Suudi Arabistan’ın devlet petrol şirketi olan Saudi Aramco’nun, Çin'in petrol rafineri sektörüne yönelik iki büyük yatırım projesi uygulayacağı 2023 Mart sonunda açıklandı:

1) Saudi Aramco, Çin’in Rongsheng Petrochemical şirketine ait petrol rafinerisinin %10 hissesini 3,6 milyar dolara satın alıyor. Aynı zamanda anlaşma kapsamında Saudi Aramco, uzun vadeli bir satış anlaşması ile Rongsheng'e bağlı olan ve günlük 800.000 varile kadar ham petrol işleyebilen Çin’in en büyük entegre rafineri ve petrokimya tesislerinden Zhejiang Petroleum and Chemical tesisine günlük 480.000 varil ham petrol tedarik edecek.

2) Saudi Aramco şirketinin, iki Çinli şirketle ortak girişim olarak kurdukları Huajin Aramco Petrokimya Şirketi (HAPCO), Çin'in kuzeydoğusundaki Panjin şehrinde günlük 300.000 varil kapasiteli yeni bir rafineri ve petrokimya kompleksi inşa edecektir. Saudi Aramco, 12,2 milyar dolarlık bu projeyi gerçekleştirecek HAPCO şirketinde %30'luk paya sahiptir. Projenin %51 ile en büyük ortağı olan China North Industries Group'un (Norinco Group) aynı zamanda Çin'deki en büyük silah üreticilerinden biri olması ise ilginçtir. Bu yeni rafineri kompleksi, günlük 210.000 varil Suudi ham petrolünü işleyecek ve söz konusu olan bu proje, Çin'in "Kuşak ve Yol” (BRI) girişimi çerçevesinde gerçekleştirilecek.

Çin, 2021 yılında günlük ortalama 12,7 milyon varile denk gelen bir ithalat hacmiyle dünyanın toplam petrol ithalatının %20'sini gerçekleştirmiştir. Çin aynı zamanda petrol ithalatını 2011-2021 yılları arasında yıllık ortalama %7 artırmak suretiyle artış hızında da diğer aktörlerin önüne geçmiştir. Yukarıda sıralanan bu iki anlaşma ile Suudi Arabistan, dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olan Çin pazarına günlük 690.000 varil petrol arzını garanti altına alıyor. Bu uzun vadeli garanti, Suudi Arabistan için iki açıdan önemlidir:

1) Kısa vadede Çin pazarında Rusya ile rekabette öne geçmek. Rusya, Ocak-Şubat 2023'te Çin'e günlük 2 milyon varil ham petrol ihraç ederek bu ülkenin en büyük ham petrol tedarikçisi hâline geldi. Aynı dönemde Suudi Arabistan, Çin'e günlük 1,7 milyon varil ham petrol ihraç ederek Rusya'nın gerisinde kaldı. Ukrayna savaşından sonra Rusya ve Suudi Arabistan arasındaki Çin piyasası rekabeti daha da şiddetlenmiştir.

2) Çin'de petrol tüketiminin zirve yaptığı dönem, gelişmiş ülkelere göre daha geç gerçekleşecektir. Çin'in resmî olarak açıkladığı gibi (hatta bu zirve 2030'da olsa bile) Çin'in zirve döneminde tüketeceği petrol hacmi, diğer pazarlara göre daha fazla olacaktır. Suudi Arabistan, diğer pazarlardaki petrol tüketiminin azaldığı bir dönemde, rafineri sektörü yatırımları ile Çin pazarı üzerinden petrol ihracatına devam etmek ve döviz gelirlerini artırmak istiyor.

Saudi Aramco, Güney Kore'nin liman kenti Ulsan'daki rafineride ham petrolden petrokimya ürünleri üretmek için 7 milyar dolarlık bir projeye yatırım yapmayı da planlıyor. Dolayısıyla Suudi Arabistan’ın Çin’e yönelik yatırımları sadece son dönemde bu iki ülkenin stratejik yakınlaşmasıyla açıklanamaz. Burada Saudi Aramco şirketinin, Asya piyasasına yönelik (Çin, Hindistan, Güney Kore, Malezya, Japonya gibi ülkeler) hem piyasa payını sabitleyerek hem de rafinerilerde ham petrolden katma değeri daha yüksek ürün üreterek gelirini artırma motivasyonlu uzun vadeli stratejisi, genel çerçeveyi oluşturmaktadır. 2022 yılında %47 artışla 161 milyar dolar rekor net gelir kazanan Saudi Aramco için küresel petrol piyasası şartları şimdilik elverişlidir. Ancak Saudi Aramco şirketi; 2022 yılı faaliyet raporunda, ham petrol ve petrol ürünlerinin gelecekteki arz, talep ve fiyatlarına ilişkin piyasaların beklentileri noktasında riskler gördüğünü açıkça beyan etmektedir. Ticaret yolları dâhil uluslararası ticareti etkileyecek küresel ekonomik koşullar, politik süreçler ve jeopolitik gelişmeler de Suudi Arabistan-Çin enerji ilişkilerini etkileme potansiyeline sahiptir.