz konusu aynı dönemde petrol ve gaz sübvansiyonları da sırayla 18 ve 16 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

1398 Yılının Büyüme Rakamları

İran İstatistik Merkezinin yayımladığı verilere göre İran’ın 1398 yılında gayri safi yurtiçi hâsıla büyüme oranı %-7.6 olarak açıklandı. Öte yandan 1398 yılında petrol hariç büyüme oranı %0.6, petrol dâhil büyüme oranı ise %-7 olarak belirtildi. Söz konusu dönemde sanayi ve maden alanlarında %-15, hizmet alında %0.3, tarım alanında ise %3 oranında büyüme yaşandı.

Şehidi Mehellati İstifa Etti

İran Cumhurbaşkanlığına bağlı Şehit ve Fedailer Vakfı Başkanı ve Cumhurbaşkanı yardımcılarından biri olan Muhammed Ali Şehidi Mehellati 6 Haziran Cumartesi günü istifa etti. Şehidi Mehellati üçüncü dönem İslami Şura Meclisinde İran’ın Merkezi Eyaletine bağlı Mehellat temsilcisi olarak görev yapmış ve aynı dönemde Velayet-i Fakih’in Hava Kuvvetleri temsilciliğini yürütmüştür.

Arafi’den Medreselerle İlgili Açıklamalar

İran İlim Havzaları Başkanı Ayetullah Ali Rıza Arafi 9 Haziran Salı günü eyaletlerin medrese müdürleriyle yaptığı video konferans esnasında medreselerin mevcut durumuyla ilgili açıklamalarda bulundu. Arafi talebeler için dil öğrenmenin ve uluslararası konjonktürü anlamanın en önemli iki husus olduğunu belirtti. İlk altı sene boyunca verilen edebiyat dersleri kapsamında bazı talebelerin bu aşamayı geçtiği halde Kur’an-ı Kerim kıraatını düzgün yapamamalarının kabul edilebilir olmadığını ifade etti. Arafi benzer şekilde ilim havzalarına yönelik dışarıdan bazı komploların düzenlendiğini hatırlatarak bu doğrultuda uyanık olmaları ve daha çok çalışmaları gerektiğini ve ilim havzalarının medya alanında daha aktif olmaları gerektiğini vurguladı. Son olarak nüfusun azalmasının ilerleyen zamanlarda ülke açısından tehlikeli olduğunu dile getiren Arafi, Devrim Rehberinin buyrukları doğrultusunda havzaların bu meseleyi topluma hatırlatması gerektiğini ifade etti.