Haftalık Basın Özeti 15-21 Mart 2020

Haftalık Basın Özeti 15-21 Mart 2020
25 Esfend 1398-2 Ferverdin 1399
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

204 Seçim Bölgesinin Seçim Sonuçları Onaylandı

Anayasayı Koruyucular Konseyi Sözcüsü Abbas Ali Kedhudayı 18 Mart tarihinde yaptığı basın açıklamasında, 21 Şubat’ta 208 bölgede yapılan meclis seçimlerinin 204 bölgesinde sonuçların Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından onaylandığını açıkladı. Kedhudayı, 4 seçim bölgesi için müfettiş görevlendirdiklerini belirterek en yakın zamanda kalan bölgelerin neticesinin belirleneceğini ifade etti.

Ruhani: Ukrayna Uçağının Düşürülmesi İnsani Bir Hataydı

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, kabinesinin yılsonu toplantısında hicri 1398 yılını değerlendirdi. Ruhani, Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) tarafından düşürülen Ukrayna yolcu uçağına değinerek uçağın düşürülmesinin insani bir hata olduğunu belirtti. Olayın hemen ardından DMO’nun hatasını kabul edip kurbanların ailesinden özür dilemesinin tarihi bir olay olduğunu ifade etti.

Mevlevi Abdülhamit: Koronavirüs İran’a El-Mustafa Üniversitesi’ndeki Çinli Öğrencilerle geldi

İran’ın önemli Sünni din adamlarından Mevlevi Abdülhamit, 13 Mart 2020 tarihinde yayımladığı bir video kaydı ile el-Mustafa Üniversitesini hedef aldı. Mevlevi Abdülhamit, İran’a koronavirüsün el-Mustafa Üniversitesindeki Çinli öğrencilerle geldiğini iddia ederek el-Mustafa Üniversitesi’nin din hakkında bilgisi olmayan Sünni gençlerin beyinlerini yıkadığına yönelik eleştiri getirdi. Abdülhamit, üniversitenin sürdürdüğü bu politikanın Tahran’ın İslam ümmetinin birliği ve mezhepler arası yakınlaşma politikasına aykırı olduğunu belirtti. El-Mustafa Üniversitesi bir açıklama yayımlayarak Mevlevi Abdülhamit’in açıklamalarının doğru olmadığını, şu ana kadar mezun olan Sünni akademisyenlere ve din adamlarına bir ihanet niteliğinde olduğunu ifade etti. Ayrıca koronavirüsün Çinli talebelerden yayıldığına dair herhangi bir belirti olmadığını ve resmî makamlardan böyle bir iddia gelmediğini belirtti.

Cihanpur: Her 10 Dakikada Bir Kişi Koronavirüsten Dolayı Hayatını Kaybediyor

İran Sağlık Bakanlığı Bilgilendirme Merkezi Başkanı Kiyanuş Cihanpur, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Saatte yaklaşık 50 kişi İran’da koronavirüse yakalanmakta ve her 10 dakikada koronavirüsten dolayı bir kişi hayatını kaybetmektedir.” dedi. Cihanpur, halktan bu bilgiler doğrultusunda Nevruz tatillinde yapacakları seyahatleri gözden geçirmelerini istedi.

Tüm uyarılara rağmen İran halkı, yılın (1398) son gününde nevruz alışverişine çıkmakta ve nevruz tatilleri için farklı şehirlere gitmeye devam etmektedir.

Resmî açıklamalara göre, 20 Mart tarihine kadar İran’da koronavirüsten hayatını kaybedenlerin sayısının 1433’e yükselirken bu hastalığa yakalananların sayısı 19 bin 644’a ulaşmış durumdadır. Diğer taraftan bu hastalığa yakalanıp iyileşenlerin sayısı 6745’tir.

