Cumhurbaşkanı Ruhani Meclis ve Yargı Başkanlarıyla Görüştü

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, 26 Mart Pazartesi günü Yargı Başkanı Sadık Laricani ve Meclis Başkanı Ali Laricani ile bir araya geldi. Görüşme sonrası açıklamalarda bulunan Ruhani, iç ve dış gelişmeleri değerlendirdiklerini belirtti. Ruhani, görüşmede ülkede birlik ve beraberliği her zamankinden fazla ihtiyaç duyulduğunun her üç erk tarafından da teyit edildiğini söyledi. Hükümetin istihdamı artırma ve yoksullukla mücadele etme ilkesine vurgu yaptığına işaret eden Ruhani, meclise sundukları bütçe tasarısında da bunu dikkate aldıklarını belirtti. Geçen yıl yaşanan su sıkıntısına dikkat çeken Ruhani, halkı suyu tasarruflu kullanma konusunda uyardı. Nisan ayında İstanbul’da yapılacak olan İran-Rusya-Türkiye zirvesine de değinen Ruhani, “Yakın bir zamanda üç ülkenin katılımıyla Suriye’nin güvenliği ve geleceği için Türkiye’de bir toplantı gerçekleştirilecek. Bu konuda önemli adımlar atabilmeyi ve bölge ve dünya ile daha iyi ilişkilere sahip olabilmeyi ümit ediyorum.” ifadelerini kullandı. Dünyada meydana gelen değişikliklerin ülkenin güvenlik ve istikrarına, üretim ve birliğine kötü etki edemeyeceğini vurgulayan Cumhurbaşkanı Ruhani, hükümetin bu yıl ve gelecek yıllar için gerekli olan programları Yasama ve Yargı işbirliği içerisinde düzenleyeceğini de sözlerine ekledi.

Ruhani Yetkililerle Bir Araya Geldi

Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, 25 Mart Pazar günü bazı bakanlar ve müdürlerle bir araya geldi. Geçen yılın genel bir değerlendirmesinde bulunan Ruhani, istihdam konusunda sorunları olduğunu ve bu sorunun çözülmesi için yeni iş alanları açmanın en etkili adım olacağını söyledi. Dış politikaya da değinen Ruhani, Amerika’nın BM’de İran aleyhine yeni dosyalar açmak için uğraştığını ancak her seferinde başarısız olduğunu savundu. Trump dönemine işaret eden Ruhani, “Amerika 14 ay boyunca nükleer anlaşmayı zayıflatmak ve ortadan kaldırmak için çok uğraştı ancak bugüne kadar bu alanda hiçbir başarı yakalayamadı. Anlaşma aleyhindeki bütün propagandalara rağmen bugün dünya kamuoyu ve birçok ülke İran’a hak vermektedir ve bu büyük bir dış politika başarısıdır.” ifadelerini kullandı.

Ahmedinejad’dan Hamenei’ye Yeni Mektup

Eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın yardımcıları Hamid Bekai ve İsfendiyar Rahim Meşai geçtiğimiz günlerde tutuklanmış ve Bekai cezaevinde açlık grevine başlamıştı. Bunun üzerine Ahmedinejad 26 Mart Pazartesi günü Devrim Rehberi Ali Hamenei’ye mektup yazarak işler geri dönülemez aşamaya gelmeden önce duruma müdahale etmesini istedi. Yargının hiçbir belge ve yasal dayanağı olmadan mali suçlamalarla tamamen siyasi bir tutum sergilediğini belirten Ahmedinejad, yardımcılarının mümkün olan en ağır cezaya çarptırıldığını ve beklemeksizin tutuklanıp cezaevine atıldıklarını dile getirdi. Ahmedinejad 25 Mart Pazar günü yayımladığı görüntülü mesajda da Hamenei’ye seslenmişti. Yargıyı halka zulüm etmekle suçlayan Ahmedinejad “Bugün ülkede adalet terkedilmiştir. Yargı adaletli olmalıdır ancak bu yoldan sapmıştır. En küçük sözümüzde bile delilsiz bir şekilde hemen itham ediyorlar. Bugün bütün genç erkek ve kadınlar cezaevindedir ve yolları kapalıdır. Bu durumu düzelteceğinizi ümit ediyorum.” ifadelerini kullandı.

Yabancı Mal Alımı Yasaklandı

Bakanlar Kurulu 25 Mart Pazar günü yapılan yeni yılın ilk oturumunda aldıkları kararla devlet kurumlarında ister ülkede ister yurt dışında üretim yapsın yabancı firmaların ürünlerinin satın alınmasını yasakladı. İçişleri Bakanı Abdurrıza Rahmani Fazli de devlet kurumlarına yabancı ürünün alınmasını yasaklayan yönergeyi tüm valilere gönderdi.

Devrim Rehberi Ali Hamenei yeni yılı “İran Mallarını Destekleme” yılı olarak adlandırmıştı. Bu nedenle İran’da yeni yılda yerli ürüne teşvik çalışmaları yapılmaktadır.

