İran’da Paradan Dört Sıfır Atılıyor

İran’da Paradan Dört Sıfır Atılıyor
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

İran Meclisi 4 Mayıs’ta gerçekleşen açık oturumda, ulusal para birimi riyalden dört sıfır atılması ve para biriminin tümen olarak değiştirilmesi tasarısını onayladı. Böylece uzun zamandan sonra riyalden dört sıfır atma işlemi resmî olarak kayda geçti.

Tasarının Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından onaylandıktan sonra Merkez Bankasının üç ay içinde bu yasaya ilişkin yürütme düzenlemeleri hazırlayıp onay ve uygulama için Bakanlar Kuruluna sunmasına karar verildi. İran Merkez Bankası Başkanı Abdunnasır Himmeti, sürece bağlı olarak 2 ila 5 yıl içinde para biriminin tamamen tümene geçeceğini belirti.

İran’da riyalden dört sıfır çıkarma fikri 2008’den beri gündemde ancak İran Merkez Bankası bu öneriyi resmî olarak Ocak 2019’da hükûmete sundu. Tasarının onaylanmasıyla para biriminin riyalden tümene geçmesi ve mevcut 10 bin riyalin 1 tümen; 1 tümenin de yeni çıkarılacak 100 riyallik (kıran) banknotlara denk gelmesi öngörüldü. Yetkililere göre Ulusal para biriminde yapılacak bu değişiklik finansal transfer işlemlerini kolaylaştıracaktır. Ancak tasarının Hasan Ruhani hükûmetinde hayata geçirilip geçirilmeyeceği konusu şimdilik belirsizliğini korurken tasarı daha şimdiden mevcut ekonomik duruma ilişkin enflasyonun yükselmesine neden olacağıyla ilgili eleştirilere yol açtı. Ayrıca bazı ekonomi uzmanları para biriminden dört sıfır atılmasının sadece psikolojik bir etkisi olacağını ancak ekonomi göstergeleri üzerinde bir etkisi olmayacağını özellikle de likiditenin artış hızını düşürmeyeceğini iddia etti.

İran Ticaret ve Sanayi Odası Başkan Yardımcısı Hossein Salahvarzi “Ulusal para biriminden dört sıfırın kaldırılması fiyatları artıracak ve bu işlemin enflasyonist etkisi olacaktır.” açıklamasında bulundu. Salahvarzi, mevcut ekonomik duruma göre ulusal para biriminde bu tarz bir değişikliğin yapılmasını bir kanser hastasının estetik ameliyatı olmasına benzetti. Bununla birlikte Salahvarzi parada yapılacak bu değişikliğin ülke ekonomisine faydası olmayacağını sadece bir muhasebe işlemi olacağını öngörürken, eski banknotların toplanması ve yeni banknot ile değiştirilmesi için fazladan mali kaynağa ihtiyaç olduğunu ve bunun da hükûmet harcamalarını artıracağını belirtti. Bununla birlikte bazı isimler para biriminin değiştirilmesinin; artan enflasyon oranı, yaptırımlar ve koronavirüsün de etkisiyle şu anki ekonomik durum için uygun olmadığını ileri sürdü.

Bahsedilen yasa tasarısının onaylanmasına dair bu itirazlar sürerken bazı isimler de tasarıyı destekleme yönünde açıklamalar yaptı. Bazı ekonomi uzmanları, para biriminde yapılacak bu değişikliğin ulusal para birimini güçlendireceğine, banknot basma maliyetini düşüreceğine ve işlemleri kolaylaştıracağına inanmakta. Ayrıca ulusal para biriminden dört sıfır atılmasının sermaye piyasası üzerinde de olumlu etkisinin olacağı öngörülüyor. Konu ile ilgili Tahran Borsası Genel Müdürü Ali Sahraei “Hissedarın gözünde hisse senedinin fiyatı ne kadar düşük olursa işlemleri daha az riskli olarak değerlendirir ve böylece daha fazla yatırım yapar.” şeklinde bir açıklamada bulundu.

Sonuç olarak İran hükûmetinin uzun zaman önce öngörülen para biriminden dört sıfır atma tasarısını onaylaması ülkede bu değişikliğin ekonomiye olası etkileri konusunda tartışmalara yol açtı ve bu konu hakkında yetkililer ve ekonomi uzmanları tarafından çelişik açıklamalar yapıldı. Hâl böyleyken denilebilir ki bu işlemin ambargolar ve küresel salgın altında ciddi darboğazda olan ekonomiye etkisinin ne olacağı henüz belirsiz.