Devrimi Rehberi 1399 Yılını “Üretimde Atılım Yılı” Olarak Adlandırdı

Devrim Rehberi Ayetullah Hamenei, Nevruz Bayramı münasebetiyle yayımladığı mesajda İran halkına hitap ederek değerlendirmelerde bulundu. 1398 yılında birçok olayın yaşandığına işaret eden Hamenei, “Geçen yıl sel felaketiyle başladı ve koronavirüs ile sona erdi. Yıl boyunca depremler ve yaptırımlar gibi farklı olaylara tanıklık ettik. Bir diğer önemli olay da ABD’nin terör eylemi sonucu şehit düşen İran’ın ve İslam’ın büyük mücahidi Korgeneral Kasım Süleymani’nin şehadetiydi.” dedi. Geçen sene içinde birçok zorluklar yaşandığını ifade eden Ayetullah Hamenei, ambargoların bugüne kadar zararlarının yanında yararlarının da olduğunu vurgulayarak ambargoların ülke ihtiyaçlarını millî imkânlarla temin etmeye ittiğini belirtti. Mesajının sonunda ekonominin ve üretimin gelişiminden bahsederken yeni yılı (Hicri 1399 yılını) “Üretimde Atılım Yılı” olarak adlandırdı.

Nükleer Enerji Alanında Çalışan İranlı Bilim İnsanlarına ABD Yaptırımı

İran, Çin ve ABD içindeki bazı Demokrat Parti çevreleri yaptırımların askıya alınması için çağrı yapsa da Donald Trump Yönetimi İran aleyhine yeni yaptırımları yürürlüğe koydu. Bununla ilgili olarak ABD 18 Mart Çarşamba günü yaptırım listesine aldığı nükleer enerji alanında çalışan 5 İranlı bilim insanın isimlerini açıkladı. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun açıklamasına göre yaptırım listesine alınan İran uyruklu bilim insanlarının isimleri şöyle: Mohammad Mehdi Hadavi, Kamran Daneshjoo, Aref Bali Lashk, Mehdi Tehranchi ve Ali Mehdipour Omrani.

ABD BAE’de Yerleşik 5 Şirketi İran Yaptırımları Kapsamına Aldı

ABD İran petrolünü taşıdıkları iddiasıyla Birleşik Arap Emirlikleri’nde yerleşik olan 5 şirketi İran için uyguladığı yaptırımlar kapsamına aldı. ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin bu kararla ilgili olarak “İran rejimi petrol ve petrokimya maddeleri satma yoluyla İran halkının sağlığı ve refahı için çalışmak yerine komutası altındaki Devrim Muhafızları Kudüs Gücü gibi teröristler için harcama yapıyor.” ifadesini kullandı. Bu yaptırımlar beş şirketin ABD’de bulunan tüm varlıklarını bloke ederken bu şirketler ile yapılacak bütün işlemleri yasaklıyor. Washington ayrıca 17 Mart Salı günü İran’ın petrokimya endüstrisi ile bağı olduğu iddia edilen ve İran menşeli olmayan birkaç şirketi daha yaptırımlar kapsamına almıştı.

İran ABD Uyruklu Tutuklu Michael White için Tıbbi İzin Çıkardı

İran 2018 yılından beri ülkede tutuklu bulunan eski ABD Deniz Kuvvetleri mensubu Micheal White için ülkede yaşanan koronavirus salgını dolayısıyla tıbbı izin çıkardı. Bu karar ABD’nin tutukluların serbest bırakılmasını ilişkin çağrısına yanıt olarak alınan bir iyi niyet göstergesi olarak nitelendi. 17 Mart Salı günü yaptığı açıklama da ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, White’ın İran’ı terk etmemesi koşuluyla Tahran’da bulunan İsviçre Büyükelçiliği’ne teslim edildiğini ifade etti. Pompeo ayrıca ülkesinin Micheal White ve haksız yere tutuklanan ABD’lilerin tamamen salıverilmesi için çalışmaya devam edeceğini sözlerine ekledi. ABD yetkilileri İran’da bulunan ABD’li tutuklularının salıverilmesini en tepedeki önceliklerinden birisi hâline getirmiş ve bazıları bu durumun İran’ın korovirüs ile mücadelesi için daha fazla yardım ve dolayısıyla yaptırımları hafifletmek için bir yol açabileceğini öne sürmüşlerdi.