Bekai’den Yargıya Kasım Süleymani Sorusu

Eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’ın yardımcısı Hamid Bekai’nin yargılandığı dosyalardan birisi de Devrim Muhafızları tarafından Afrika’ya gönderilmek üzere kendisine verilen 3.766 milyar avro ve 590 bin doları kendi hesabına geçirmekti. Bu doğrultuda 13 Mart Salı günü tutuklanarak 15 yıl hapis cezasına çarptırılan Bekai, mahkemedeki savunmasında kimin suçlu olduğunu sordu. Mahkemenin iddialarını yalanlayan Bekai “İddiaların doğru olduğunu farz edelim. Öncelikle burada ben mi suçluyum yoksa söz konusu parayı vermiş olan Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani mi? İkincisi, Devrim Muhafızları bu süre içinde benim bir hata (yolsuzluk) yapıp yapmadığıma dair faaliyet raporu isteyemez miydi?” sorusunu yöneltti.

Bolton İsrail’i İran’a Saldırmaya İkna Etmeye Çalıştı

İsrail Eski Savaş Bakanı Şaul Mofaz, ABD Başkanı Donald Trump’ın yeni atadığı Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton ile ilgili değerlendirmelerde bulundu. Yediot Aharonot gazetesi tarafından 22 Mart’ta düzenlenen konferansta konuşan Mofaz, şahin olarak bilinen Bolton’un İsrail’den İran’ı vurmasını istediğini iddia etti. Mofaz, “Bolton’u ABD’nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimî Temsilcisi olduğu dönemden tanırım. Bolton, İsrail’i İran’a saldırmak için ikna etmeye çalışmıştı.” dedi. İran tehdidinin gerçek bir boyuta ulaşmadan hiçbir ülkenin İran’a askeri müdahalede bulunmaması gerektiği uyarısında bulunan Mofaz, İran’ın Suriye ve Lübnan üzerinden İsrail’e yönelik oluşturduğu tehdidin de önemine dikkat çekti.

ABD Savunma Bakanı İran’ı Irak Seçimlerini Etkilemekle Suçladı

Mayıs ayında Irak’ta yapılacak genel seçimlerle ilgili açıklamalarda bulunan ABD Savunma Bakanı Jim Mattis, İran’ın ekonomik gücünü kullanarak Irak seçimlerini etkilemeye çalıştığını iddia etti. Ayrıca Yemen kriziyle ilgili değerlendirmelerde de bulunan Mattis, İran’ı Şii Ensarullah hareketine silah sağlamakla suçladı. Mattis’in iddialarına İran tarafından herhangi bir yanıt verilmedi. Irak’ta düzenlenecek seçimlerde mevcut Başbakan İbadi’nin yanı sıra, Eski Başbakan Maliki ve DAEŞ’le mücadele eden Bedir Güçlerinin Lideri Amiri önde gelen adaylar arasında yer alıyor. Adaylar seçim kampanyalarında DAEŞ saldırıları sonrasında çöken altyapının tekrar imar edilmesi ve ekonomik yatırımların arttırılması yönünde vaatlerde bulunuyor.

Hasan Ruhani Türkmenistan’a gitti

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani beraberindeki heyetle 27 Mart Salı günü Türkmenistan’a gitti. Ruhani ilk olarak mevkidaşı Gurbanguli Berdimuhammedov’la görüştü. Görüşmede siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkilerin güçlendirilmesi yönünde istişarelerde bulundular. Hasan Ruhani iki günlük ziyaretinin ikinci gününde sahabe mezarlarının bulunduğu Merv şehrini ziyaret etti. Ruhani ziyareti sırasında Merv şehrinin hem İmam Rıza’nın yaşadığı şehir olması hem de sahabelerin defnedildiği bir yer olması nedeniyle kutsal olduğunu vurgulayarak bu şehrin her iki ülkenin ortak kültürü açısından önem taşıdığını belirtti.

İran ile Türkmenistan Arasında Tutuklu Takası

İran ile Türkmenistan arasında, iki ülke sınırında tutuklu ve hükümlü takası yapıldığı bildirildi. Türkmenistan’da tutuklu ve hükümlü bulunan 283 İran vatandaşı Lütfabad Sınır Kapısı’nda yargı yetkililerinin huzurunda İran’a teslim edildi. Buna karşılık İran’ın da 4 Türkmenistanlı mahkûmu Türkmenistan’a teslim ettiği kaydedildi. Söz konusu takasın İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin iki gün önce Aşkabad’da Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbangulu Berdimuhammedov ile yaptığı görüşmeler kapsamında alınan karar üzerine gerçekleştiği ifade edildi.

