Özet

İran, 1979 yılındaki İslam Devrimi'nden sonra devrim ihracı politikası izleyerek, bölgesel etki alanını genişletme arayışı içersine girmiş, Humeyni'nin ölümünden sonra ise daha yumuşak bir dış politika takip etmiştir. ABD'nin 2003 yılında Irak'ı işgal etmesiyle birlikte, ülkenin yönetiminde Şiiler başat aktör konumuna gelmiştir. Bu durumun İran'a önemli bir fırsat verdiği ve Irak, Suriye ve Lübnan Şiileri üzerinden etki alanını genişleteceği, Kuveyt, Katar, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Umman ve Yemen Şiilerini de yönlendirerek, Orta Doğu'da bir Şii Hilali kuracağı yönünde kuvvetli iddialar gündeme getirilmiştir. Bu iddiaların doğruluk payı bulunmakla birlikte, gerçekleştirilebilirliği yönüyle pek mümkün gözükmemektedir. Öncelikle İran'ın etnik ve dini yapısı ile ekonomik ve askeri gücü, böyle bir politikayı sürdürebilmesini engellemektedir. Diğer taraftan bu politikadan rahatsız olan Sünni devletler, bölge dışı aktörlerle birlikte tedbir alma arayışına girişmişlerdir. Hatta Suudi Arabistan ve İsrail bile İran'a karşı bir araya gelebilmişlerdir. İran'ın bu politikayı sürdürmekte ısrar etmesi durumunda iç sorunları şiddetlenecek ve halk ayaklanması ile sonuçlanabilecek gelişmeler yaşanabilecektir. Diğer taraftan, dış politikada karşı karşıya kalacağı yaptırımlar ve bölgesel yalnızlık İran'ın hiç istemediği sonuçları yaşamasına sebep olabilecektir.

Özgeçmiş

Birinci lisansını Dokuz Eylül Üniversitesi Kamu Yönetimi, ikinci lisansını Anadolu Üniversitesi İktisat bölümünde tamamlayan Sanyürek, Atılım Üniversitesi’nde yüksek lisansını yapmıştır. Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünde “Şii Jeopolitiği ve İran Dış Politikası” başlıklı teziyle doktorasını tamamlayan Sanyürek hâlen Ankara Üniversitesi Türkiye Cumhuriyet Tarihi bölümünde ikinci doktora çalışmalarını devam ettirmektedir. Mehmet Bora Sanyürek, Munzur Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.