İran ve Fransa Tutuklu Değişimi için Anlaştı

İran ve Fransa, İran’da ulusal güvenliğe aykırı eyleme giriştiği iddiasıyla 5 yıldır tutuklu bulunan Fransız akademisyen Roland Gabriel Marchal ve Fransa’da ABD yaptırımlarını ihlal ettiği iddiasıyla tutuklu bulunan İranlı mühendis Jalal Ruhollahnejad’ın tutuklu değişimi kapsamında karşılıklı iade edilmesi üzerinde anlaşıldı. İran Radyo ve Televizyon Kurumu bu anlaşmanın gerçekleştiğini teyit ederken Fransa Dışişleri Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı Ofisi anlaşma ile ilgili yorum isteklerini geri çevirdi. Tutuklamalar, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un ABD-İran gerilimini düşürme noktasında yaptığı arayışlar ortasında gelmiş ve İran-Fransa ilişkilerini karmaşık bir hâle getirmişti.

ABD İran’a Yeni Yaptırımlar Getirdi

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo 17 Mart Salı günü yaptığı açıklamada, Tahran’a koronavirüs ile mücadele için yardım sunması ve İran’da tutuklu bulunan ABD’lilerin salıverilmesine dair yaptığı çağrısıyla birlikte; Güney Afrika, Hong Kong ve Çin’de bulunan 9 tüzel varlık ve 3 İranlıyı İran petrokimya ürünleri ticareti ile alakalı işlemler yürüttükleri gerekçesiyle kara listeye aldıklarını duyurdu. Pompeo, tüzel kişiliklerin isimlerini belirtmese de bu yaptırımların İran Silahlı Kuvvetleri Sosyal Güvenlik Yatırımları Şirketi ve bu bu şirketin başkanının karalisteye alınmasını içerdiğini ifade etti. Pompeo ayrıca “İran’ı koronavirüs krizinin yarattığı risk dikkate alındığında, suçsuz yere tutuklanan ABD’lileri insani bir jest göstererek salıvermesi için uyarıyoruz.” açıklamasında bulundu.

Ruhani, Süleymani Saldırısına Yine Yanıt Vereceklerini Teyit Etti

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 18 Mart Çarşamba günü kabine görüşmesi sonrasında çıktığı bir televizyon kanalında yaptığı açıklamada “Amerikalılar bizim büyük liderimizi suikastle öldürdü. Bu terörist eyleme karşılık verdik ve onlara yine karşılık vereceğiz.” ifadelerini kullandı.

İran 8 Ocak 2020 tarihinde Irak’ta bulunan 2 ABD üssüne baslistik füzelerle saldırılar düzenlemişti. Ayrıca yakın zamanda Irak’ta İran yanlısı milis gruplar Bağdat yakınlarında bulunan Taji üssüne saldırı düzenlemiş ve saldırı sonrasında 2 ABD’li ve 1 İngiliz asker ölmüştü.

İran’da Yıllık Enflasyon Oranı Tahmini

İran Meclis Araştırma Merkezi, 1398 yılının (Mart 2019-Mart 2020) yıllık enflasyon oranını %35 olacağını belirtti. Merkez Mart 2020-21 döneminin yıllık enflasyon oranını %20- 25 olarak öngörmektedir.

İran’da Hükûmet Tarafından Halka Destek Paketi

İran hükûmeti koronavirüsten etkilenen özellikle dar gelirli ailelere dört aşamalı yardım paketi programı düzenledi. Yaklaşık 3 milyon aileye, kişi sayısına göre 200-600 bin tümen yardım edileceğini duyurdu. 17 Mart’ta ilk yardım paketi ailelerin hesaplarına yatırıldı. Yeni çıkan yardım paketinin “Nakit sübvansiyon” ve Geçim Sübvansiyon” paketlerden farklı olduğu belirtildi.