Ruhani: Umarım Bölgedeki Mevcut Sorunları Çözeriz

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani 26 Mart’ta gazetecilere verdiği demeçte, “Bölgedeki mevcut sorunları çözeceğimizi ve bölgede daha fazla istikrar sağlayacağımızı umuyorum, İran’ın bölge ülkeleriyle siyasi ve ekonomik ilişkiler kurması önemli ve bu nedenle bölge ülkelerini ziyaret edeceğim. İnşallah bu ziyaretler ilişkilerimizi güçlendirip mevcut sorunları çözmeye yardımcı olacak ve bölgedeki istikrara daha fazla katkı sağlayacaktır.” dedi. Yargı, yürütme ve yasama başkanlarının katıldığı basın toplantısında Ruhani “Bugünkü toplantıda bölgesel konulara odaklandık ve bölgedeki ülkelerle güvenlik açısından olduğu kadar, iktisadi ve siyasi açıdan da ilişkilerimizi gözden geçirdik.” Ruhani Suriye Krizi’ne dair, yakın gelecekte Suriye’de barışın garantörleri olarak üç ülkenin, yani ev sahibi Türkiye, İran ve Rusya’nın katılımıyla bir toplantı düzenleneceğini sözlerine ekledi. Toplantıda Suriye’nin geleceği ve ülkenin güvenlik sorunlarına yer verileceğini ve Türkiye’de yapılacak üçlü toplantının Suriye’de barışın sağlanması yönünde etkili bir adım olacağını umduğunu sözlerine ekledi.

İran, Afganistan Hükümeti ve Taliban Görüşmesine Sıcak Bakıyor

27 Mart Salı günü Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te Afganistan Cumhurbaşkanı Aşref Gani, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ve 25 ülkenin temsilcilerinin katılımıyla Afganistan ve Taliban arasında bir görüşme gerçekleşti. Görüşmeye İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi de katıldı. Arakçi, Afganistan’daki istikrarsızlığını dış güçlerin Afganistan’daki varlığının bir sonucu olarak değerlendirdi. Ayrıca dış güçlerin Afganistan’dan çekilmesinin bu ülkede tesis edilecek barış yolunda önemli bir adım olacağını söyledi. Arakçi, görüşmelerin Afganistan’ın istikrarı için önemli ve başarılı bir hareket olduğunu ve İran’ın bu görüşmelere sıcak baktığını da sözlerine ekledi.

AB Temsilcileri İran için Bir Araya Geldiler

Reuters Haber Ajansı’nın verdiği bilgiye göre AB temsilcileri 28 Mart Çarşamba günü İran’a uygulanması planlanan yeni yaptırım önerisini incelemek için bir araya geldiler. Habere göre Fransa, Almanya ve İngiltere İran’ın balistik füze programı ve Suriye savaşındaki rolü ile alakalı olarak yeni yaptırımlar uygulanmasını önerdi. Söz konusu önerinin temel amacı ise ABD’nin İran’la yapılan kapsamlı nükleer anlaşmada kalmasını sağlamak. Önerinin nihai sonucu AB dışişleri bakanlarının bir sonraki toplantısında belli olacak.

Husi Milisleri Riyad’ı Füzelerle Hedef Aldı

Yemenli Şii Husi milisler 25 Mart’ta S. Arabistan’ın başkenti Riyad’a füze saldırısı düzenledi. Füzeler, Patriot Hava Savunma Sistemiyle imha edildi. Saldırı sonrası açıklama yapan Arap Koalisyonu sözcüsü Albay El Maliki, Yemen’den atılan füzelerin S. Arabistan hava sahasında imha edildiğini bildirdi. Öte yandan, teknik arıza nedeniyle hedefine ulaşmadan yere düşen Patriot Füzesi nedeniyle 1 kişi hayatını kaybetti. S. Arabistan Eğitim Bakanlığı ise saldırı nedeniyle okulların 1 gün tatil edildiğini duyurdu.

İran Ensarullah’a Füze Sağladığı İddialarını Reddetti

Devrim Muhafızları Siyasi İşlerden Sorumlu Yardımcısı Yedullah Cevani, 27 Mart Salı günü yaptığı bir açıklamada İran’ın Husilere füze sağlamadığını ve Yemen sınırlarının ise Suudi Arabistan tarafından kapatıldığını açıkladı. Cevani’nin bu açıklaması Suudi Arabistan’ın İran’ın Husilere füze yardımı yaptığı ve Arabistan topraklarına atılan füzelerin İran yapımı olduğuna dair iddialarına cevaben yapıldı.

Suudi Arabistan’dan İran Aleyhine BM Güvenlik Konseyi’ne Mektup

Suudi Arabistan ülke topraklarına Yemen’den atılan roketlerin İran menşei olduğu iddiasını tekrarlayıp Güvenlik Konseyi’ne Tahran aleyhinde mektup gönderdi. Suudi Arabistan’ın BM’deki Daimî Temsilcisi Abdullah el-Mualimi Güvenlik Konseyi’ne Yemen Ordusu tarafından Arap Koalisyonuna karşılık olarak Suudi Arabistan’a atılan füzelerin İran menşei olduğu iddiasını taşıyan bir mektup gönderdi. Yazılan mektupta Suudi Arabistan, İran’ın Ensarullah’ı balistik füzelerle donattığını belirtti. Ayrıca uluslararası güvenlik ve istikrarın korunmasını üstlenen Güvenlik Konseyi’ne, İran’ın bu konuda hesap verebilirliğinin sağlanması hususunda çağrıda bulundu. Bu mektup Suudi Prens Muhammed bin Salman’ın BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’e yaptığı ziyaretten bir gün sonra Güvenlik Konseyi’ne verildi. Pazar günü S. Arabistan topraklarını hedef alan füzeler arasında bir füze Arabistan’ın hava savunma sistemi tarafından yanlışlıkla ıskalanarak füzenin gölgesi hedef alındı.

