Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, 26 Kasım’da Rusya’nın Soçi kentinde bir araya geldi. Görüşmenin gündeminde Azerbaycan ve Ermenistan arasında devam eden Karabağ meselesi kaynaklı sorunlar vardı. Görüşme sonrasında yapılan açıklamalarda, toplantıda; önceki anlaşmaların uygulanması, bölgede istikrarın güçlendirilmesine ve barışın yeniden sağlanmasına yönelik atılan adımlar, ticaret, ekonomi ile ulaşım bağlantılarının yeniden kurulması ve geliştirilmesinin çeşitli yönleri üzerinde durulduğu açıklandı. Özellikle bölgede ekonomik hayatın yeniden canlandırılması için önemli olarak görülen kara ve demir yolu ticari bağlantı yollarının açılması, her üç liderin de açıklamalarında yer buldu. Nitekim söz konusu mesele geçtiğimiz aylarda sık sık gündemde yer etmiş ve bu konuda özellikle sınırlarında herhangi bir değişiklik istemediği yönünde açıklamalar yapan İran’dan ciddi tepkiler gelmişti.

Liderler, ortak basın açıklamasında görüşmeye ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Putin, üç lider arasındaki görüşmenin oldukça yapıcı olduğunu belirterek “Hayati olduğunu düşündüğüm bir dizi konuda, anlaşmaya vardığımızı da vurgulamak istiyorum.” dedi. Putin öncelikle iki devlet arasında sınır belirleme mekanizmalarının kurulması üzerinde durduklarını ve bunun, yıl sonuna kadar tamamlanmasını beklediklerini de sözlerine ekledi. İkinci olarak insani meselelerle ilgili de önemli gelişmeler kaydettiklerini belirten Putin, çatışma bölgelerindeki insanların hayatlarının normale dönmeye başladığını ifade etti. Zira ateşkes sağlandığından beri bölgede geniş çaplı askerî çatışmaların yaşanmadığını belirten Putin, “Rus barış gücü ve Türk-Rus Ortak Gözlem Merkezi çalışmalarını sürdürüyor. En önemlisi, gelecekte huzurlu bir yaşam için koşulların yaratılıyor olmasıdır.” dedi. Son olarak bölgedeki ticari ilişkilerin yeniden canlandırılmasına yönelik ekonomik meseleler konusunda da anlaştıklarını açıklayan Putin, bölgedeki ekonomik bağların geliştirilmesi adına ilk adım olarak demir yolu ve kara yolu olmak üzere ulaşım koridorlarının açılması konusunu ele aldıklarını ve bunun da en kısa zamanda gerçekleşmesini beklediğini söyledi.

Rusya’nın ara buluculuğu ile sağlanan anlaşma neticesinde Karabağ Savaşı’ndan sonra geçen bir yıl içinde bölgede önemli çatışmaların yaşanmadığını belirten Aliyev ise toplantının olumlu bir atmosferde gerçekleştiğine değinerek Azerbaycan ve Ermenistan arasında tartışma konusu olan tüm meseleleri açıkça ele aldıklarını söyledi. Geçen yıl imzalanan Üçlü Bildiri’deki maddelerin büyük oranda yerine getirildiğini söyleyen Aliyev, iki ülke arasındaki sınır hatlarının belirlenmesi ve bölgede çeşitli ulaşım koridorlarının açılmasına yönelik maddelerin gerçekleşmediğini dolayısıyla bu maddelerin hayata geçirilmesine yönelik çalışılmaların yapılması gerektiğini belirtti. Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Paşinyan ise 9 Kasım’da taraflar arasında sınır çatışmalarının yeniden patlak verdiğini ve her iki ülkeden de askerî kayıpların olduğunu dile getirerek Azerbaycan birliklerinin Ermenistan’ın egemen topraklarını işgal ettiğini öne sürdü. Paşinyan da Aliyev ve Putin ile sınır hatlarının belirlenmesi gerektiği konusunda hemfikir olduğunu açıklayarak bölgedeki “Ulaşım ve ekonomik bağlantıları açmak, engelleri kaldırmak bizim için de hayati önem taşıyor.” dedi.

Görüşmenin akabinde imzalanan ortak bildiride, Dağlık Karabağ’ın statüsüne değinilmemesi dikkat çekmiştir. Öte yandan “bölgenin ekonomik potansiyelini ortaya çıkarmak için somut projelerin en kısa zamanda başlatılması gerektiği” vurgusu yapılarak Azerbaycan-Ermenistan sınırında istikrar ve güvenlik seviyesini artıracak adımlar atılması konusunda mutabakat sağlandığı belirtilmiştir. Bildiride; ülkelerin, Dağlık Karabağ’da sınırların belirlenmesi ve bahsi geçen bağlantı hatlarının açılması için ortak bir komisyonun kurulması konusunda hemfikir oldukları vurgusu yapılmıştır.

Söz konusu açıklamalar ve ortak bildiri dikkate alındığında bölgede son zamanların en ciddi tartışma konularından biri olan Nahçıvan’ı Azerbaycan’a bağlayan ulaşım koridorlarının açılması hususunda tarafların fikir birliği sağladıkları görülüyor. Ancak özellikle Ermenistan tarafının önceki açıklama ve taahhütleri de dikkate alındığında söz konusu koridorların yakın zamanda açılıp açılamayacağı konusunda yorum yapmak için henüz erken. Diğer taraftan bu koridorların açılmasına karşı çıkan tek ülke Ermenistan değil. Nitekim söz konusu ulaşım koridorlarının açılması, bölgede Türkiye ve Azerbaycan arasında doğrudan ulaşımın sağlanması anlamına gelirken bölgesel dengelerin değişeceği yönünde endişeleri bulunan İran’ı da rahatsız etmektedir. Her ne kadar Ekonomik İşbirliği Teşkilatı zirvesi için gittikleri Türkmenistan’da Azerbaycanlı mevkidaşı ile bir araya gelen İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Soçi’de sağlanan mutabakattan memnun olduklarını dile getirse de geçtiğimiz aylarda bu mesele gündeme geldiğinde İran’ın en çok itiraz eden ülkelerin başında olduğu görülmüştü.