İran’ın Ticaret Hacmi

İran Gümrük İradesi Esfend ayının (20 Şubat-15 Mart 2020) dış ticaret rakamlarını açıkladı. Gümrük İdaresi Sözcüsü Seyyid Ruhullah Latifi, koronavirüs salgının ülkenin dış ticaretini etkilemediğini ve toplam dış ticaretin 5,3 milyar dolar olarak gerçekleştiğini açıkladı. Latifi, İran’ın Esfend ayında yaptığı ihracatın 2,2 milyar dolar ve ithalatın da 3 milyar dolardan fazla olduğunu belirtti. Bununla birlikte İran’ın Gümrük İdaresi İran takviminin (1398) ilk 11 ayında (Mart 2019-Şubat 2020 dönem) petrol dışı toplam ticaret hacmini 78,5 milyar dolar olarak açıkladı. Söz konusu dönemde İran’ın toplam ihracatının 38,5 milyar dolara ulaşırken ithalatı ise 40 milyar dolar olarak gerçekleşti.

İran’ın Ulusal Kalkınma Fonunun Kaynaklarını Yasa Dışı Kullanmak

İran Meclisinde Ulusal Kalkınma Fonu Gözetim Üyesi Seyyid Muhammed Hosseini, Vergi Komisyonunun son günlerde Ulusal Kalkınma Fonu kaynaklarından 1.800 milyar tümeni (yaklaşık 429 milyon dolar) vergi adı altında yasa dışı olarak kullandığını ifade etti. Hosseini, hükûmetin Ulusal Kalkınma Fonun kaynaklarını mevcut bütçe açığını kapatmak için aldığını iddia etti.

Uzmanlar Meclisi Üyesi Koronavirüsten Dolayı Hayatını Kaybetti

Devrim Rehberini seçmek ve denetlemekle yükümlü olan Uzmanlar Meclisinin üyesi Ayetullah Seyyid Haşim Bathaî Golpayegani 16 Mart Pazartesi günü koronavirüsten dolayı tedavi gördüğü Kum Şehit Behişti Hastanesinde hayatını kaybetti.

Bathaî Uzmanlar Meclisinde Tahran Temsilcisi olarak görev yapmaktaydı. Dinî ilimlerde Ayetullah olmasının yanı sıra Tahran Üniversitesinden doktora derecesine sahip Bathaî aynı zamanda üniversitelerde ve Kum ilim havzasında ders vermekteydi. Bathaî bir dönem Golpayegan şehrinde Veli-yi Fakih Temsilcisi olarak da görev yapmıştır.

Kiyasi: Toplumun Sağlığı için Evde Kalmak Şer’i Bir Sorumluluktur

Yezd Kadınlar İlim Havzası Hocası Mansure Kiyasi 20 Mart Cuma günü yaptığı açıklamada Nevruz Bayramı münasebetiyle geleneksel bayramlaşmalara değinerek böylesi hassas bir dönemde evden çıkmamanın şer’i bir sorumluluk olduğunu söyledi. Kıyasi aynı şekilde yaşlıların ziyaretine gidilmemesine yönelik İran Radyo ve Televizyon Kurumu aracılığıyla sıklıkla yayımlanan mesaja değinerek bu mesaja uyma çağrısında bulundu. Kiyasi, Nevruz Bayramı’nın İran kültüründeki yerinin büyük olduğunu fakat ülke çapında yüzlerce ailenin yakınlarını koronavirüsten dolayı kaybettiği gerekçesiyle yas tuttuğunu ifade ederek Nevruz şenliklerinin yapılmaması gerektiğini ifade etti.

Hasan Narallah’tan İran’daki Lübnanlılara Çağrı

Lübnan Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah’ın Kum Temsilcisi Şeyh Muin Dakik’in 21 Mart Cumartesi günü yaptığı açıklamaya göre Nasrallah İran’da bulunan Lübnanlılara koronavirüs konusunda İran’a yardım etme çağrısında bulundu. Hasan Nasrallah İran’ı “direniş ekseni” ve İslam dünyasının kalbi olarak nitelendirip bu nedenle korunması gerektiğini ifade etti. Nasrallah aynı şekilde Hizbullah’ın Lübnan’da koronavirüs konusunda gerekli mücadeleye verdiğini, İran’da da taraftarlarının aynı duyarlılıkla bütün imkânlarıyla yetkililerin yanında bu virüsle mücadele etmesi gerektiğini söyledi.