İran BM Elçisi, Yemen Krizinde Suudi Arabistan’ı Suçladı

İran’ın Birleşmiş Milletler Büyükelçisi 27 Mart Salı günü yaptığı açıklamada, Suudi Arabistan’ın barışı teşvik etmek yerine aldığı tedbirlerin Yemen’deki El Kaide ve DAEŞ’in büyümesini hızlandırdığını söyledi. New York’ta yayın yapan İran medyasına konuşan Gholamali Khoshroo, Suudi Hükümeti tarafından Birleşmiş Milletlere verilen ve Riyad’ın Yemen’den gelen ateşli füzelerin İran tarafından üretildiği iddialarını içeren yakın tarihli mektuba da tepki gösterdi. “Suudi Arabistan, Yemen halkını savaşa zorladı; açlığa ve insani krizlere neden oldu ve suçlarını örtbas etti. Suudi yöneticiler İran’a karşı asılsız suçlamalarını sürdürüyorlar.” dedi. İran’ın BM Büyükelçisi “İran, siyasi bir çözüm dışında Yemen Krizi’ne yönelik herhangi bir çözümü reddediyor, Yemen sorunu konusunda BM Genel Sekreterine ve Yemen özel elçisine çeşitli politik çözümler sunduk. İran, Yemen için politik çözüm sürecine katkı sunmaya hazırdır.” açıklamalarıyla sözlerine devam etti. Khoshroo ayrıca Yemen’deki masum insanlara karşı kullanılmak üzere Washington’ın Suudi Arabistan’a silah satmasıyla ilgili olarak üzüntü duyduğunu ve büyük güçlerin ve Suudi Arabistan’ın Yemenli insanların ölmesine katkıda bulunduğunu belirtti. İranlı BM elçisi, İslam dünyasına ve uluslararası camiaya yaptığı çağrısında Suudi Arabistan’ın Yemen’e yönelik saldırganlığına son vermesi için baskı yapılmasını ve ülkede mümkün olan en kısa sürede barış ve güvenliğin yeniden tesis edilmesini istedi.

Ruhani, Aliyev’le Görüştü

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, resmî temaslarda bulunmak üzere geldiği Azerbaycan’da 28 Mart Çarşamba günü Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’le görüştü. Görüşmeler sonrası iki liderin hazır bulunduğu törende ilgili bakanlar, aile, kadın ve çocuk sorunları, spor, kültür ve sanat, sağlık ve tıp, sanayi, ulaştırma ve maliye gibi birçok alanda işbirliği anlaşmaları imzaladı. Ayrıca Azerbaycan Enerji Bakanlığı ile İran Petrol Bakanlığı arasında Hazar Denizi’nde bazı petrol yataklarının ortak işletilmesi konusunda bir anlaşmaya daha imza atıldı. Ruhani ve Aliyev, Neftçala ilinde inşa edilen otomobil fabrikası ile iki ülke sınırında yer alan Azerbaycan’ın Astara bölgesi ile İran’ın Astara bölgesi arasında inşa edilen demiryolu hattının açılışını gerçekleştirecek. Hasan Ruhani ile düzenlediği ortak basın toplantısında, İran ve Azerbaycan arasında askeri alanda ve güvenlik alanında iyi bir işbirliği olduğundan da bahseden Aliyev, çok boyutlu ilişkilere sahip olan iki ülke arasındaki ilişkilerin dünyada iyi bir komşuluk örneği olduğunu ifade etti. İran ile Azerbaycan arasındaki ekonomik forum, 29 Mart Bakü’de iki ülkenin cumhurbaşkanları ve iş adamlarının katılımıyla başladı.

ABD’den İran’a Siber Hırsızlık Yaptırımı

ABD yönetimi, siber saldırılar düzenleyerek fikri mülkiyet ve veri hırsızlığı yaptıkları gerekçesiyle İran’ın Mabna Enstitüsünü ve 10 vatandaşını yaptırım listesine ekledi. ABD Hazine Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, aralarında Amerikan üniversitelerinin de bulunduğu yüzlerce eğitim kuruluşundan ve bir medya şirketinden finansal çıkar sağlamak amacıyla siber saldırılar düzenleyerek veri hırsızlığı yapan İranlı 10 kişiye ve 1 kuruluşa yaptırım uygulanacağı bildirildi. Yaptırım listesine eklenen Mabna Enstitüsünün, 2013 yılında siber saldırılar düzenleyerek yurt dışındaki bilimsel çalışmaları İran’daki üniversitelere ve araştırma merkezlerine aktarmak için kurulduğu belirtildi. Açıklamada ayrıca saldırıya uğrayan kuruluşlar arasında 144 ABD üniversitesinin olduğu vurgulandı. Yaptırım listesine alınan kişilerin çoğunluğunu da Mabna Enstitüsünün çalışanları ve taşeronları oluşturdu.

