İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) 19 Aralık Pazar günü Afganistan’daki son durumu görüşmek üzere olağanüstü toplandı. Pakistan’ın başkenti İslamabad’da gerçekleşen toplantıya İİT üyelerinin yanı sıra Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği, uluslararası finans kuruluşları ile ABD, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya, Çin, Rusya, İtalya ve Japonya’dan temsilciler katıldı. Ev sahibi sıfatıyla açılış konuşmasını yapan Pakistan Başbakanı İmran Han, “ABD, 20 yıldır Taliban ile savaş hâlinde ancak Taliban ile 40 milyon Afganistan halkı arasında ayrım yapmalıdır. Asıl önemli olan Afgan halkı ve insanlıktır.” dedi. Kapsayıcı hükûmet, insan ve kadın hakları gibi ön koşulların; Afganistan’a dış yardım yapılmasına mâni olduğunu kaydeden Han “İnsan hakları söz konusu olduğunda her toplum farklı değerlere sahiptir.” şeklinde konuştu. Toplantıda söz alan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, İran’ın kapsayıcı hükûmetin oluşturulması yönündeki çağrılarını bir kez daha yineledi. Afganistan’da sürdürülebilir güvenliğin toplu katılım ve kapsayıcı hükûmetin kurulmasıyla ancak gerçekleşebileceğini vurgulayan Abdullahiyan; İslam ülkelerini, Afganistan’daki yönetimi ve tüm tarafları, kapsayıcı bir hükûmet kurmaya teşvik etmeye çağırdı. Toplantının düzenlenmesine öncülük eden Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan, Afganistan’daki insani krizin kötüye gitmesinin bölgesel istikrarı etkileyeceği uyarısında bulunarak uluslararası toplumu ülkedeki trajedinin son bulması için yardıma çağırdı. İktidarı ele geçirmesinden bu yana Afganistan’ı temsilen ilk kez bir uluslararası toplantıya katılan Taliban Dışişleri Bakanı Emir Han Muttaki bir propaganda ile karşı karşıya olduklarını, uluslararası medyanın Afganistan’daki durumu olduğundan daha kötü göstermeye çalıştığını belirterek Taliban’ın iktidarı devraldığından beri ülke genelinde barışın hâkim olduğunu savundu. Yaptırımların ve ABD’nin Afganistan’ın varlıklarını dondurmasının, Afganistan halkına zarar verdiğini ifade eden Muttaki, toplantıya iştirak eden İİT delegelerini, Kabil’deki büyükelçiliklerini yeniden açarak bu trajediye son vermeye çağırdı. İslam İşbirliği Teşkilatı Dışişleri Bakanları Konseyinin İslamabad’daki 17. Olağanüstü Toplantısı, İslamabad Bildirisi’nin yayımlanmasıyla son buldu. Bildiride, Afganistan’a koşulsuz acil yardım yapılması gerektiği vurgulanarak “insani yardım fonu” oluşturulması kararlaştırıldı.

Toplantının Afganistan Açısından Önemi Nedir?

Afganistan’a yapılması planlanan milyarlarca dolarlık yardım, Taliban’ın iktidara gelmesinin ardından askıya alınmıştı. Uluslararası Para Fonu (IMF), Taliban hükûmetinin uluslararası toplum tarafından henüz tanınmadığını gerekçe göstererek az gelişmiş ülkelere yönelik tahsis edilen 650 milyar dolarlık yardım programından Afganistan’ı çıkardıklarını açıklamıştı. Afganistan, 9,5 milyar dolarlık rezervi ABD tarafından dondurulduğu için büyük bir döviz sıkıntısı içerisinde bulunmakta ve buna bağlı olarak ilaçtan temel gıda maddesine kadar birçok ürünün temininde sıkıntılar yaşanmaktadır. Afganistan’da faaliyet gösteren birçok uluslararası hayır kurumu, Taliban’ın iktidarı ele geçirmesiyle ülkeyi terk etmiştir. Yabancı ülkelerin ve çeşitli uluslararası yardım kuruluşlarının desteğiyle ayakta olan sağlık, eğitim gibi birçok hizmet sektörü çöküşün eşiğinde bulunuyor. BM; ülkenin, dünyadaki en kötü insani krizin eşiğinde bulunduğu ve milyonlarca insanın açlık tehlikesiyle karşı karşıya olduğu uyarısında bulunmuştur. Öte yandan Taliban yönetiminin hâlâ uluslararası toplum tarafından tanınmaması, ülkedeki krizi daha da derinleştirmektedir. Zira birçok yardım kuruluşu, bu durum nedeniyle Afganistan’a yönelik faaliyetlerini durdurmak zorunda kalmıştır. Dolayısıyla bu şartlarda yaklaşık 60 ülke ve çok sayıda uluslararası örgütün temsilcilerinin katıldığı bu toplantı, Afganistan’ın karşı karşıya olduğu siyasi ve ekonomik krizi aşmak için önemli bir adım olarak görülebilir.