İran Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanı Neden Görevden Alındı?

İran Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanı Neden Görevden Alındı?
Yazı boyutunu buradan ayarlayabilirsiniz

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 11 Mayıs’ta Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanı Rıza Rahmani’yi görevden aldı. Yayımlanan bildiriye göre yerine başkan vekili olarak Hüseyin Müderris Hiyabani atanmıştır.

Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanlığında 17 yıllık deneyime sahip olan Hiyabani, başkan vekili olarak atanmadan önce bakan yardımcısı göreviyle ticaret işlerinden sorumluydu. Yayımlanan bildiride Rıza Rahmani’nin görevinden alınma nedeni hakkında ayrıntılı bilgiye yer verilmedi. Ancak ülkedeki son yaşanan gelişmeler dikkate alındığında bazı tahminler üzerinden değerlendirme yapılabilmektedir.

Cumhurbaşkanı, uzun süredir Rahmani’yi görevden almayı istemektedir ancak Meclisin bazı kesim veya komisyonlarının Bakan’a olan desteği sebebiyle bunu gerçekleştirememiştir. Bu bağlamda Rahmani’nin görevden alınmasına neden olan tahminlerden ilki, genel ekonomik sorunların yanında son bir ayda otomobil fiyatlarının %60 kadar artması ve bu sektörün çeşitli sorunlarla karşı karşıya kalması gösterilebilir.

İkinci neden, 10 Mayıs’ta Ticaret ve Ticari Hizmetler Bakanlığının oluşumunun Meclis tarafından onaylanmamasıdır. Ticaret Bakanlığının ayrışma yasa tasarısı dört kez Meclise gitmiş ve her seferinde tasarıya karşı çıkılmıştır. Ruhani, Rahmani'nin milletvekillerini tatmin etmek için yeterince çalışmadığına inanmakta ve böylece Cumhurbaşkanı’nın bu yönde bir değişikliğe giderek Rahmani’yi görevden aldığını belirtmiştir.

Üçüncü neden ise Bakan’ın bir raporu, Cumhurbaşkanı onayına sunmadan önce hükûmetin başka bir kurumuna göndermesi ile ilişkili olarak görülmektedir.

Bakan’ın görevden alınmasının en kapsayıcı nedeni ise genel ekonomik göstergelerdir. ABD yaptırımları İran’ın dış ticaretinin ciddi anlamda gerilemesine neden oldu. Yaptırımlar nedeniyle ülkenin 2019 yılındaki toplam ticaret hacmi bir önceki yıla göre %48 daralma gösterirken koronavirüsün ortaya çıkması ve komşu ülkelerin sınırlarının kapanması ekonomik durumu daha da olumsuz etkiledi. Bunlarla birlikte koronavirüs, ülkenin hizmet sektörü, işletmeci ve işçilerinin yanı sıra dış ticareti de geriletici bir şekilde etkiledi. İran Gümrük İdaresine göre Ferverdin ayında (20 Mart-19 Nisan 2020) ticaret hacmi %27 azalarak 3,6 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Söz konusu aynı dönemde koronavirüs nedeniyle İran’ın ihracatında %36 düşüş görülürken ithalatı da %17 azalma göstermiştir. Dolayısıyla koronavirüs ile mücadele sırasında Bakanlığın iyi performans gösterememesi bu ayrılığın en temel nedenlerinden biri olarak görülebilir.

Özetle ABD yaptırımları yanında koronavirüs salgını ülkedeki ekonomik sorunları daha da derinleştirdi. Mevcut tablonun faturası ilk olarak Sanayi, Maden ve Ticaret Bakanı’na kesildi. Hükûmet ilerleyen aylarda ekonomik durumları iyileştirmek ve gelecek yılın cumhurbaşkanlığı seçimleri için bazı adımlar atılması gerektiğini öngörmektedir.