İran, BM İnsan Hakları Kararını Kınadı

İran Dışişleri Bakanlığı, BM İnsan Hakları Konseyi’nin İran’daki insan hakları ihlalleri ile ilgili gözlem yapması için oluşturduğu özel raportörlük görevini uzatan kararını “gayri meşru ve kabul edilemez” olarak nitelendirdi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi yaptığı açıklamada karar hakkında bazı ülkelerin insan hakları mekanizmalarını kötüye kullandığını vurguladı. BM İnsan Hakları Konseyi 30 Mart Cuma günü, İran üzerinde oluşturduğu görev süresini uzatan kararı kabul etti. Konseyde 7 karşı oy ve 19 çekimser oy kullanılırken 21 üye de karardan yana oy kullandı. Kararın kabul edilmesinden sonra Kasımi, BM İnsan Hakları Konseyi’nin belirli ülkelere yönelik seçici ve politik olarak lekelenmiş yaklaşımının iki taraf arasında işbirliğini zorlaştıracağı konusunda da uyarıda bulundu.

Suudi Arabistan Büyükelçisi İran’ı Suçladı

Suudi Arabistan’ın Washington Büyükelçisi, İran’ı Dışişleri Bakanı Adel Al-Jubeir’e suikast girişiminde bulunmakla suçladı. Prens Halid Bin Salman Bin Abdul Aziz 27 Mart Salı günü Twitter’dan yayımladığı mesajında, “İran rejimi, burada, Washington’da dışişleri bakanına suikast yapmaya çalıştı, Lübnan Başbakanı Refik Hariri’yi öldürdü ve Avrupa’daki muhaliflerine suikast düzenledi, terör örgütlerine para ve silah sağladı.” dedi. Büyükelçi sözlerini “İran rejimi uluslararası toplumun iradesini test etmek için bütün uluslararası yasaları ihlal etmeye devam ediyor. Bu rejim, Suriye, Irak, Lübnan ve Yemen’deki terörizmi destekliyor. Birleşmiş Milletler kararlarını açık bir şekilde ihlal ederek kendi milislerine fon ve füzeler sağlıyor ve onları desteklemeye devam ediyor.” diyerek sözlerini sürdürdü.

Geliştirme Projelerinde 10 Milyar Dolarlık Yatırım Yapıldı

İran Bütçe ve Planlama Teşkilatı Başkanı Muhammed Bakir Nobakht, İran’ın 2017-2018 yılları arasında kalkınma projelerine 500 trilyon Riyal (yaklaşık 10,5 milyar $) kaynak ayırdığını belirtti. Bunun yanında önümüzdeki yıllarda uygulanmaya konulacak olan 12 proje sayesinde 1 milyonun üzerinde ilave istihdam sağlanacağını belirtti. Nobakht ayrıca Dünya Bankası tarafından hazırlanan raporlara gönderme yapmak suretiyle İran ekonomisinin dengeli büyümeye devam edeceğini belirtti. Nitekim Dünya Bankası raporlarına göre İran 2017 yılında %3,6; 2018 ve 2019 yıllarında yaklaşık %4 düzeyinde büyüme göstereceği öngörülüyor.

2017 yılında Gıda Harcamaları Ciddi Artış Gösterdi

İran İstatistik Merkezi rakamlarına göre, İran halkı 2017 yılının ilk dokuz ayında gıda ve gıda dışı ürünlerin satın alınması için 474 trilyon 541 milyar tümen (mevcut fiyatlar ile) harcama yaptıkları belirtilmektedir. Bir önceki yılın aynı dönemine göre yapılan harcamalar %16,6 artmıştır. Yapılan harcamanın 121 trilyon 79 milyar tümeninin gıda ürünleri için ve gıda dışı yapılan harcamanın ise 353 trilyon 459 milyar tümen olduğu anlaşılmaktadır.

Türkmenistan ve Azerbaycan ile Ekonomik Anlaşmalar

İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin, Türkmenistan ve Azerbaycan’a yaptığı üç günlük ziyaretinde ekonomik alanda önemli anlaşmalara imza atıldı. Özellikle Azerbaycan’ın Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve İran Cumhurbaşkanı arasında iki önemli tarihsel anlaşma yapıldı. İlk olarak İran’ın Astara şehrinin Azerbaycan’daki Astara şehriyle birbirine bağlayacak demiryolu projesinin açılışı yapılırken, Astara Demiryolu Projesi’nin İran’ın “kuzey – güney” ve “güney – batı” yönünde inşa edilmesi planlanıyor. Bu anlaşma, İran ve Azerbaycan arasında ilk kez demiryolu sektöründe ortaklaşa işbirliği yapılması açısından önem taşımaktadır. Ruhani ve Aliyev ayrıca Reşt-Astara demiryolu yapımı için de anlaşma imzaladılar. 1 milyar dolara mal olacak bu proje için her iki ülke de yarı yarıya katkı sağlayacak. Reşt’i Astara’ya bağlayacak olan bu proje ile ayrıca İran’ın güney suları da Azerbaycan, Kafkaslar, Türkiye, Rusya ve Avrupa ile birleşecek. İki ülke arasında petrol, elektrik ve otomobil sektörü ile ilgili işbirliği anlaşmaları da imzalandı.

