Hüseyin Emir Abdullahiyan’ın Moskova Ziyareti

Hüseyin Emir Abdullahiyan’ın Moskova Ziyareti
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, 30 Ağustos Salı günü beraberindeki kalabalık bir heyetle Moskova’ya gitti. Dışişleri bakanlığı görevini üstlenmesinden bu yana üçüncüsünü gerçekleştirdiği Moskova ziyaretinde Abdullahiyan’a; İran’ın Afganistan Özel Temsilcisi Kazımi Kumi, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani, Dışişleri Bakanlığı Avrasya Genel Müdürü Ali Rıza Hakikiyan, Dışişleri Bakanlığı Güney Asya Genel Müdürü Seyid Resul Musevi ve Dışişleri Bakanı Siyasi İşlerden Sorumlu Başdanışmanı Ali Asker Haci eşlik etti. Abdullahiyan, Moskova’ya hareket etmeden önce ziyaretin amacıyla ilgili basın mensuplarına yaptığı açıklamada “Bazı Avrupalı partnerler, İran’ın Ukrayna krizinin çözümünde aktif rol oynamasını istiyor. Bu nedenle bu gezinin ana hedeflerinden biri, tarafları müzakere masasına getirerek Ukrayna krizini çözmektir.” şeklinde konuştu. Ziyaretle ilgili 29 Ağustos’ta Rusya Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada “Emir Abdullahiyan’ın Moskova ziyareti sırasında Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile yapacağı görüşmede nükleer müzakerelerdeki son gelişmelerin yanı sıra İran ve Rusya arasında enerji ve ulaştırma alanındaki iş birliği ile Ukrayna, Suriye ve Afganistan’daki gelişmelerin ele alınacağı” ifade edildi

Abdullahiyan’ın Moskova ziyaretiyle ilgili bir değerlendirme de İran Cumhurbaşkanı Siyasi İşlerden Sorumlu Yardımcısı Muhammed Cemşidi’den geldi. Cemşidi, sosyal medya hesabından “Batı Avrupa liderlerinden biri, Ayetullah İbrahim Reisi’den Avrupa’daki savaşta ara buluculuk yapmasını rica etti. Bir dizi istişareden sonra, Dışişleri Bakanı Abdullahiyan önemli bir mesajla birlikte Moskova’ya gitti.” paylaşımında bulundu. 

İran basını; Reisi’den Ukrayna Savaşı’nda ara bulucu olmasını isteyen Avrupalı liderin, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron olduğunu iddia etti. ISNA’ya göre Macron, İran Cumhurbaşkanı Reisi’den Ukrayna’daki savaşı sona erdirmek için Rusya ile Batı arasında ara buluculuk yapmasını istedi. Konuyla ilgili Avrupa cephesinden henüz bir açıklama gelmedi. Ancak Fransa Cumhurbaşkanı Macron, geçen hafta İranlı mevkidaşı Reisi ile bir telefon görüşmesi yapmıştı. İran basını, bu görüşmede “Reisi’nin Fransız mevkidaşına İran’ın Ukrayna’daki savaşı sona erdirmek için elinden gelen her şeyi yapmaya hazır olduğunu söylediğini” yazdı. İran basınına göre Rusya ile İran arasındaki iyi ilişkiler göz önüne alındığında Moskova’nın, Tahran’ın ara buluculuk teklifini kabul etmesi bekleniyor. Ukrayna Savaşı başladığından beri İranlı yetkililer birçok defa Moskova ile Kiev arasında ara buluculuk yapma teklifinde bulundu. Ancak İran’ın Ukrayna Savaşı’nda açıkça Rusya’dan yana bir tutum sergilemesi nedeniyle Tahran’ın ara buluculuk teklifleri ne Kiev ne de Batılı ülkeler tarafından ciddiye alındı. Rusya’nın Ukrayna’da kullanmak üzere İran’dan yüzlerce insansız hava aracı temin ettiğinin gündeme geldiği bir dönemde ortaya atılan ara buluculuk iddiaları, beraberinde ciddi soru işaretlerini getirmektedir. 

İran, Ukrayna Savaşı nedeniyle Rusya’nın Batı tarafından izole edilmesini ilişkileri geliştirmek için önemli bir fırsat olarak görmektedir. İran Devrim Rehberi Ali Hamenei, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 19 Temmuz’da Tahran’da bulunduğu sırada, Rusya ile çeşitli alanlarda uzun süreli iş birlikleri geliştirmek istediklerini söyledi. İran’ın, uzun zamandır Rusya ile 20 yıllık ekonomik ve güvenlik anlaşmaları üzerinde çalıştığı biliniyor. 19 Temmuz 2022’de İran Ulusal Petrol Şirketi (NIOC) ve Rusya’nın en büyük enerji şirketi olan Gazprom arasında petrol ve doğal gaz projelerine yapılacak 40 milyar dolarlık yatırımları içeren mutabakat zaptı imzalandı. İran özellikle nükleer müzakerelerin sürdüğü bu dönemde, Rusya ile ilişkilerini derinleştirerek Batı’ya karşı bir nevi el yükseltme çabasındayken Rusya, İran aracılığıyla yaptırımları atlama niyetinde. Rusya-Ukrayna Savaşı’nın uzaması durumunda, Moskova-Tahran yakınlaşmasının daha da artması beklenebilir.