Lordigan’da Yaşanan Sağlık Krizi ve Güvenlik Sorunu

Lordigan’da Yaşanan Sağlık Krizi ve Güvenlik Sorunu
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

İran’ın Çehar Mahal ve Bahtiyari eyaletinin Lordigan ilçesinin Çenar Mahmudi köyünde sağlık görevlileri tarafından yaklaşık iki ay önce bir diyabet kontrolü yapılmış, köy ahalisi bu kontrol sırasında aynı enjektörün birkaç kişi üzerinde kullanıldığı iddiasını ortaya atmıştı. Sonrasında ahali kendilerine hastalık bulaşmış olabileceği şüphesiyle İsfahan ve Şiraz’daki kliniklere başvurmuş ancak tüm sonuçlar temiz çıkmıştı. Fakat köyde daha sonra Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan tıbbi tetkiklerde kadın, erkek ve çocuklardan oluşan 22 kişiye AIDS teşhisi kondu. Bu sonuçlar köy halkının zihnindeki ihmal olduğuna dair şüpheleri yeniden canlandırdı ve şüphenin tüm Lordigan ilçesine yayılmasına neden oldu. Bu durumun Lordigan halkında yarattığı korku, 2 Ekim 2019 Çarşamba günü Lordigan ilçesinde protesto gösterilerinin fitilini ateşledi. Lordigan halkı İlçe Sağlık Müdürlüğüne taşla saldırarak camlarını kırdı ve kaymakamlık binası önünde toplanarak “ihmalden sorumlu sağlık çalışanının cezalandırılması” talebinde bulundu. Halkın çağrısına kulak veren Eyalet Savcılığı, olay hakkındaki dosyanın hazırlandığını ve ihmalin sanığı konumundaki paramedik çalışanının gözaltında olduğunu açıkladı. Halk bu açıklamayla teskin olurken HIV virüsüyle bulaşan AIDS hastalığının sağlık ihmalleri yüzünden bölgede yayılıp yayılmadığına dair uzmanların ve resmî makamların açıklama yapması için bir süre bekledi. Ancak bu sırada Sağlık Bakanı Said Nemeki tarafından dile getirilen tahrik edici sözler halkın sabrının taşmasına neden oldu.

Nemeki, 5 Ekim 2019 Cumartesi günü adalet bakanına mektup yazarak Lordigan Savcılığının hazırladığı dosyayı eleştirdi. Nemeki köydeki HIV salgınının, halkın iddia ettiği gibi virüslü enjektör nedeniyle olmadığını bölgede şırıngayla uyuşturucu kullanımının ve gayrimeşru ilişkilerin yaygın olmasının HIV virüsünün yayılmasında esas etken olduğunu belirtti. Bakanlığın yaptığı tetkikler üzerinden bu açıklamayı yapan Nemeki, bölge halkı üzerinde kötü bir imaj oluşmaması için bu sonuçların kamuoyuyla paylaşılmadığını dile getirerek Lordigan savcısının bir an önce dosyayı neticelendirmesi ve bakanlığa mensup sağlık çalışanlarının kırılan haysiyetlerinin düzeltilmesi talebini dile getirdi. Nemeki’nin bölge halkını töhmet altında bırakan sözleri üzerine Lordigan Milletvekili Muhammed Halidi Serdeşti, Meclis Genel Kurulunda bakanı sert bir dille eleştirerek, sözlerini “sorumsuzca ve halkı galeyana getirecek açıklamalar” olarak nitelendirdi. Lordigan halkı ise bakanın sözlerine tepki olarak “İftira, iftira!” sloganlarıyla sokağa döküldü. 5 Ekim günü yapılan protestolarda İlçe Tıbbi Tedavi Merkezi ateşe verildi. Lordigan Kaymakamlık binası ve Cuma İmamının Ofisi de saldırılardan payını aldı. Ayrıca İsfahan ve İlam şehirlerinde de Lordiganlılara destek için protestolar başladı ve İsfahan’daki gösterilerde “Bahtiyariler ölüyor, zillet kabul etmiyor!” nidaları eşliğinde Nemeki’yi istifaya çağıran sloganlar atıldı.

Çok geçmeden İran dışında bulunan rejim karşıtı siyasi çevreler de sosyal medyada olaylara destek veren paylaşımlarda bulundu. Bunlardan en dikkat çekeni son İran şahının oğlu Rıza Pehlevi’nin mesajları oldu. Rıza Pehlevi “böylesine küçük bir sorunu çözmekten aciz hükûmete ve İslam Cumhuriyeti’ne karşı tepkilerin daha güçlü biçimde dile getirilmesi gerektiğini” belirtti ve “yalnızca Lor-Bahtiyari halkının değil bütün İranlıların Lordigan halkına destek vermesi” çağrısında bulundu. Bu çağrının hemen ardından Çehar Mahal ve Bahtiyari Valisi İkbal Abbasi, olayları devrim karşıtı gösteriler olarak nitelendirdi ve ihmalin kurbanı olarak zikredilen Çenar Mahmudi sakinlerinin gösterilere katılmadığını, göstericilerden bazılarının dışarından getirtilen silahlı rejim karşıtı gruplar olduğunu iddia etti. Devrim Muhafızları Ordusu Çehar Mahal ve Bahtiyari Kamer Beni Haşim Komutanı Ali Muhammed Ekberi ise gösterilerin ABD ve İsrail destekli olduğunu ve ülke içindeki saltanat yanlıları tarafından kışkırtılarak büyütüldüğünü açıkladı. Tüm bu açıklamalar meselenin, sağlık boyutunu aşarak güvenlik sorunu hâline dönüşmesine neden oldu. Sosyal medyada polis ve göstericiler arasında çıkan çatışma anlarına dair birçok görsel ve ateşli silah sesleri de duyulan video paylaşıldı. Ancak henüz yaralı veya can kaybına dair resmî bir bilgi paylaşılmadı.

Sağlık alanında HIV virüsünün ve AIDS hastalığının tedavisi özen gerektiren bir uzmanlık alanıdır. Hastanelerde AIDS hastalarının tedavisinde görev alan personel ve kullanılan tıbbi malzeme diğer bölümlerden mutlaka tecrit edilmelidir. Lordigan gibi küçük yerleşim yerlerindeki kliniklerde ve tedavi merkezlerinde bahsedilen hijyen koşullarına ne kadar riayet edildiği şüphelidir. Zira aynı enjektörün birkaç hasta üzerinde kullanılması gibi basit bir ihmal, hastanelerdeki hijyen koşulları ve enfeksiyon riski konusunda haklı olarak ciddi şüpheler uyandırmaktadır.

Lordigan’da yaşanan bu gelişmeler ayrıca İran’da sağlık hizmetini ilgilendiren küçük bir meselenin kısa bir süre içinde nasıl bir güvenlik soruna dönüştüğünü ve toplumun siyasi kırılganlığını gözler önüne sermektedir. Olaylar şu an için durulmuş olsa da ileride hükûmetin AIDS’in bölgede yayılma sebepleri hakkında yeni ve kapsamlı bir inceleme yapmaması ve suskunluğunu koruması bölgede yeni bir kıvılcımın patlamasına sebep olacaktır. Bu nedenle krizin önümüzdeki günlerde iyi yönetilmesi ve ortada bir ihmal varsa sorumluların savcılık tarafından ivedilikle cezalandırılması gerekmektedir.