Ayrıca İran ve Türkmenistan arasında da bazı işbirliği anlaşmaları imzalandı. İki ülke petrol, gaz ve ortak yatırım ile ilgili teknik ve mühendislik alanlarında anlaşma sağladılar.

İran’ın 2017 Yılı İlk 9 Ayında Ekonomi Faaliyetleri

İran İstatistik Merkezi verilerine göre, 1396 yılının ilk dokuz ayında İran ekonomisinin büyüme oranları petrol ile %4,4’e ve petrol dışında ise %4,7’ye eşdeğerdir. Gayri safi yurtiçi hasılatı 1390 sabit fiyatlılarına göre, petrol dahil olmak üzere 560 trilyon 305 milyar riyal olurken, petrol dışı 436 trilyon 366 milyar tümene ulaştı. İran İstatistik Merkezinin raporlarına göre, 1396 yılının ilk dokuz ayında geçen yılın aynı dönemine göre tarımsal faaliyetlerde %1, sanayi grubunda %3,1 ve hizmet sektöründe ise %7 büyüme olduğunu görülmektedir. Ayrıca, finansal aracılık grubunun büyümesi %8,3, gayrimenkul, kiralama ve iş hizmetlerinde %7,3 ayrıca kamu işleri, eğitim, sağlık ve sosyal alanda %7,8 büyüme kaydedilmiştir.

İş Kazalarının Bilançosu

İran’da çeşitli sektörlerde iş kazaları sonucu birçok işçinin ya çalışamayacak durumda sakat kaldığı ya da öldüğü belirtilmektedir. 2017 yılının ilk sekiz ayında İran’da işçi ölümlerinde bir önceki yılın aynı dönemine göre azalma olduğu açıklansa da ölü ve yaralı sayısı yine de fazladır. Nitekim 2017 yılının ilk sekiz ayında yaklaşık 19 bin İranlı işçi yaralanırken bin 137 kişinin de iş kazalarında hayatını kaybettiği açıklandı. Yani 20 binden fazla kişinin ölümle burun buruna olduğu görülmektedir. Yol ve Şehircilik Bakanlığı Milli Yapı Düzenlemeleri Müdürü Hamid Menafer, 2017 yılında meydana gelen iş kazalarının yaklaşık %50’sinin inşaat sektöründe görüldüğü ve can kaybı ve yaralanmanın en fazla inşaatlarda yaşandığı açıklamasında bulundu. İran’da inşaatlarda çalışan işçilerin güvenliğinin iş kanununun 91.maddesi gereğince işveren firmalarının sağlaması gerekmektedir.

Uyuşturucu Kullanımı Artıyor

İran Uyuşturucu ile Mücadele Merkezi resmî verilerine göre, “sürekli kullanıcı” olarak yaklaşık 3 milyon İranlı uyuşturucu madde kullanmaktadır. Bu istatistiklerden İran’da uyuşturucu kullanan sayısının 2011 yılına göre iki kat arttığı görülmektedir. Ayrıca uyuşturucu kullanıcılarının %8’inin kristal meth kullandığı belirtilmektedir. İran Uyuşturucu ile Mücadele Merkezi istatistiklerine göre İran’da uyuşturucu bağımlılarının %67’si afyon ve şurup (kodein), %12’si ot-kenevir (esrar), %11’i eroin ve crack (kokain), %8’i ise cam uyuşturucu (kristal meth) kullanmaktadır.

Nevruz Tatilinde Yurtdışı Seyahatlerinde Artış

İran’da bu yıl Nevruz tatili dolayısıyla yurtdışına yapılan seyahatlerde artış görülmektedir. Nevruz’un ilk haftasında karayolu ile yurtdışına yapılan seyahatlerde %27,5 artış görülürken havayolu ile yapılan seyahatlerde ise %5 artış yaşanmıştır. İran’da döviz kurunun (1 dolar = 5,068 tümen, 1 Tük Lirası = 1,335 tümen) ve yurtiçi seyahat fiyatlarının da artması yurtdışına yapılan seyahatlerdeki artışa sebep olarak gösterilmektedir. İran Turizm Bakanı Yardımcısı Muhammed Moheb Hodayi, yine de şehirlerarası seyahatlerde %18’lik bir artışın olduğunu Nevruz tatili dolayısıyla günlük seyahat eden yolcu sayısının 33 milyon civarında olduğu açıklamasında bulundu. Ayrıca İran’da havayolu ile yapılan yurtiçi seyahatlerde de %18’lik düşüş olduğunu da belirten Hodayi, uçak biletlerinin pahalı olması sebebiyle İranlı vatandaşların şehirlerarası seyahatlerini şahsi arabaları ile yaptıklarını söyledi.

