2014 yılından beri artan Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı üreticiler arasındaki iş birliği, 2016 yılında Çin’de yapılan G-20 Liderler Zirvesi’nde Suudi Arabistan ve Rusya’nın anlaşmasıyla OPEC+ olarak bilinen bir ittifakın yükselişine neden oldu. Ancak ittifak son zamanlarda koronavirüs salgınının da etkisiyle petrol üretimi konusunda birtakım anlaşmazlıklar yaşıyor. Ülkeler, mart ayı başında Viyana’da düzenlenen olağanüstü toplantıda üretim kesintisi kararı alamamış, salgının yarattığı düşük talep ve arz fazlasından dolayı petrol fiyatları 2002 yılından bu yana en düşük seviyelerine gerilemiş ve fiyat savaşları başlamıştı. Ancak özellikle Suudi Arabistan ve Rusya üzerindeki siyasi baskı ve piyasaların kötüye gitmesi yeni adımlar atılması konusunda tarafları tekrardan bir araya getirdi.

Rekor fiyat düşüşleri yaşanırken 9 Nisan 2020’de G-20 Dönem Başkanı Suudi Arabistan liderliğinde telekonferans yoluyla 9. Olağanüstü Bakanlar Toplantısı düzenlendi. Toplantıya OPEC+ ham petrol üreticisi ülkelerin enerji bakanları da katıldı. Toplantı sonunda Meksika dışındaki katılımcı ülkeler, krizden etkilenen petrol fiyatlarını artırmaya yönelik bazı hamleleri kabul etti:

(i) Günlük ham petrol üretim miktarı, 1 Mayıs 2020’den başlayarak 30 Haziran 2020’de sona eren, iki aylık başlangıç döneminde 10 milyon varil azaltılacaktır.

(ii) Sonraki altı aylık dönem için 1 Temmuz 2020’den 31 Aralık 2020’ye kadar günlük 8 milyon varil kesintiye gidilecektir.

(iii) Bunu takip eden 16 aylık süreçte, 1 0cak 2021’den 30 Nisan 2022’ye kadar günlük 6 milyon varil kesintiye gidilecektir.

(iv) Kesinti miktarları için temel olarak Suudi Arabistan ve Rusya hariç, Ekim 2018 ham petrol üretim seviyeleri baz alınacak ancak her ikisinin de kesintileri günlük 11 milyon varillik üretim miktarı baz alınarak hesaplanacaktır.

(v) Anlaşma 30 Nisan 2022’ye kadar geçerli olacak ancak anlaşmanın uzatılıp uzatılmaması konusu Aralık 2021’de tekrar gözden geçirilecektir.

(vi) Piyasayı değerlendirmek amacıyla ülkeler 10 Haziran 2020’de tekrardan telekonferans yoluyla bir araya gelecek ve piyasayı dengelemek için gereken diğer eylemleri değerlendirecektir.

Maddeler Meksika dışında anlaşmaya katılan tüm ülkelerce kabul edilmiş olmasına rağmen anlaşmanın yürürlüğe girmesi Meksika’nın rızasına bağlanmıştır.

Ham petrol fiyatları, OPEC+ toplantısının uzun sürmesi ve kesinti miktarlarının piyasa beklentisinin altında kalması gibi sebeplerle zayıf seyrine devam etti. Toplantı sırasında Brent türü ham petrolün varil fiyatı 33,87 dolara kadar çıkarak günü 32,84 dolardan tamamlarken 10 Nisan Cuma 08.00’de ise yüzde 3,1 düşüşle 31,82 dolara geriledi. ABD'nin Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varil fiyatı da toplantı günü 26,45 dolara yükselerek günü 25,09 dolardan kapattı ve 10 Nisan Cuma günü aynı dakikalarda yüzde 7,5 azalışla 23,21 dolardan alıcı buldu.

Amerika cephesinden ise Başkan Donald Trump 9 Nisan'da Suudi Arabistan Kralı Selman bin Abdulaziz ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile petrol fiyatlarını görüştü. Trump, petrol fiyatlarındaki çöküşten dolayı onlarca ABD petrol şirketinin iflasla karşı karşıya kaldığını ve küresel çapta işten çıkarmaların beklendiğini ve bunun olmasını istemediklerini belirtti. ABD petrol endüstrisi ve Trump yönetimi şimdiye kadar OPEC+ ile koordineli kesintiler yapma fikrine sıcak bakmasa da önümüzdeki yıl, piyasa güçlerinin petrol üretimini günde yaklaşık iki milyon varil düşürmesi bekleniyor. Bu durumun ABD’deki üreticilerin geri çekilmesine neden olacağı düşünülüyor. Zira geçtiğimiz hafta ABD’de faaliyetini sürdüren petrol sondaj kuyu sayısı 58 tane azalarak Aralık 2016’dan bu yana en düşük seviye olan 504’e geriledi.

Koronavirüs salgını etkilerini; ürünler, hisse senetleri, finansal piyasalar da dâhil olmak üzere tüm piyasa içinde çeşitli şekillerde göstermeye devam etmektedir. OPEC Genel Sekreteri Mohammad Sanusi Barkindo OPEC+ toplantısı konuşmasında, “Hepimizin üzerinde asılı gri bir gölge var. Bu gölgenin bizi sarmasını istemiyoruz. Bu tüm endüstriler üzerinde ezici ve uzun vadeli bir etkiye sahip olacaktır.” sözlerine yer vermişti. Şüphesiz petrol sektörü de koronavirüs etkilerinin üreticilerce en çok hissedildiği sektörlerden biridir. İlerleyen süreçte Meksika’nın kararı OPEC+ anlaşmasının ne yöne evrileceğini gösterecektir ancak bu zor şartlarda tarafların kesintiye gitmeme gibi bir kararının olumlu karşılanmayacağı öngörülmektedir.