İran Kızılayının Nevruz İstatistiği

İran Kızılay Cemiyeti Yardım ve Kurtarma Kurumu Başkanı Murteza Selimî, 15 Mart – 23 Mart 2018 tarihleri arasında ülkenin farklı noktalarında 1609 yardım ve kurtarma operasyonunun icra edildiğini ve bu süre zarfında 8636 vatandaşa yardım edildiğini açıkladı. Yardım edilen kişilerden 57 kişinin hayati tehlikeden kurtarıldığını, 742 yaralının tedavi merkezlerine taşındığını ve buna ilave olarak 5575 kişinin de ayakta tedavilerinin yapıldığını belirtti. Ayrıca 1916 vatandaşın iskanlarının yapıldığı, bunlardan 495 kişinin acil biçimde iskanlarının gerçekleştiğini açıkladı. 1421 Nevruz yolcusunun Kızılaya ait üslerde iskanlarının gerçekleştiği de verilen bilgiler arasındaydı. Kızılay Yardım ve Kurtarma Kurumu başkanı ayrıca Nevruz tatilinde trafik kazalarında yaralanan 277 kişinin ilk yardım müdahalesinde bulunulduğunu da sözlerine ekledi.

Gençlik Merkezlerine Düzenleme

Gençlik İşleri Düzenlemeleri Yardımcılığı tarafından İran’ın tüm eyaletlerinde “gençlik evleri” oluşturulmuştur. Toplumun gelişmesinde ve gençlerin faaliyetlerinde uygun bir ortamın oluşturulması için bugüne kadar 58 gençlik merkezi tüm ülkede faaliyet göstermektedir. Ancak bunlar içerisinde Kirmanşah’taki gençlik evi şu an faaliyet yürütememektedir. Milli Gençlik Kurumunun ve Beden Eğitimi Kurumunun 2010 yılında birleştirilmesiyle oluşan Gençlik ve Spor Bakanlığı eski Gençlik Kurumunun yürüttüğü faaliyetleri ve imkanları kendi üzerine almıştı. Bakanlığın kurulmasından sonra gençlik merkezleri de valiliklerin, belediyelerin veya Kültürel Miras Kurumu’nun yönetimine geçirilmişlerdi. Ancak daha sonra bu merkezlerin Gençlik ve Spor Bakanlığına devredilmesi henüz gerçekleşmedi. Bu konuda 2016 yılında Gençlik İşleri Düzenleme Yardımcılığı gençlik merkezlerinin yeniden faaliyete geçirilmesi kararı almıştı. 58 gençlik merkezinin 32si eyalet merkezlerinde diğer 26’sı ise ilçelerde yer alıyor.

Nakş-i Cehan Meydanı’nda Düzenlenen Çevgan Oyunları

İsfahan’daki Nakş-i Cehan Meydanında 22 Mart’ta başlayan çevgan oyunları 31 Mart’a kadar devam etti.

İran’da Safeviler zamanında oluşturulan Nakş-i Cehan Meydanı, çevgan gibi atlı sporlar ve askeri talimler için kullanılıyordu.

Daryuş Şayegan’ı Uğurlama Töreni

22 Mart’ta vefat eden Daryuş Şayegan’ı uğurlama merasimi Büyük İslam Eğitim Dairesi Merkezi’nde 26 Mart’ta gerçekleştirildi. İslam Eğitim Dairesi Merkezi Başkanı Musevî Borucerdi başta olmak üzere merasime Cumhurbaşkanı Halklar ve Azınlıklar İşleri Özel Danışmanı Ali Yûnis, Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi, Milli Kütüphane ve Arşivler Kurumu Başkanı Eşref Borucerdi, Hindistan Büyükelçisi gibi isimler katıldılar. Devlet ricalinin yanında ünlü film yönetmeni Hüseyin Dehbaşi ve yazar, ressam ve film eleştirmeni Aydın Ağdaşlu gibi İran’ın sanat camiasından isimler de törene katılanlar arasındaydı.

Musevi Borucerdi törende “Şayagan’ın vefatı büyük bir kayıptır. O hem Doğunun hem de Batının kültürünü muhtevasıyla birlikte tanıyan birisiydi.” ifadelerini kullandı. Hindistan Büyükelçisi ise Şeyagan hakkında onun bir Hindistan sevdalısı olduğunu, Hint kültürünün tanınmasında büyük bir rol ifa ettiğini söyledi. Törene katılan Hüseyin Dehbaşı, “Azerbaycan tarihte İran’a büyük şahsiyetler kazandırmıştır. Şayegan da bunlardan birisidir.” dedi.

Ormanlık Alanlar Azalıyor

Orman, Mera ve Havza Yönetimi Kurumunun hazırlamış olduğu son rapora göre İran’da ormanların 14.2 milyon hektar alanı kapladığı ve bunun ülkenin yüzölçümünün yaklaşık %8.6’sını kapsadığını belirtti. Ormanlarla alakalı 1942 yılına ait ilk verilere göre ormanlık alanların kapladığı alan 19.5 milyon hektara ulaşmaktaydı. Bu rakam 8 sene sonra elde edilen verilere göre 18.7 milyon hektar olarak açıklanmıştı. Sayı, Doğal Kaynaklar Mühendisliği Ofisi tarafından hazırlanan rapora göre 1964 yılında 18 milyon hektara düşmüştü. 1964 yılından 2018 yılına kadar geçen onlarca sene sonra ülke ormanlarının kapladığı alanın 18 milyon hektardan 12.4 milyon hektara düştüğü görülmektedir. İran’ın en yoğun ormanlık alanına sahip Hazar Denizi kıyısındaki kuzey bölgelerinde de bu azalma görülmüş ve 3.4 milyon hektardan 1.8 milyon hektara düşüş yaşanmıştır.

“Paşa” Ankara’da Sahne Aldı

12. Ethos Tiyatro Festivali kapsamında 27 Mart Salı günü “Paşa” adlı İran tiyatro oyunu Ankara Devlet Tiyatrosu Akün sahnesinde izleyiciyle buluştu. Ekber Şeriat’ın oyunu olan Paşa, Nazila İranzad’ın yönetmenliğinde, Şahruh Penahî Ferd’in bestekarlığında Ankara Uluslararası Tiyatro Festivali’nde 2018 Tebriz adayı unvanıyla gösterime sunuldu. Paşa oyunu 29. Doğu Azerbaycan Eyaleti Tiyatro Festivalinde afiş, beste, oyunculuk, senaryo ve yönetmenlik dallarında ödüller kazanarak en iyi oyun seçilmişti. Ardından İran Fecr Tiyatro Festivalinde yarışmaya katılan Paşa, Tebriz’de kıtlık ve mücadelelerle geçen meşrutiyet zamanlarını yeni bir hikâye üslubuyla ve Azerbaycan Türkçesiyle anlatıyor. Oyun Zeynep Paşa’nın meşrutiyetten birkaç sene öncesine ait hikâyesi anlatılarak başlıyor. Dönemin Tebriz’indeki şartların daha sonra bu kadının aldığı kararlar ve meşrutiyetin oluşumundaki etkileri oyunda bir araya getiriliyor. Yaklaşık 130 sene öncesine ait tarihi bir vakanın işlendiği oyunda meşrutiyet zamanlarında Tebriz’deki çatışmalar sırasında şehri yağmalayan çapulculara karşı kadınların Zeynep Paşa önderliğinde bir araya gelip gösterdikleri direniş anlatılıyor. Oyunda Zeynep Paşa ve etrafında birleşen kadınların Tebriz halkının çektiği kıtlığa son vermek için şehirdeki bir erzak deposuna saldırıp buradan halkın ihtiyaç duyduğu yiyeceği alıp dağıtmak gibi göstermiş olduğu kahramanlıklar da sergileniyor.

Ruhani’nin Merv Ziyareti

Cumhurbaşkanı Ruhani, 28 Mart Çarşamba günü Türkmenistan’ın Merv şehrine kısa süreli bir kültür gezisi gerçekleştirdi. Merv şehrinin tarihi ve dini mekanlarını ziyareti sırasında Ruhani, gazetecilere verdiği röportajda, İmam Rıza’nın geçmişte Merv’de yaşamış olması burasını İranlılar için kutsal bir mekân haline getirmektedir, dedi. İmam Rıza’nın, Abbasi halifesi Memun zamanında Merv şehrindeki ikametine dikkat çeken Ruhani, İmam Rıza’nın dini tartışmalarının, eserlerinin, hutbelerinin ve sözlerinin çoğunun bu şehirdeyken ortaya konduğunu, bu yüzden Merv şehrinin kendileri için oldukça kutsal olduğunu belirtti. Ruhani daha sonra İmam Zeynelabidin’in torunu Muhammed b. Zeyd’in ve burada bulunan diğer önemli dini ve tarihi şahıslara ait türbeleri ziyaret etti. Bunlar arasında Selçuklu hükümdarı Sultan Sencer’in, İmam Seccad’ın oğlunun, 7. İmamın talebelerinden Hac Yusuf Hemedani’nin türbeleri de vardı.

Okuryazarlık İstatistikleri

İran Eğitim Bakanı Yardımcısı ve bakanlığa bağlı Okuryazarlık Hareketi Kurumu Başkanı Ali Bakırzâde, İran’da 2 milyon 700 bin kişinin okuma yazma bilmediğini bunun 1 milyon 800 binini kadınların oluşturduğunu açıkladı. Okuma yazma bilmeyen kadınların oranının bazı eyaletlerde %30’un üzerine çıktığını belirten Ali Bakırzâde, Afgan asıllı kadınların okuma yazma bilmeyen kadınların içerisinde daha büyük bir paya sahip olduklarını belirtti. Okuma yazma bilmeyen erkek ve kadın arasındaki farkın geçmişte %40 olduğunu düşünürsek bu farkın son istatistiklerde %12 olması sevindirici bir bilgidir, dedi. Ali Bakırzâde kadının, çocuğun eğitimi konusundaki önemine de dikkat çekerek kurum olarak hazırladıkları son raporda 17 yaş altı okuma yazma bilmeyen çocukların genelde yine okuma yazma bilmeyen bir annenin çocuğu olduğu sonucunun ortaya çıktığını belirtti.